Mierzenie się z otyłością to złożony proces, obejmujący zarówno aspekty fizyczne, jak i psychologiczne. Mentalne przeszkody mogą utrudniać osiągnięcie oraz utrzymanie prawidłowej masy ciała, dlatego istotne jest zrozumienie ich źródeł i wdrożenie skutecznych strategii ich pokonywania.
Zrozumienie psychologicznych barier w terapii otyłości
Zrozumienie psychologicznych barier w terapii otyłości jest istotne dla skutecznego leczenia. Pacjenci często zmagają się z wieloma wewnętrznymi przeszkodami, które mogą utrudniać postępy w terapii. Najczęstsze bariery to np.:
- niskie poczucie własnej wartości – osoby z otyłością często mają negatywny obraz swojego ciała, co prowadzi do braku motywacji i wiary w powodzenie terapii;
- strach przed zmianą – zmiana nawyków żywieniowych i stylu życia może budzić lęk i niepewność, zwłaszcza jeśli pacjent odczuwa, że trudno mu będzie je utrzymać;
- emocjonalne jedzenie – dla wielu osób jedzenie jest sposobem radzenia sobie z emocjami, takimi jak stres, smutek czy samotność, co stanowi przeszkodę w procesie zdrowej redukcji masy ciała;
- brak wsparcia społecznego – brak zrozumienia lub wsparcia ze strony bliskich może osłabić motywację pacjenta i utrudnić długoterminowe zmiany;
- wyuczona bezradność – osoby, które wielokrotnie próbowały bezskutecznie zredukować masę ciała, mogą być przekonane, że ich wysiłki są z góry skazane na niepowodzenie, co prowadzi do rezygnacji z prób.
Zrozumienie i rozwiązywanie tych barier jest niezbędne, aby terapia otyłości mogła przynieść trwałe efekty. Wsparcie psychologiczne i indywidualne podejście do pacjenta mogą znacząco zwiększyć szanse na sukces w leczeniu.
Psychologiczne korzenie problemu
Często psychologiczne bariery mają korzenie w dzieciństwie. Wiele osób dorastało w otoczeniu, gdzie jedzenie pełniło funkcję nagrody lub pocieszenia. Zrozumienie, jak te wzorce wpływają na obecne nawyki żywieniowe, to istotny krok w procesie redukcji masy ciała. Pomoc psychologa w odkrywaniu i zmianie tych wzorców może być szczególnie wartościowa.
Współczesny świat często wymaga szybkiego tempa życia, co powoduje chroniczny stres. Może to wpływać na hormonalne mechanizmy kontrolujące apetyt, w tym na wzrost poziomu kortyzolu, który sprzyja zwiększonemu łaknieniu, zwłaszcza na pokarmy wysokokaloryczne. Niewłaściwe metody radzenia sobie z trudnymi sytuacjami, np. kompulsywne objadanie się, mogą prowadzić do przybierania na masie ciała, ponieważ jedzenie staje się automatyczną reakcją na negatywne wydarzenia.
Otyłość często występuje w połączeniu z zaburzeniami psychicznymi, np. z depresją, czy z zaburzeniami lękowymi. Problemy te mogą nasilać niezdrowe zachowania żywieniowe i zmniejszać motywację do zmiany stylu życia.
Praktyczne strategie pokonywania barier
Istnieje kilka praktycznych metod pomagających przełamywać psychologiczne bariery w terapii otyłości.
Ustalanie celów
Ustalanie konkretnych celów jest konieczne, gdy mierzysz się z otyłością. Zgodnie z metodą SMART powinny one być:
- konkretne (Specific),
- mierzalne (Measurable),
- osiągalne (Achievable),
- zgodne z celem (Relevant),
- określone w czasie (Time-bound).
Dzięki temu łatwiej będzie można monitorować progres. Regularne przeglądanie postępów oraz dostosowywanie celów w miarę postępu może pomóc w utrzymaniu motywacji. Warto pamiętać, że to maraton, a nie sprint i każda poprawa zdrowia jest sukcesem. Celebracja małych osiągnięć pozwoli wzmocnić motywację.
Techniki radzenia sobie ze stresem
Zarządzanie stresem i emocjami odgrywa ważną rolę w leczeniu otyłości. Warto nauczyć się technik, które pomogą w utrzymaniu równowagi emocjonalnej. Medytacja, joga czy ćwiczenia oddechowe mogą pomóc w redukcji stresu. Otaczanie się bliskimi, którzy rozumieją wyzwania osoby z otyłością, może znacząco wpłynąć na motywację.
Edukacja na temat zdrowego stylu życia
Edukacja na temat zdrowego stylu życia również jest ważna w procesie redukcji masy ciała. Zrozumienie znaczenia zbilansowanej diety i aktywności fizycznej może pomóc w budowaniu zdrowych nawyków. Udział w warsztatach dotyczących zdrowego odżywiania stanowi z kolei potencjalne źródło inspiracji. Warto także sięgnąć po książki i artykuły na temat zdrowego stylu życia, gdyż może to dostarczyć wielu cennych informacji.
Artykuł został przygotowany we współpracy z Novo Nordisk, organizatorem kampanii
„Porozmawiajmy Szczerze o Otyłości”. PL24OB00472
Źródła
- Brytek-Matera A., Czepczor-Bernat K., Psychologiczne aspekty nadwagi i otyłości, Difin, Warszawa 2020.
- Ogińska-Bulik N., Psychologia nadmiernego jedzenia. Przyczyny, konsekwencje, sposoby zmiany, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2004.
- Obara-Gołębiowska M., Nadwaga, otyłość i psychologia. Zastosowanie oddziaływań poznawczo-behawioralnych w pracy z pacjentami z nadmierną masą ciała i zaburzeniami współistniejącymi, Difin, Warszawa 2020.
