Jedną z najważniejszych ról autonomicznego układu nerwowego (AUN) jest zapewnienie homeostazy, czyli wewnętrznej równowagi organizmu. Centra kontrolne, które zarządzają wewnętrznym środowiskiem ciała za pośrednictwem AUN, zlokalizowane są w mózgu oraz rdzeniu kręgowym. Zaburzenia w funkcjonowaniu tego układu, znane jako dysautonomia, mają istotne znaczenie kliniczne. Objawy dysautonomii mogą wskazywać na bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pacjenta, włączając w to ryzyko nagłych zgonów. Czy fizjoterapia może być skuteczną formą pomocy w przypadku tego typu zaburzeń?
Czym jest dysautonomia?
Dysautonomia to zaburzenie, które polega na nieprawidłowym funkcjonowaniu autonomicznego układu nerwowego (AUN), odpowiedzialnego za regulację nieświadomych procesów w organizmie, takich jak działanie układu sercowo-naczyniowego, oddechowego, trawiennego oraz termoregulacji. W wyniku rozregulowania mechanizmów, które dotyczą relacji między częścią współczulną a przywspółczulną AUN, może dojść do dysfunkcji wielu systemów organizmu, w tym nerwowego, mięśniowo-szkieletowego, sercowo-naczyniowego oraz psychicznego. Objawy przewlekłej dysautonomii mogą obejmować chroniczne zmęczenie, zespół POTS czy zespół wypalenia zawodowego.
Dlaczego dochodzi do dysautonomii?
Aby dotrzeć do przyczyn dysautonomii, warto przyjrzeć się, jak organizm reaguje na stres. Stres jest odpowiedzią organizmu na różnorodne czynniki zewnętrzne i wewnętrzne, określane mianem stresorów. Do stresorów zaliczamy zarówno bodźce fizyczne, jak i infekcje czy silne emocje, które mają znaczący wpływ na psychikę i są istotne z punktu widzenia jednostki.
W przypadkach stresogennych, nasz organizm aktywuje antybodźce, która może przybierać formę reakcji walki, ucieczki lub zamrożenia w zależności od rodzaju i intensywności bodźca, a także od indywidualnych uwarunkowań osoby, w tym doświadczeń traumatycznych. Po ustąpieniu stresora, organizm powinien powrócić do stanu równowagi, czyli homeostazy, co wymaga prawidłowego funkcjonowania i równowagi między częścią współczulną a przywspółczulną AUN. Jeśli ten proces zostaje zakłócony, może dojść do dysautonomii.
Dysautonomia przewlekła, znana również jako chroniczny stan zwiększonej pobudliwości współczulnej, może prowadzić do szeregu objawów, w tym przewlekłego przemęczenia, braku koncentracji, zaburzeń snu, przewlekłego bólu kręgosłupa czy pleców.
Przewlekłe bóle głowy, jako pokłosie dysautonomii
Czynniki neurologiczne najczęściej mają realny wpływ na występowanie napięciowego bólu głowy. Stres, poczucie przytłoczenia przez życiowe wymagania, niepokój, a także dysfunkcje kognitywne, takie jak trudności w zrozumieniu lub interpretacji faktów, mogą przyczyniać się do tego stanu. Stres w domu i miejscu pracy, wynikający z napięć czasowych i interpersonalnych, również wpływa na pojawienie się bólu głowy. W takich przypadkach współpraca z fizjoterapeutą oraz psychologiem jest drogą do poskromienia bólu i jego przyczyn. Fizjoterapia, poprzez techniki mięśniowo-powięziowe, pomaga w rozluźnieniu napiętych mięśni i przywróceniu prawidłowej postawy ciała. Dzięki temu może dojść do znaczącej poprawy przepływu krwi i zmniejszenia napięcia w obszarze szyi i głowy, co bezpośrednio przekłada się na redukcję bólu głowy.
Czy fizjoterapia jest skuteczną formą pomocy?
W licznych przypadkach problemy fizyczne ustępują po eliminacji stresu, jednak zdarza się, że z powodu długotrwałego działania kortyzolu, konieczne może być zastosowanie specjalistycznego leczenia, w tym fizjoterapii. Fizjoterapia jest zdecydowanie skuteczną formą pomocy w przypadku różnych dolegliwości, w tym tych wynikających z długotrwałego stresu. Dzięki różnorodnym technikom, takim jak terapia manualna, ćwiczenia korekcyjne czy metody relaksacyjne, fizjoterapia może znacząco przyczynić się do redukcji bólu pleców, kręgosłupa, poprawy funkcjonowania stawów oraz ogólnej kondycji mięśniowej.
Warto podkreślić, że regularne sesje fizjoterapeutyczne mogą pomóc w przywróceniu prawidłowej postawy ciała, co jest często zaburzone przez chroniczne napięcie mięśniowe. Fizjoterapia zajmuje się także technikami oddechowymi, które mogą pomóc w przyszłości w panowaniu nad stresem.
