Standardy ochrony małoletnich

Standardy Ochrony Małoletnich – Poradnia Psychologiczna „Spokój w Głowie”

Preambuła

Naczelną zasadą wszystkich działań podejmowanych przez Poradnię Psychologiczną „Spokój w Głowie” jest działanie dla dobra dziecka i w jego najlepszym interesie. Każdy członek personelu traktuje dziecko z szacunkiem oraz uwzględnia jego potrzeby. Niedopuszczalne jest stosowanie przez kogokolwiek wobec dziecka przemocy w jakiejkolwiek formie. Personel poradni, realizując te cele, działa w ramach obowiązującego prawa, przepisów wewnętrznych oraz swoich kompetencji.

 

Podstawy prawne Standardów Ochrony Małoletnich

1. Konwencja o Prawach Dziecka przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989 r. (Dz. U. z 1991 r. Nr 120, poz. 526 z późn. zm.)
2. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.)
3. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1359)
4. Ustawa z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1606)
5. Ustawa z dnia 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 31 z późn. zm.)
6. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy domowej (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1249)
7. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1138 z późn. zm.)
8. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1375 z późn. zm.)
9. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1360 z późn. zm.) – art. 23 i 24
10. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1550 z późn. zm.)
11. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych (RODO) (Dz. U. UE. L. z 2016 r. Nr 119, str. 1 z późn. zm.)
12. Art. 221 oraz art. 221a Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1510)
13. Ustawa z dnia 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 152)

 

Rozdział 1. Objaśnienie terminów

1. Pracownik / członek personelu – psycholog, psychoterapeuta oraz każda inna osoba zatrudniona lub współpracująca z Poradnią Psychologiczną „Spokój w Głowie” oraz każda osoba świadcząca usługi na rzecz ww. miejsca, niezależnie od formy prawnej współpracy łączącej ją z poradnią.
2. Psycholog/Psychoterapeuta – psycholog i psychoterapeuta zatrudniony lub współpracujący z Poradnią Psychologiczną „Spokój w Głowie”. Świadczy usługi wsparcia psychologicznego, prowadzi konsultacje psychologiczne dla dzieci i Opiekunów.
3. Właściciel – właściciel Poradni Psychologicznej „Spokój w Głowie”.
4. Poradnia „Spokój w Głowie” – Poradnia Psychologiczna „Spokój w Głowie”.
5. Małoletni/Dziecko – każda osoba do ukończenia 18. roku życia.
6. Opiekun Małoletniego – osoba uprawniona do reprezentacji dziecka, w szczególności jego rodzic lub opiekun prawny. W myśl niniejszego dokumentu opiekunem jest również rodzic zastępczy.
7. Zgoda rodzica dziecka – zgoda co najmniej jednego rodzica dziecka. W przypadku braku porozumienia między rodzicami, rodzice zostają poinformowani o konieczności rozstrzygnięcia zgody przez sąd rodzinny.
8. Krzywdzenie dziecka – popełnienie czynu zabronionego lub czynu karalnego na szkodę dziecka przez jakąkolwiek osobę, w tym członka personelu poradni, lub zagrożenie dobra dziecka, w tym jego zaniedbywanie.
9. Przemoc fizyczna – każde intencjonalne działanie sprawcy, mające na celu przekroczenie granicy ciała małoletniego lub niosące takie ryzyko, np. bicie, popychanie, szarpanie itd.
10. Przemoc psychiczna – powtarzający się wzorzec zachowań opiekuna lub skrajnie drastyczne wydarzenie (lub wydarzenia), które powodują u dziecka poczucie, że jest nic niewarte, złe, niekochane, niechciane, zagrożone i że jego osoba ma jakąkolwiek wartość jedynie wtedy, gdy zaspokaja potrzeby innych.
11. Przemoc seksualna – wszelkie zachowania skutkujące niechcianym kontaktem w sferze intymnej, mogące mieć postać fizyczną, werbalną i pozawerbalną.
12. Wykorzystanie seksualne – angażowanie dziecka w aktywność seksualną przez osobę dorosłą. Obejmuje zachowania z kontaktem fizycznym (np. dotykanie dziecka, współżycie z dzieckiem) oraz bez kontaktu fizycznego (np. pokazywanie dziecku materiałów pornograficznych, podglądanie, ekshibicjonizm).
13. Zaniedbywanie – niezaspokajanie podstawowych potrzeb materialnych i emocjonalnych małoletniego przez rodzica lub opiekuna prawnego, niezapewnienie mu odpowiedniego jedzenia, ubrań, schronienia, opieki medycznej, bezpieczeństwa, braku dozoru nad wypełnianiem obowiązku szkolnego.
14. Świadek przemocy domowej – osoba, która posiada wiedzę na temat stosowania przemocy domowej lub widziała akt przemocy domowej.
15. Osoba odpowiedzialna za Standardy Ochrony Małoletnich – wyznaczony przez właściciela poradni pracownik sprawujący nadzór nad realizacją Standardów Ochrony Małoletnich w placówce.
16. Dane osobowe dziecka – wszelkie dane umożliwiające identyfikację dziecka.

 

Rozdział 2. Zasady bezpiecznych relacji personelu Poradni Psychologicznej „Spokój w Głowie”

2.1. Zasady bezpiecznej rekrutacji pracowników

• Właściciel poradni przed dopuszczeniem do pracy z dziećmi weryfikuje każdego pracownika w Rejestrze Sprawców Przestępstw Seksualnych.
• Wszystkie osoby zatrudniane w poradni mają obowiązek przedłożenia aktualnego zaświadczenia o niekaralności.
• Psycholodzy, psychoterapeuci oraz inni specjaliści poświadczają swoje wykształcenie stosownym dyplomem.

2.2. Relacja personelu z dzieckiem

• Pracownicy znają zasady bezpiecznego kontaktu z dzieckiem.
• W relacji z dzieckiem nadrzędną wartością jest szacunek, podmiotowość i bezpieczeństwo.
• Dzieci przed rozpoczęciem spotkania są informowane o jego celu, badane są ich potrzeby oraz poczucie bezpieczeństwa.
• Wyjaśniane jest (adekwatnie do wieku) prawo dziecka do poufności rozmowy z pracownikiem (psychoterapeutą).
• W sytuacji, gdy ze względów bezpieczeństwa zasada poufności nie może zostać dotrzymana, dziecko jest o tym informowane z uwzględnieniem jego emocji i zrozumienia.

2.3. Komunikacja z dzieckiem

• Pracownicy komunikują się z dzieckiem w oparciu o szacunek.
• Wykazują się cierpliwością, serdecznością i dostosowują swoje wypowiedzi do możliwości poznawczych dziecka.
• Troszczą się o indywidualne potrzeby dziecka i dbają o jego poczucie bezpieczeństwa.
• Rozmowa z dzieckiem jest nieoceniająca; pracownik podąża za dzieckiem i jest uważny na wszelkie oznaki niezrozumienia.

2.4. Wsparcie i pomoc udzielana dzieciom

• Pracownik informuje dziecko o gotowości do udzielenia mu wsparcia i pomocy.
• Gdy dziecko zgłasza prośbę o pomoc, pracownik podejmuje stosowne kroki pomocowe.
• Dziecko ma zapewnioną możliwość indywidualnej, poufnej rozmowy z psychologiem.
• W każdym momencie, gdy tego potrzebuje, dziecko ma prawo wezwać swojego opiekuna.
• Rodzice mają zapewnioną przestrzeń – poczekalnię gdzie mogą oczekiwać na dziecko.
• Wywiad z rodzicem przeprowadzany jest bez obecności dziecka, w trosce o poszanowanie jego granic.

2.5. Kontakt fizyczny z dzieckiem

• Świadczenia terapeutyczne/specjalistyczne odbywają się bez kontaktu fizycznego z dzieckiem.
• Wyjątek stanowią spontaniczne reakcje dziecka (wynikające z jego inicjatywy), np. przytulenie pracownika, oraz momenty przywitania i pożegnania (np. poprzez uściśnięcie dłoni czy przybicie „piątki”) oraz momenty bezpieczeństwa (np. trzymanie za rękę schodząc po schodach).
• Uzasadniony jest także kontakt fizyczny w sytuacji zagrożenia zdrowia i życia małoletniego lub pracownika. Wówczas kontakt powinien być ostatecznością, maksymalnie ograniczony i ukierunkowany wyłącznie na zapewnienie bezpieczeństwa.
• W sytuacjach wymagających czynności higienicznych lub pomocowych (np. gdy dziecko się skaleczy), pracownicy unikają innego niż niezbędny kontaktu fizycznego z dzieckiem. Podejmują się ww. działań wyłącznie w sytuacji, kiedy rodzica nie ma w poczekalni i nie może w odpowiednim czasie dotrzeć do gabinetu, a sytuacja wymaga sprawnego wsparcia dziecka.

2.6. Utrwalanie i wykorzystywanie wizerunku dziecka

• Jakiekolwiek utrwalanie i wykorzystywanie wizerunku dziecka jest całkowicie zabronione bez zgody Rodzica/Opiekuna prawnego.

2.7. Ochrona danych osobowych Małoletniego

• Dane osobowe Małoletniego podlegają ochronie zgodnie z obowiązującymi przepisami, w szczególności z RODO.
• Pracownicy są zobowiązani do zachowania poufności danych osobowych dzieci i ich opiekunów.

2.8. Kontakt z Małoletnim

• Pracownik kontaktuje się z Małoletnim bezpośrednimi kanałami komunikacji wyłącznie za zgodą jego rodziców.
• Kontakt z Małoletnim dotyczy wyłącznie obszarów powiązanych z procesem terapii/wsparcia udzielanego przez pracownika.

2.9. Bezpieczeństwo online

• Poradnia „Spokój w Głowie” nie zapewnia dzieciom dostępu do Internetu na terenie placówki.
• Pracownik nie nawiązuje z dziećmi (podopiecznymi placówki) kontaktów poprzez przyjmowanie lub wysyłanie zaproszeń w mediach społecznościowych, z wyjątkiem wizyt w formie online – w terminie i godzinach ustalonych z Rodzicem/Opiekunem i Właścicielem Poradni za pomocą ustalonego wcześniej komunikatora.

Rozdział 3. Zasady podejmowania interwencji w przypadku podejrzenia krzywdzenia Małoletniego lub posiadania informacji o krzywdzeniu Małoletniego

 

3.1.

• Wszyscy pracownicy posiadają odpowiednią wiedzę i zwracają uwagę na czynniki ryzyka krzywdzenia Małoletnich.
• Pracownicy zobowiązani są do samodzielnego pogłębiania wiedzy i podnoszenia swoich kompetencji w zakresie rozpoznawania symptomów krzywdzenia dziecka oraz reagowania na sytuacje zagrożenia.

3.2.

• Psycholodzy/psychoterapeuci posiadają wiedzę, w jaki sposób wspierać opiekunów.
• Oferują wsparcie i pomoc zawsze, gdy dostrzegają czynniki ryzyka krzywdzenia Małoletnich.
• Przekazują opiekunom informacje na temat możliwości pomocy oraz motywują do jej podjęcia.

3.3.

• Wszyscy pracownicy mają wiedzę, zwracają uwagę i zawsze reagują na wszelkie informacje o krzywdzeniu dziecka oraz oznaki, które wskazują na podejrzenie stosowania przemocy wobec Małoletniego.
• Znają symptomy świadczące o możliwości stosowania przemocy wobec dziecka.

3.4. Procedura interwencji w przypadku podejrzenia krzywdzenia Małoletniego przez rodzica/opiekuna/inną osobę dorosłą

Psycholog/Psychoterapeuta:

• Przyjmuje zgłoszenie o krzywdzeniu lub podejrzeniu krzywdzenia Małoletniego oraz prowadzi rozmowę z rodzicami lub opiekunami prawnymi.
• Sporządza szczegółową notatkę zawierającą:
  • Opis zdarzenia.
  • Dane pokrzywdzonego Małoletniego (imię, nazwisko, adres, data urodzenia).
  • Jeżeli to możliwe: dane osoby podejrzanej (imię, nazwisko, adres).
• Ocenia stopień zagrożenia zdrowia i życia dziecka.
• Analizuje sytuację dziecka pod kątem możliwości zapewnienia mu bezpieczeństwa po opuszczeniu poradni.
• W sytuacji, gdy podejrzewa, że życie lub zdrowie dziecka jest zagrożone i opiekun nie może/nie chce zapewnić dziecku bezpiecznej przestrzeni z dala od przemocy, zawiadamia policję.
• Przekazuje informację o popełnieniu/możliwości popełnienia przestępstwa wraz ze szczegółową notatką właścicielowi.
• Wszelkie działania zostają udokumentowane na karcie interwencji.
• W sytuacji, gdy wobec dziecka popełniono przestępstwo, a sprawcą przemocy jest osoba dorosła, psycholog sporządza zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa i przekazuje je do właściwego miejscowo organu ścigania (policji lub prokuratury). Jednocześnie informuje właściciela Poradni o dokonanym zgłoszeniu.
• Organizuje spotkanie z rodzicami/opiekunami, przekazując informację o popełnieniu przestępstwa. Jednocześnie informuje właściciela Poradni o przeprowadzonym spotkaniu.
• W przypadku braku zainteresowania opiekunów pomocą dziecku, psycholog sporządza wniosek o wgląd w sytuację rodziny, który kieruje do właściwego sądu rodzinnego. Jednocześnie informuje właściciela Poradni o dokonanym zgłoszeniu.
• W przypadku stwierdzenia zaniedbania lub niewydolności wychowawczej rodziny, psycholog niezwłocznie informuje właściwy ośrodek pomocy społecznej o konieczności udzielenia wsparcia rodzinie. Jednocześnie przekazuje właścicielowi Poradni informację o dokonanym zgłoszeniu.

3.5. Procedura interwencji w przypadku podejrzenia krzywdzenia Małoletniego przez inną osobę małoletnią (rówieśnika)

Psycholog/Psychoterapeuta:

• W sytuacji, gdy dziecko doświadcza krzywdzenia ze strony rówieśnika, psycholog przyjmuje zgłoszenie, omawia z dzieckiem przebieg zdarzenia oraz jego wpływ na funkcjonowanie psychologiczne dziecka.
• Sporządza szczegółową notatkę.
• Organizuje spotkanie z rodzicami/opiekunami dziecka, na którym omawia zdarzenie i pozyskuje dodatkowe informacje. Jednocześnie informuje właściciela Poradni o przeprowadzonym spotkaniu.
• Omawia z rodzicami/opiekunami dziecka krzywdzonego możliwości skorzystania z pomocy oraz przedstawia, w jaki sposób mogą zareagować na zdarzenie (powiadomienie sądu, poinformowanie szkoły).
• Jeżeli osobą podejrzewaną o krzywdzenie jest dziecko w wieku od 13 do 17 lat, a jego zachowanie stanowi czyn karalny, informuje właściwy miejscowo sąd rodzinny lub policję poprzez pisemne zawiadomienie. Jednocześnie przekazuje właścicielowi Poradni informację o dokonanym zgłoszeniu.
• Jeżeli osobą podejrzewaną o krzywdzenie jest osoba powyżej 17 lat, a jej zachowanie stanowi przestępstwo, informuje właściwą miejscowo jednostkę policji lub prokuratury poprzez pisemne zawiadomienie. Jednocześnie przekazuje właścicielowi Poradni informację o dokonanym zgłoszeniu.

3.6. Procedura interwencji w przypadku podejrzenia krzywdzenia Małoletniego przez pracownika

• Osoba, która uzyskała informację o możliwości popełnienia przestępstwa przez pracownika, niezwłocznie przekazuje tę informację w formie szczegółowej notatki właścicielowi.
• Właściciel niezwłocznie powiadamia rodziców Małoletniego o zgłoszeniu możliwości popełnienia przestępstwa przez pracownika.
• Osoba podejrzana o popełnienie przestępstwa zostaje odsunięta od pracy z dziećmi do czasu wyjaśnienia sprawy.
• Właściciel w obecności innego psychologa/pracownika poradni przeprowadza rozmowę z rodzicami oraz Małoletnim (gdy ten wyrazi na to zgodę) w celu wyjaśnienia okoliczności sprawy.
• Sporządza notatkę opisującą zdarzenie.
• Właściciel wraz z psychologiem/pracownikiem podejmują odpowiednie działania wyjaśniające, zabezpieczające oraz prawne (rozmowa z pracownikiem, monitoring pracy pracownika, zawiadomienie odpowiednich służb o możliwości popełnienia przestępstwa).
• Właściciel informuje opiekunów i dziecko o poczynionych ustaleniach oraz dalszej procedurze prawnej.
• Proponuje lub wskazuje instytucje, które mogą zapewnić dziecku i opiekunom pomoc psychologiczną.

Rozdział 4. Monitoring stosowania Standardów Ochrony Małoletnich

• Wszyscy pracownicy podpisują oświadczenie, że zapoznali się ze Standardami i zobowiązują się postępować zgodnie z ich kryteriami.
• Osobą odpowiedzialną za Standardy Ochrony Małoletnich jest właściciel Poradni Psychologicznej „Spokój w Głowie”.
• Osoba odpowiedzialna raz w roku dokonuje analizy Standardów Ochrony Małoletnich pod kątem ich skuteczności oraz zgodności z obowiązującymi przepisami i zaleceniami.

Rozdział 5. Postanowienia końcowe

• Standardy Ochrony Małoletnich są dostępne na stronie internetowej Poradni Psychologicznej „Spokój w Głowie” pod adresem: www.spokojwglowie.pl/standardy-ochrony-maloletnich oraz w formie papierowej w poczekalni/recepcji poradni.
• Wszyscy pracownicy otrzymują treść Standardów Ochrony Małoletnich poprzez wysłanie ich pocztą elektroniczną. Treść jest także dostępna fizycznie w recepcji Poradni.
• Polityka Standardów Ochrony Małoletnich wchodzi w życie z dniem jej ogłoszenia.

 

Do Standardów Ochrony Małoletnich dołączone są następujące załączniki:

Załącznik 1 – Karta zgłoszenia podejrzenia krzywdzenia lub krzywdzenia dziecka

Załącznik 2 – Oświadczenie o poufności

Załącznik 3 – Kwestionariusz oceny ryzyka występowania przemocy w rodzinie wobec dziecka do 9 roku życia

Załącznik 4 – Kwestionariusz oceny ryzyka występowania przemocy w rodzinie wobec dziecka powyżej 9 roku życia

Załącznik 5 – Kwestionariusz diagnostyczny do oszacowania zaniedbania małoletniego

Załącznik 6 – Niebieska Karta – A

Załącznik 7 – Niebieska Karta – B

Załącznik 8 – Wzór szczegółowej notatki sporządzanej przez psychologa Poradni Spokój w Głowie

 

Ważne telefony i kontakty

• Biuro Rzecznika Praw Dziecka

Czynne od poniedziałku do piątku w godzinach 8:15-16:15, nr tel. (22) 583 66 00 fax: (22) 583 66 96 (całodobowo). Adres poczty elektronicznej: rpd@brpd.gov.pl

• Dziecięcy Telefon Zaufania Rzecznika Praw Dziecka

Telefon i czat internetowy czynne przez całą dobę, siedem dni w tygodniu. Czat nie wymaga logowania oraz instalowania żadnej aplikacji. Połączenia telefonicznie są bezpłatne, a rozmówcy mają zapewnioną dyskrecję i anonimowość. Tel. 800121212. Czat internetowy www.brpd.gov.pl

• Telefon zaufania dla dzieci i młodzieży

Ogólnopolski, bezpłatny i anonimowy telefon zaufania przeznaczony dla dzieci i młodzieży, czynny 7 dni w tygodniu od godziny 12.00 do 2.00 w nocy, tel. 116 111 wiadomość przez stronę www.116111.pl

• Telefon dla rodziców i nauczycieli w sprawie bezpieczeństwa dzieci

Bezpłatna i anonimowa pomoc telefoniczna, tel. 800 100 100 dostępny jest od poniedziałku do piątku w godzinach 12:00 – 15:00.

• Centrum Wsparcia dla Osób w Stanie Kryzysu Psychicznego

Całodobowa i bezpłatna pomoc psychologiczna przez telefon 800702222, email i czat. Dyżurujący konsultanci udzielają porad i kierują osoby dzwoniące lub piszące do odpowiedniej placówki pomocowej w ich regionie.

• Telefon zaufania dla osób dorosłych w kryzysie emocjonalnym

Od poniedziałku do piątku w godzinach od 14.00 do 22.00 pod bezpłatnym numerem telefonu 116 123 dyżurują specjaliści Instytutu Psychologii Zdrowia PTP, udzielając wsparcia i pomocy psychologicznej osobom potrzebującym.

• Telefon zaufania – uzależnienia behawioralne

Z telefonu mogą korzystać wszystkie osoby, które mają problem lub też zastanawiają się, czy mają problem z uzależnieniami behawioralnymi. Z konsultantami mogą porozmawiać również osoby bliskie osobom uzależnionym – rodzina, przyjaciele, znajomi. Infolinia jest czynna codziennie w godzinach od 17.00 do 22.00 z wyjątkiem świąt państwowych. Dzwoniąc płacisz tylko za pierwszy impuls połączenia, tel. 801 889 880

• Ogólnopolski Telefon dla Ofiar Przemocy w Rodzinie „Niebieska Linia”

Bezpłatna pomoc dostępna przez całą dobę tel. 800 120 002