W świadomości konsumentów pszenica obecna jest od bardzo dawna i stanowi jeden z podstawowych składników pożywienia ludzi na całym świecie. Niewiele osób jednak zdaje sobie sprawę z tego, że dzisiejsze uprawy pszenicy znacznie straciły na jakości poprzez modyfikacje genetyczne, którym została poddana. Sprawiło to, iż dzisiaj do łask wracają pierwotne jej odmiany, bogate w składniki odżywcze i minerały. To właśnie samopsza oraz płaskurka zyskują coraz większą popularność wśród osób dbających o zdrowe odżywianie.
Matka zbóż – płaskurka
Płaskurka to najstarszy rodzaj zboża, pochodzący z rejonu Żyznego Półksiężyca (pas żyznych ziem ciągnący się od Egiptu przez Palestynę, aż po Zatokę Perską), gdzie przetrwała i jest uprawiana do dzisiaj. Jej wartości prozdrowotne docenili także Europejczycy, a dzisiejsza moda na zdrowe odżywianie tylko przyspieszyła wzrost popularności tego zboża.
Warto zaznaczyć, że uprawa królowej zbóż nie jest wymagająca – można ją uprawiać na obszarach, które nie są zbyt bogate w substancje organiczne. Ponadto, twarda łuska chroni ją przed zanieczyszczeniami, a samo ziarno nie toleruje obcych substancji. Wymusza to w naturalny sposób siew bez stosowania środków chemicznych oraz nawozów.
Właściwości płaskurki
Pierwotna odmiana pszenicy jest bogata w fosfor, magnez oraz wapń. To źródło antyoksydantów, błonnika i beta-karotenu (zawiera go 4 razy więcej niż zwykła mąka pszenna), odpowiedzialnych za redukcję cholesterolu. Reguluje także poziom glukozy we krwi, co sprawia że płaskurka stanowi alternatywę dla innych zbóż dla cukrzyków.
To również bardzo dobry produkt dla wszystkich dbających o sylwetkę – podczas diety redukcyjnej pozostawia uczucie sytości na dłuższy czas i jest mniej kaloryczna od popularnej pszenicy. Zawiera w sobie dużo białka, co wpływa również pozytywnie na procesy trawienne.
Płaskurkę możemy przetwarzać na mąkę, makarony czy otręby. Polecane szczególnie są te ostatnie – ze względu na obróbkę zawierają w składzie więcej składników odżywczych i błonnika. Coraz większą popularność zyskuje także wśród osób chorujących na celiaklię, głównie ze względu na o wiele bardziej łatwostrawny gluten w porównaniu z innymi odmianami pszenicy.
Samopsza – bliska krewna płaskurki
To bogata w składniki odżywcze odmiana pszenicy, która uznawana jest za bliską krewniaczkę płaskurki i orkiszu. Obecnie uprawia się ją w rejonach Zakaukazia. Jest znacznie delikatniejsza od większości zbóż – posiada cienkie kłosy i krótkie źdźbła i właśnie ze względu na swoją wątłość przetrwała tylko w niektórych regionach.
Właściwości samopszy
Zyskała miano żywności funkcjonalnej ze względu na wysoką zawartość witamin i minerałów. Zawartość białka jest w niej o 50 % większa w porównaniu do pospolitej pszenicy. Pomimo bliskiego powiązania z orkiszem i płaskurką, jako jedyna posiada aminokwasy egzogenne:
- metioninę,
- izoleucynę,
- fenyloalaninę,
- tyrozynę.
Odpowiadają one za prawidłowe działanie układu nerwowego. Jest to bardzo ważna kwestia, zważywszy na fakt, że ludzki organizm nie jest w stanie sam ich wyprodukować.
Samopsza to źródło bogactwa mikro i makroelementów, jak magnez, cynk, żelazo i mangan. Posiada w swoim składzie wysoki udział kwasów nienasyconych oraz wysoką zawartość karotenoidów, odpowiadających za nasz wzrok.
Produkty z samopszy
Na rynku dostępnych jest wiele wyrobów z samopszy, jak chociażby bogata w błonnik mąka z samopszy czy powstałe z łusek samopszy otręby, bogate w magnez i cynk. Miłośnicy kasz i makaronów z samopszy dostarczą organizmowi witamin z grupy B i potasu, który przeciwdziała miażdżycy.
Samopsza i płaskurka – podobieństwa
Oba rodzaje pszenicy charakteryzują się wysoką zawartością łatwo przyswajalnego białka. Bogate są także w witaminy rozpuszczalne w tłuszczach – A, D, B i E oraz w mikroelementy, jak fosfor, mangan, wapń, żelazo i cynk. Cecha wspólną obu odmian pszenicy jest zawartość glutenu o niskiej toksyczności, który może być włączany do diet osób chorujących na celiakię. Warto je włączyć do codziennej diety, gdyż:
- regulują poziom cukru we krwi,
- obniżają poziom złego cholesterolu,
- wzmacniają wątrobę i nerki,
- dają uczucie sytości na dłużej,
- wpływają pozytywnie na procesy trawienne.
