Leki przeciwhistaminowe to grupa preparatów stosowanych w łagodzeniu różnych objawów związanych z działaniem histaminy (m.in. świądu, łzawienia oczu, pokrzywki).
Rola histaminy w organizmie człowieka
Histamina jest bioaktywną aminą, która pełni różne funkcje w organizmie człowieka. Uczestniczy w procesach, takich jak m.in.:
- kontrola napięcia mięśni gładkich
- regulacja rytmu snu i czuwania
- produkcja cytokin prozapalnych
- rozwój płodu
- różnicowanie i podziały komórek
- rozszerzanie naczyń krwionośnych
Histamina działa poprzez swoiste receptory, czyli struktury odpowiedzialne za odbieranie przekazywanych przez nią sygnałów. Dotychczas opisano cztery typy receptorów histaminowych, które są obecne na większości komórek uczestniczących w reakcjach stanu zapalnego na tle alergicznym czy regulujących funkcjonowanie układu odpornościowego [1].
Jak działają leki przeciwhistaminowe?
Leki przeciwhistaminowe blokują receptory H1 w sposób odwracalny, a tym samym hamują działanie histaminy jako mediatora reakcji zapalnych. Wyróżnia się różne rodzaje tego typu leków.
- I generacji – oprócz receptora H1 blokują też inne receptory, co wiąże się z możliwością wystąpienia dodatkowych działań niepożądanych (np. senności, otępienia). Po ich przyjęciu nie należy prowadzić pojazdów mechanicznych.
- II generacji – charakteryzują się szybszym działaniem i wyższym profilem bezpieczeństwa niż leki przeciwhistaminowe I generacji. Wynika to z tego, że wykazują inne powinowactwo do receptorów i nie przedostają się w dużych ilościach do ośrodkowego układu nerwowego.
Do leków przeciwhistaminowych I generacji należą m.in. piperazyny, etylenodiaminy i alkiloaminy. Z kolei do leków II generacji zaliczają się m.in. bilastyna, feksofenadyna czy lewocetyryzyna [2], [3].
Wskazania do stosowania leków przeciwhistaminowych
W jakich sytuacjach może być wskazane przyjmowanie leków, które blokują receptory histaminowe? Leki przeciwhistaminowe znajdują zastosowanie w leczeniu m.in.:
- atypowych nieżytów nosa
- pokrzywek skórnych
- reakcji alergicznych, które przebiegają gwałtownie
- schorzeń alergicznych, których objawy nasila stres
Tego typu leki stosuje się również jako środki przeciwwymiotne i uspokajające [2], [3].
Stosowanie leków przeciwhistaminowych u dzieci
Przed podaniem leku przeciwhistaminowego dziecku należy dokładnie zapoznać się z zaleceniami dotyczącymi jego dawkowania. Trzeba pamiętać też o tym, że nie każdy lek może być podawany dzieciom (lub jest on zalecany od pewnego wieku). Przykładowo niektóre leki podaje się dopiero po ukończeniu 12 roku życia. Z kolei inne można stosować w mniejszych dawkach u młodszych dzieci np. od 5 roku życia.
Leki przeciwhistaminowe dla dzieci dostępne są głównie w formie syropów lub kropli doustnych, w których stężenie substancji czynnej jest dostosowane do wieku pacjenta.
Leki przeciwhistaminowe – przeciwwskazania
W przypadku leków przeciwhistaminowych I generacji przeciwwskazaniami do ich stosowania są m.in.:
- jaskra
- przerost gruczołu krokowego
- uszkodzenie szpiku
- nadwrażliwość na lek
Dla leków II generacji głównym przeciwwskazaniem jest nadwrażliwość na lek, a w niektórych sytuacjach również zaburzenia pracy serca. Zarówno przed rozpoczęciem przyjmowania leków przeciwhistaminowych I, jak i II generacji zaleca się konsultację z lekarzem lub farmaceutą.
W jakich formach dostępne są leki przeciwhistaminowe?
Leki przeciwhistaminowe dostępne bez recepty występują w różnych postaciach, co pozwala dostosować sposób podania m.in. do wieku pacjenta, rodzaju objawów i indywidualnych preferencji.
Tabletki i kapsułki są często wykorzystywane w leczeniu objawów alergii. Z kolei syropy stosuje się szczególnie u dzieci lub osób mających trudności z połykaniem tabletek, lub kapsułek.
Leki przeciwhistaminowe sprzedawane są również w formie aerozoli i kropli do nosa, które stosuje się np. w przypadku kataru czy kichania. Dostępne są też jako żele i kremy, które sprawdzają się przy zmianach skórnych.
- https://www.medicover.pl/o-zdrowiu/histamina-nietolerancja-objawy-dieta-antyhistaminowa,9395,n,168
- Berger, William E. „The safety and efficacy of desloratadine for the management of allergic disease.” Drug safety 28.12 (2005): 1101-1118.
