Gruczoł tarczycowy to jeden z gruczołów dokrewnych, czyli narządów wchodzących w skład układu endokrynnego. Tarczyca odpowiada za produkcję kilku hormonów, spośród których najbardziej znane to tyroksyna (T4) i trójjodotyronina (T3). Nieprawidłowości w ich poziomie prowadzą do nadczynności lub niedoczynności tarczycy. Dowiedz się więcej o samej tarczycy i zaburzeniach w funkcjonowaniu tego narządu.
Tarczyca – budowa i funkcje
Tarczyca to jeden z kluczowych elementów układu hormonalnego, zwanego również endokrynnym. Położona jest w przedniej, dolnej części szyi. Znajduje się pomiędzy tętnicami szyjnymi wspólnymi. W budowie tarczycy wyróżnia się 3 lub 4 części – to płaty boczne, węzina, a u niektórych osób również wąski wyrostek nazywany płatem piramidowym.
Głównym zadaniem tarczycy jest produkcja hormonów. Odbywa się ona pod wpływem hormonu TSH. Związek ten wydzielany jest przez przysadkę mózgową. Najbardziej znane spośród hormonów tarczycowych to T3 i T4. Stężenie trzeciego znanego hormonu tarczycy, kalcytoniny, jest zależne od poziomu wapnia znajdującego się we krwi. Główne zadanie tych związków to rozwój ośrodkowego układu nerwowego, mineralizacja kości (wzrost), udział w procesach przemiany materii, wpływ na funkcjonowanie wątroby (nasilenie lipogenezy, glukoneogenezy, glikogenolizy) oraz usprawnianie perystaltyki jelit.
Jak bada się tarczycę?
Do oceny stanu tarczycy służy wiele badań. Najpierw wykonuje się ocenę poziomu TSH. Niski poziom sugeruje nadczynność tarczycy, a wysoki – niedoczynność. Jako kolejna zlecana jest ocena stężenia T3 i T4. Podwyższony ich poziom wskazuje na nadczynność, a obniżony – niedoczynność tarczycy. Jeśli wyniki T3 i T4 są niejasne, bada się przeciwciała anty-TG i anty-TPO.
W określeniu przyczyny zaburzeń pracy tarczycy pomocne są metody obrazowe. Najczęściej wykonywane jest USG. Inne opcje to m.in. scyntygrafia tarczycy, rezonans magnetyczny. W ostateczności przeprowadza się biopsję i analizę mikroskopową pobranego materiału.
Zaburzenia pracy gruczołu tarczycowego
Biorąc pod uwagę poziom hormonów tarczycowych, wyróżnia się niedoczynność i nadczynność tarczycy. Przy niedoczynności narząd produkuje za mało hormonów, a w nadczynności jest odwrotnie – obserwuje się wzmożoną ich produkcję.
Zarówno niedoczynności, jak i nadczynności tarczycy towarzyszy szereg objawów. Kiedy poziom hormonów jest za niski, u chorych obserwuje się spowolnienie metabolizmu, które powoduje zaparcia i wzrost masy ciała. Pacjenci stale odczuwają zmęczenie, są senni, mają mniej energii i siły do działania. Pojawiają się u nich problemy z koncentracją, bóle mięśni, zawroty głowy, sztywność i bóle stawów. Może dojść do pogorszenia samopoczucia psychicznego. Mocniej odczuwają zimno. Osoby zmagające się z kolei z nadczynnością tarczycy mają przyspieszony metabolizm, co przejawia się biegunkami i spadkiem masy ciała. Zaobserwować u nich można drżenie rąk, zaczerwienienie twarzy i szyi oraz wzmożoną potliwość. Doświadczają uczucia gorąca i zaburzeń nastroju. Może rozwinąć się u nich bezsenność, a w przypadku kobiet dodatkowo zaburzenia miesiączkowania.
