Testosteron to kluczowy hormon płciowy, głównie produkowany w jądrach u mężczyzn i w mniejszych ilościach w jajnikach u kobiet. Odgrywa ważną rolę w rozwoju męskich cech płciowych, takich jak wzrost mięśni, gęstość kości i produkcja czerwonych krwinek. Testosteron wpływa również na libido, nastrój i poziom energii. Niski poziom testosteronu może prowadzić do problemów zdrowotnych, takich jak zmniejszona masa mięśniowa, depresja i zmniejszone libido.
Spis treści:
Jak wykonać badanie testosteronu?
Dlaczego spada poziom testosteronu?
Jak objawia się niski poziom testosteronu?
Jak wygląda leczenie niedoboru testosteronu?
Co to jest testosteron?
Testosteron jest hormonem typu steroidowego, który należy do grupy androgenów. Odgrywa naprawdę ważną rolę w męskim organizmie. Jednak podobnie jak wszystkie inne hormony, może mieć pozytywne i negatywne skutki, jeśli jego poziom nie jest kontrolowany. Dlatego ważne jest, żeby utrzymać go w normalnych parametrach. Testosteron jest produkowany głównie przez męskie jądra i chociaż organizmy kobiety również wytwarzają ten hormon, robią to w znacznie mniejszym stopniu.
Jaka jest rola testosteronu?
Wśród wielu funkcji testosteronu wyróżniają się dwie o szczególnym znaczeniu:
- rozwój seksualny jednostki,
- pobudzanie i utrzymywanie libido (lub pożądania seksualnego).
Oczywiście funkcje tego hormonu nie ograniczają się tylko do aspektu seksualnego. Testosteron ma również wpływ na emocje, zdolności poznawcze oraz tworzenie kości i mięśni. Zapobiega złamaniom i powstawaniu chorób takich jak osteoporoza. Ponadto współdziała z rozrostem gruczołu krokowego, przyspiesza metabolizm mężczyzn oraz przyczynia się do obniżenia poziomu złego cholesterolu we krwi. Innym ważnym obowiązkiem testosteronu jest odpowiedzialność za powstawanie i dojrzewanie plemników.
Bardzo istotną funkcją tego hormonu jest również to, że jest on ściśle związany z przyrostem masy mięśniowej u mężczyzn. To ma kluczowe znaczenie dla wydajności organizmu podczas uprawiania sportu i pozwala panom budować mięśnie z większą szybkością. Ogółem testosteron sprzyja utrzymaniu dobrego samopoczucia.
Jak wykonać badanie testosteronu?
Jeśli chcesz sprawdzić i kontrolować poziom męskiego hormonu, konieczne jest przeprowadzenie analizy, która mierzy między innymi poziom wolnego i całkowitego testosteronu. To badanie należy wykonać z krwi. Najlepiej przeprowadzać je na czczo, żeby zadbać o dokładność wyników. Warto pamiętać, że nie wystarczy analiza, która obejmuje tylko parametry hormonalne.
Jeśli chcesz zebrać jak najwięcej istotnych i dokładnych danych, warto zdecydować się na przeprowadzenie pełnego badania krwi z uwzględnieniem profilu hormonalnego, który ocenia parametry hematologiczne, biochemiczne, hormonalne i surowicze. Dzięki takiemu podejściu oprócz wartości wolnego i całkowitego testosteronu we krwi można przeanalizować wszystkie czynniki, które mogą wpływać na przyczynę niskiego poziomu testosteronu. Dokładna analiza pozwala też sprawdzić wszystkie istotne wartości przy zaleceniu ewentualnego leczenia.
Norma testosteronu we krwi mężczyzn zależy od przyjętych przez laboratorium norm. Za normę poziomu wolnego hormonu uznaje się najczęściej wartości:
- dla mężczyzn wieku 20–49 lat: 13,0–41,6 pg/ml;
- dla mężczyzn powyżej 50 lat: 10,8–24,6 pg/ml.
Pamiętaj, że te poziomy odniesienia są względne. Jedyną osobą wykwalifikowaną do oceny, czy wartość wolnego testosteronu jest prawidłowa, czy niedostateczna, jest wykwalifikowany lekarz.
Dlaczego spada poziom testosteronu?
Testosteron u mężczyzn pełni bardzo ważne funkcje. Dlatego utrzymywanie niskiego poziomu tego hormonu jest ogólnie szkodliwe dla organizmu. Sprawia, że każdy narząd cierpi z powodu braku energii. Coraz bardziej go osłabia i coraz trudniej jest mu się zregenerować.
Od 40. roku życia mężczyźni zaczynają doświadczać wyraźnych zmian w swoim ciele i samopoczuciu. Dzieje się tak dlatego, że poziom testosteronu w organizmie zaczyna spadać. I choć tempo, w jakim to się odbywa jest indywidualne, prędzej czy później zdarza się to każdemu. Ten proces, przez który przechodzą panowie, nazywa się „hipogonadyzmem”.
Ten stan często występuje, gdy mężczyźni wchodzą w fazę znaną jako andropauza, chociaż może też wystąpić wcześniej. I chociaż proces andropauzy przypomina w pewien sposób menopauzę u kobiet, objawy i zmiany nie są takie same. Mężczyźni z niskim testosteronem nie cierpią z powodu uderzeń gorąca ani nocnych potów. Nie jest to też zmiana nagła, jak w przypadku zaniku miesiączki, ale to nie znaczy, że objawy spowodowane niskim poziomem testosteronu są łatwe do zniesienia.
Jak objawia się niski poziom testosteronu?
Każda nierównowaga hormonalna jest szkodliwa dla zdrowia. Tym bardziej, jeśli chodzi o testosteron u mężczyzny. Jego spadek może objawiać się na wiele możliwych sposobów, dlatego objawy dzieli się na trzy duże bloki.
1. Symptomy zaburzeń nastroju:
- smutek i przygnębienie,
- zły nastrój i ogólnie złe samopoczucie,
- długotrwała depresja ze wzlotami i upadkami,
- pesymizm,
- narastający brak koncentracji,
- brak pożądania seksualnego i impotencja,
- skrajne zmęczenie,
- utrata pewności siebie,
- negatywny obraz siebie,
- drażliwość,
- lęk,
- bezsenność.
2. Objawy fizyczne:
- brak lub słabe erekcje,
- zaburzenia erekcji,
- przedwczesny lub słaby wytrysk,
- wczesne starzenie,
- wiotkość i/lub utrata masy mięśniowej,
- nadmiar tłuszczu w okolicy brzucha,
- niższy całkowity opór podczas ćwiczeń,
- przybieranie na wadze,
- wypadanie włosów w okolicach łonowych, klatki piersiowej i twarzy,
- osłabienie i rozjaśnienie skóry,
- utrata siły i szybkości,
- zmniejszony metabolizm,
- wolniejsza regeneracja fizyczna,
- bardziej kruche kości,
- bóle mięśni i stawów,
- zwyrodnienie artretyczne,
- zmniejszona gęstość mineralna kości (złamania).
3. Objawy związane z innymi chorobami
Istnieje szereg chorób, które albo występują równolegle z niskim poziomem hormonu testosteronu, albo wynikają z tego niedoboru. Najważniejsze z nich to:
- cukrzyca,
- osteoporoza,
- utrata wapnia i gęstość kości,
- otyłość,
- nadciśnienie tętnicze,
- osłabienie serca i układu krwionośnego,
- choroby wieńcowe,
- bezsenność i trudności ze snem,
- problemy z koncentracją,
- nawracające kłopoty z pamięcią,
- bóle głowy,
- zimne kończyny,
- zwiększona ilość tkanki tłuszczowej w ciele,
- insulinooporność,
- ginekomastia (rozwój piersi),
- łamliwość i wypadanie włosów,
- zanik owłosienia na skórze.
Jak podnieść testosteron?
Istnieją pewne nawyki, które pozwolą Ci zwiększyć poziom testosteronu. Co możesz dla siebie zrobić? Oto kilka propozycji.
- Zadbaj o zdrową dietę i schudnij. Zbędne kilogramy nie pomagają w utrzymaniu odpowiednio wysokiego poziomu testosteronu. Zapomnij o cukrach, bo wartość tego hormonu spada po ich spożyciu. Zmniejsz lub wyeliminuj spożycie alkoholu. Uwzględnij zdrowe tłuszcze, warzywa i owoce. Pokarmy, które w naturalny sposób pomogą Ci zwiększyć poziom testosteronu to: awokado, jajko, granat, szpinak, banan, ostrygi, czosnek, kurki, wołowina.
- Wykonuj ćwiczenia fizyczne. Trening siłowy o dużej intensywności podnosi poziom testosteronu zarówno w perspektywie krótko-, jak i długoterminowej.
- Zadbaj o relaks i odpoczynek. Spokojny sen jest niezbędny do uzupełnienia sił, a także hormonów. Poza tym ważne są chwile wytchnienia. Kiedy mężczyzna cierpi lub jest zestresowany, jego organizm uwalnia wysoki poziom kortyzolu, hormonu, który blokuje działanie testosteronu. Dlatego ważne jest zadbanie o swój dobrostan psychiczny.
- Wykorzystaj moc naturalnych suplementów. Często poprzez samą dietę nie można dostarczyć organizmowi wszystkich potrzebnych składników odżywczych. Wpływa to na poziom testosteronu. Dlatego dobrze jest mieć pod ręką naturalne suplementy, takie jak cynk i kwas foliowy.
- Pamiętaj o aktywności seksualnej. Erekcja podnosi poziom testosteronu. Kiedy dochodzi do stymulacji seksualnej, poziom tego ważnego hormonu gwałtownie rośnie. I przeciwnie, brak podniecenia seksualnego przez dłuższy czas obniża jego poziom we krwi i coraz trudniej utrzymać odpowiedni poziom testosteronu we krwi.
Jak wygląda leczenie niedoboru testosteronu?
Terapia zastępcza, w której podawany jest testosteron w tabletkach lub zastrzyki z testosteronem ma wiele wskazań i korzyści dla pacjentów ze zdiagnozowanym bardzo niskim poziomem tego hormonu. Poza tym większość mężczyzn z hipogonadyzmem uznaje taką terapię za najlepszą formę leczenia, która daje zauważalne efekty i pozwala odzyskać dobre samopoczucie.
Wśród korzyści, które płyną z podniesienia poziomu testosteronu z pomocą terapii hormonalnej, najbardziej godne uwagi są:
- wzrost masy mięśniowej, siły i wytrzymałości,
- zwiększona energia,
- podniesiona witalność,
- zwiększone libido,
- poprawa sprawności seksualnej,
- mocniejsze i trwalsze erekcje,
- bardziej poważny i męski głos,
- stymulacja wzrostu włosów (zwłaszcza w okolicy łonowej, klatki piersiowej i twarzy),
- szybsza podstawowa przemiana materii,
- zwiększona liczba czerwonych krwinek i retencja wapnia,
- poprawa nastroju,
- większa motywacja do działania,
- podniesienie poczucia własnej wartości,
- obniżone ryzyko chorób serca,
- lepsza koncentracja i skupienie.
Ponadto podniesienie poziomu testosteronu przekłada się na fundamentalną poprawę u pacjentów z zaburzeniami erekcji.
Niedobór testosteronu kogo dotyczy?
Niedobór testosteronu może dotyczyć nawet 50% mężczyzn powyżej 40. roku życia. Jedynym wiarygodnym sposobem sprawdzenia, czy masz bardzo niski poziom testosteronu, czy tylko jego mały deficyt, jest przeprowadzenie badania laboratoryjnego. Podstawowa analiza kosztuje ok. 35 zł. Warto wykonać badania krwi, żeby przekonać się, czy wszystko jest w porządku. Oczywiście nie wolno lekceważyć także objawów fizycznych.
Pamiętaj, że przyjmowanie tabletek lub zastrzyków z testosteronem można rozpocząć dopiero od 18 roku życia. I chociaż nie ma maksymalnego wieku, w którym można poddać się leczeniu, istnieje szereg schorzeń, które muszą zostać wcześniej ocenione przez lekarza specjalistę.
