Agresywny nastolatek stanowi zagrożenie zarówno dla otoczenia w domu czy w środowisku szkolnym, jak i dla samego siebie. Dlatego też rodzice, którzy zmagają się z trudnymi zachowaniami swoich dorastających dzieci, powinni dowiedzieć się jak postępować z agresywnym nastolatkiem, jak z nim rozmawiać i w jaki sposób uczyć go prawidłowych zachowań i niwelować te nieakceptowalne przez społeczeństwo. W tym celu warto skonsultować się z psychologiem dziecięcym, który odpowie na pytania, rozwieje wątpliwości, a często także zaproponuje psychoterapię dla nastolatka, która pozwoli pracować nad jego reakcjami na rzeczywistość. Z czego wynika agresja u nastolatków i jak sobie z nią radzić, by pomóc nie tylko dziecku, ale i sobie?
Spis treści:
Agresja u nastolatków – sposób na radzenie sobie z trudnymi emocjami
Przyczyny agresji u nastolatków
Jak przeciwdziałać agresji u nastolatków?
Jak postępować z agresywnym nastolatkiem?
Agresja u nastolatków – jakich zachowań unikać?
Psycholog dziecięcy – skuteczna pomoc dla agresywnych nastolatków i ich rodziców
Agresja u nastolatków – sposób na radzenie sobie z trudnymi emocjami
Młody człowiek nie jest w 100% rozwinięty pod względem emocjonalnym i wielokrotnie nie umie radzić sobie z trudnymi i negatywnymi emocjami. Dlatego też pewnego rodzaju sposobem na odreagowywanie jest właśnie agresja słowna i fizyczna wobec rodziców, rodzeństwa, nauczycieli czy słabszych rówieśników i młodszych dzieci. W okresie dojrzewania w organizmie młodego człowieka zachodzą liczne zmiany hormonalne, które mogą mieć wpływ na emocje i nastroje. Młodzież często jest agresywna lub apatyczna, miewa huśtawki nastrojów. Często nastolatki chcą przypodobać się rówieśnikom i z również z tego powodu stają się agresywne. Zdarza się także, że agresja u nastolatków jest sposobem na zwrócenie na siebie uwagi rodziców czy nauczycieli, a także na wypracowanie respektu i szacunku w grupie rówieśniczej. W praktyce agresywny nastolatek nie radzi sobie z emocjami i w ten sposób maskuje swoją słabość, z którą nie umie sobie poradzić w inny sposób.
Przyczyny agresji u nastolatków
Agresja u nastolatków wielokrotnie wynika z agresji występującej w domu. Jeśli rodzic używa wulgarnego języka i agresją próbuje radzić sobie z emocjami, ten sam schemat może wystąpić u nastolatka. Często jednak nastolatek jest agresywny z zupełnie innych powodów, na przykład na skutek:
- środowiska, w którym przebywa – jeśli rówieśnicy są agresywni, istnieje możliwość, że nastolatek będzie ich naśladował, by być akceptowanym w grupie,
- brutalnych gier komputerowych, niedostosowanych do wieku, które mogą wzmagać agresję,
- braku poczucia bezpieczeństwa i niestabilnej sytuacji w domu rodzinnym – jeśli rodzice często się kłócą, nawet tylko między sobą, nastolatek również może odreagowywać poprzez agresję słowną lub fizyczną,
- trudności w relacjach z rówieśnikami,
- problemów w nauce i przyswajaniu wiedzy,
- nadmiernej kontroli rodziców lub, przeciwnie, braku ustalonych granic i zasad,
- zbyt wysokich wymagań rodziców, których nastolatek nie jest w stanie spełnić,
- biedy i trudnej sytuacji materialnej – agresja u nastolatków staje się sposobem na poczucie się równie ważnym, jak rówieśnicy, których rodzice mają lepszy status materialny,
- informacji w mediach, które często pokazują przejawy przemocy w społeczeństwie,
- niskiego poczucia własnej wartości i braku pewności siebie – agresja u nastolatka staje się wówczas sposobem na poprawę własnego samopoczucia,
- zazdrości o rodzeństwo.
Typy agresji u nastolatków
Agresja u nastolatków może przejawiać się w różny sposób. Najczęściej mamy do czynienia z:
- agresją nastolatków wobec: rodziców, nauczycieli, rówieśników, rodzeństwa, słabszych czy młodszych dzieci,
- agresją słowną (wulgaryzmy, pomówienia, wyzwiska),
- agresją fizyczną – pobicia, bójki,
- autoagresją – samookaleczaniem,
- niszczeniem mienia,
- agresją wykorzystująca środki elektroniczne – na przykład zmuszanie do zachowań kompromitujących, nagrywanie ich i następnie udostępnianie nagrań w internecie, na przykład na portalach społecznościowych.
Niestety coraz częściej agresja pojawia się nie tylko u chłopców, ale i u dziewcząt. W ostatnich latach ma miejsce coraz więcej incydentów w szkole z udziałem agresywnych nastolatek. Dlatego też zarówno rodzice, jak i nauczyciele powinni wiedzieć, jak postępować z agresywnym nastolatkiem i rozmawiać z nim.
Jak przeciwdziałać agresji u nastolatków?
Lepiej i łatwiej przeciwdziałać agresji niż z nią walczyć, dlatego też na lekcjach wychowawczych warto wprowadzić cykliczne zajęcia z psychologiem lub pedagogiem szkolnym, w ramach których młodzież będzie ćwiczyć radzenie sobie ze stresem i trenować akceptowalne sposoby odreagowywania negatywnych emocji. Warto uczyć młodzież akceptacji i tolerancji dla odmienności, a także asertywności.
By nastolatek nie stał się agresywny, rodzice powinni uczestniczyć w jego życiu, interesować się jego sprawami i być w stałym kontakcie z wychowawcą. Warto także tworzyć w domu atmosferę bezpieczeństwa i zrozumienia, a także dawać dziecku pewien zakres swobody, zależny od wieku. Jeżeli Twoje dziecko jest ofiarą agresji rówieśników, warto podpowiadać mu inne sposoby reakcji niż te siłowe, a także skontaktować się z wychowawcą, a nawet dyrekcją, by wyciągnąć konsekwencje wobec oprawców.
Jak postępować z agresywnym nastolatkiem?
Niestety często mimo starań i kroków przeciwdziałających nastolatek staje się agresywny wobec rodziców, rodzeństwa czy rówieśników. Jak wówczas postępować? Przede wszystkim warto:
- Zadbać o atmosferę w rodzinie – nastolatkowi niezbędne jest poczucie bezpieczeństwa i akceptacja. W przypadku agresji młodzieży należy okazywać sprzeciw i brak akceptacji zachowań, ale nie oskarżać, tylko raczej wskazywać, w jaki sposób naprawić wyrządzoną krzywdę. Agresywny nastolatek powinien ponieść konsekwencje swojego zachowania, ale nie należy na niego krzyczeć, oskarżać go, ponieważ może to dodatkowo podsycać niewłaściwe zachowania.
- Ustalić reguły i zasady postępowania w domu – agresywny nastolatek powinien wiedzieć, że za złe zachowanie czekają go określone konsekwencje. Rodzice powinni zawsze egzekwować swoje wymagania i oczekiwania oraz nie ulegać prośbom młodego człowieka o złagodzenie czy też anulowanie konsekwencji.
- Unikać kar fizycznych – kary fizyczne wiążą się z podsycaniem agresji u nastolatków, dlatego warto wybierać inny rodzaj konsekwencji za negatywne zachowanie. Jeśli agresywny nastolatek zniszczył jakąś rzecz, powinien ją odkupić lub zapłacić za jej naprawę z własnych pieniędzy. Bicie może wyeliminować agresję wobec rodziców, ale sprawi, że dziecko będzie agresywne wobec innych, na przykład rówieśników czy nauczycieli i to na nich wyładuje złość.
- Zapisać nastolatka na dodatkowe zajęcia sportowe, które pozwolą mu wyładować nadmiar energii, na przykład sztuki walki. Na takich zajęciach panują określone zasady, a siły można używać w określony sposób, co uczy dyscypliny.
- Dyskretnie kontrolować, co nastolatek robi w internecie i w jakie gry komputerowe gra. Często agresja u nastolatków wobec rodziców i rówieśników może wynikać właśnie z brutalnych gier.
- Przekazywać krótkie i proste komunikaty, bez zbędnych tłumaczeń.
- Odizolować dziecko od otoczenia, zabrać przedmioty, które niszczy, ewentualnie, w razie wpadania w szał, ograniczyć swobodę, by agresywny nastolatek nie zrobił krzywdy sobie lub innym.
Agresja u nastolatków – jakich zachowań unikać?
Jako rodzic lub wychowawca powinieneś radzić sobie z agresywnymi nastolatkami w określony sposób. Postępowanie dorosłych wobec młodzieży wielokrotnie może przynieść efekt odwrotny do zamierzonego. Dlatego też należy unikać:
- krzyku i szarpania oraz innych aktów fizycznej przemocy,
- agresji słownej, wyzywania, przeklinania i wulgarnych oskarżeń,
- okazywania słabości i lęku,
- bierności – agresywny nastolatek nie powinien pozostać bezkarny, nie należy ignorować agresji i niewłaściwych zachowań, a także liczyć, że miną same,
- ulegania i ustępowania,
- prób tłumaczeń i rozmów z nastolatkiem, gdy ten jest w stanie pobudzenia – nie myśli wówczas racjonalnie i komunikaty do niego nie docierają,
- dyskusji, która w razie ataku agresji nie ma sensu.
Rozmowę z nastolatkiem należy przeprowadzić dopiero wówczas, gdy atak agresji minie, a dziecko uspokoi się.
Psycholog dziecięcy – skuteczna pomoc dla agresywnych nastolatków i ich rodziców
Nie każdy rodzic jest przygotowany, by poradzić sobie z atakami złości i agresją u nastolatka. Dlatego też warto skonsultować się z psychologiem dziecięcym, który stanowi nieocenione wsparcie dla rodziców, nauczycieli i młodzieży, która przeżywa trudny czas dorastania i nie potrafi radzić sobie z negatywnymi emocjami. Jeśli szukasz wsparcia w okolicach Warszawy, zapraszam do kontaktu. Jako psycholog dziecięcy pomagam rodzicom i młodzieży zmagającej się z trudnym okresem dojrzewania. Wspieram rodziców, których dzieci nie radzą sobie z emocjami i odreagowują je poprzez agresję słowną lub fizyczną wobec rodzeństwa, rówieśników czy samych rodziców. Zapraszam do kontaktu i umawiania wizyt w mojej poradni psychologicznej w Wołominie poprzez stronę internetową. (rezerwacja wizyty)
