W obecnych czasach korzystając ze środków masowego przekazu często można spotkać się ze sformułowaniem „naruszenia dóbr osobistych” czy „dóbr osobistych” w ogóle. Wskazane pojęcia często są trudne do jednoznacznego określenia przez osobę niebędącą prawnikiem. Z tego powodu warto jest zgłębić ową tematykę by dowiedzieć się, co kryje się pod wspomnianymi powyżej określeniami.
Czym są dobra osobiste?
W kodeksie cywilnym nie znajdziemy definicji odpowiadającej jednoznacznie na pytanie, czym są dobra osobiste. Doktryna wskazuje, że są to dobra niemajątkowe przysługujące, każdej osobie fizycznej oraz prawnej. Można, więc wskazać, że są to pewne niemierzalne materialnie dobra, które wiążą się ściśle z istnieniem danej osoby fizycznej czy prawnej. W artykule 23. kodeksu cywilnego znajdziemy przykładowe rodzaje dóbr osobistych, które zostały objęte ochroną. Należą do nich: zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego. Nie są to jednak wszystkie dobra osobiste, gdyż ich katalog otwarty wciąż jest rozbudowywany przez doktrynę oraz orzecznictwo.
Dla lepszego pojęcia zagadnienia warto jednak wspomnieć, na czym może polegać przykładowo naruszenie dobra osobistego, jakim jest dobre imię. Wskazuje się, że owo naruszenie polega na pomówieniu danej osoby o postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć ją w oczach opinii publicznej lub narazić ją na utratę zaufania publicznego.
Ogólnie rzecz ujmując można, więc wskazać, że dobra osobiste są pewnymi wartościami chronionymi i szanowanymi przez społeczeństwo, które to posiadają szczególne znaczenie i są ściśle związane z psychiczną i fizyczną integralnością danej osoby a także z jej godnością i pozycją. Należy wyraźnie podkreślić, że jakiekolwiek naruszenie dóbr osobistych nie jest dopuszczalne.
Mimo iż dobra osobiste mają charakter niematerialny, nie można ich fizycznie zobaczyć ani dotknąć to podlegają one ścisłej cywilnej oraz karnej ochronie prawnej.
Naruszenie dóbr osobistych
Należy pamiętać, że nie każde działanie, które początkowo może nam się wydawać za naruszające dobra osobiste, faktycznie nim będzie. Aby móc mówić o naruszeniu dóbr osobistych musi wystąpić element bezprawności. Jeśli więc dane działanie będzie zgodne z prawem, wtedy do naruszenia dóbr osobistych nie dojdzie. Najlepszym przykładem, który można przytoczyć, a który pozwoli dobrze zrozumieć powyższy warunek jest sytuacja osadzenia danej osoby w zakładzie karnym. Początkowo może się wydawać, że dochodzi tutaj do naruszenia dobra osobistego, jakim jest wolność, jednak do osadzenia dochodzi na podstawie prawomocnego wyroku sądu. Działanie to jest więc zgodne z prawem.
Kolejnym elementem, który musi zaistnieć przy naruszeniu dóbr osobistych jest obiektywność owego naruszenia. Na dane zachowanie należy, więc spojrzeć z perspektywy osoby postronnej. Często zdarza się, że subiektywne odczucia danej osoby mogą prowadzić do wniosku, że doszło do naruszenia dobra osobistego przykładowo dobrego imienia. W takiej sytuacji musi jednak dojść do szkalowania tej osoby w oczach innych, tak, aby obiektywna, postronna osoba mogła faktycznie wskazać powstanie danej krzywdy i w efekcie naruszenie dóbr osobistych.
Należy ponadto zaznaczyć, że w przypadku zachowania, które będzie oddziaływało na dane dobro osobiste w małym stopniu nie dojdzie do naruszenia dobra osobistego. Krzywdzące zachowanie, według obiektywnej oceny nie może być dolegliwością małej wagi.
Jak chronić się w przypadku naruszenia dóbr osobistych?
Zgodnie z artykułem 24. Kodeksu Cywilnego, każda osoba czyjej dobro zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba, że jak już wyżej wspomniano nie ma ono charakteru bezprawnego. Dążenie do zaniechania szkodliwego działania umożliwi nam nie tylko naprawę powstałej szkody, ale także zapobiega jej powstaniu.
Oprócz żądania zaniechania naruszania dóbr osobistych, jako środek ochrony przewidziano także żądanie usunięcia skutków naruszenia. Forma, w jakiej dojdzie do usunięcia skutków jest indywidualnie dostosowywana do konkretnego przypadku. Do usunięcia może dojść poprzez publikacje stosownego oświadczenia przykładowo w gazecie lub na stronie internetowej.
Kolejnym przewidzianym środkiem jest żądanie zadośćuczynienia. Zadośćuczynienie pieniężne ma przede wszystkim za zadanie choćby częściowo zrekompensować danej osobie cierpienie, którego doznała na skutek naruszenia jej dóbr osobistych. Oczywistym jest, że niemożliwe jest dokładne przeliczenie krzywdy wynikającej z naruszenia dóbr osobistych na jakąkolwiek kwotę pieniężną. Zadośćuczynienie ma jednak na celu poprawę sytuacje pokrzywdzonej osoby. Wiele osób decyduje się na przekazanie zapłaty zadośćuczynienia na wybrane cele społeczne.
Jako środek służący ochronie dóbr osobistych wskazano także żądanie zapłaty odszkodowania. Jest to środek, którego zastosowanie może być możliwe w przypadku, gdy przy naruszeniu dóbr osobistych doszło do powstania szkody majątkowej. Dobrym przykładem jest tutaj naruszenie dobra osobistego, jakim jest zdrowie, gdy dana osoba została przykładowo pobita, przez co doszło do utraty przez nią zdolności do wykonywania pracy i analogicznie utraciła ona możliwość zdobywania zarobku. W takim przypadku można żądać od sprawcy przykładowo płacenia renty ze względu na utraconą zdolność do pracy.
Przy korzystaniu ze środków ochrony osobistej istnieje możliwość wykorzystania kilku z nich a w niektórych przypadkach uzasadnione jest skorzystanie ze wszystkich przewidzianych środków ochrony.
Podsumowanie
Dobra osobiste to szczególne pojęcie z dziedziny prawa obejmujące wiele wyjątkowych dóbr przysługujących osobom fizycznym jak i prawnym. Wskazane dobra podlegają ścisłej ochronie a prawodawca przewidział kilka środków ochrony, dzięki, którym dobra te uzyskały szczególne znaczenie. Katalog wspomnianych dóbr nadal ulega powiększeniu, przez co dochodzi do jeszcze lepszej ochrony dóbr osobistych.
Źródło: https://adwokaci-ks.pl/ochrona-dobr-osobistych-i-wizerunku/
