Myślisz, że lęki to jedynie problemy osób dorosłych? Niekoniecznie. Czasami pojawia się również fobia społeczna u dziecka, często mylona z nieśmiałością. Czym przejawia się lęk społeczny u dzieci i na co zwrócić uwagę? Jak pomóc dziecku, które zmaga się z fobią społeczną? Poznaj odpowiedzi na nurtujące Cię pytania, których udzieli doświadczony psycholog dziecięcy Monika Chrapińska-Krupa.
Fobia społeczna – co to jest?
Fobia społeczna to rodzaj lęku i zaburzeń nerwicowych, które doprowadzają do unikania kontaktów społecznych. U podłoża problemów tkwi najczęściej lęk przed oceną innych ludzi, który jest niewspółmierny do sytuacji. Fobia społeczna u dziecka wpływa na jego codzienne funkcjonowanie – osoby takie, niezależnie od wieku, unikają tłumów i większych skupisk ludzkich, obawiają się chodzić do szkoły. Czym różni się fobia społeczna u dzieci od nieśmiałości? Osoba nieśmiała może unikać kontaktu z ludźmi ze względu na obawę przed negatywną oceną, natomiast dzieci cierpiące na fobię społeczną z góry zakładają, że zostaną ocenione w sposób negatywny. Są przekonane, że inne osoby stale je oceniają i że zostaną przez nie uznane za gorsze, mniej wartościowe. Fobia społeczna u dziecka pojawia się nawet w niewielkiej grupie znanych osób, a także podczas codziennych czynności
Przyczyny fobii społecznej u dzieci
Fobia społeczna określana jest także jako socjofobia lub nerwica społeczna. Może mieć różny charakter:
- uogólniony, obejmujący wszystkie kontakty z ludźmi spoza kręgu najbliższej rodziny,
- nieuogólniony – odnoszący się zazwyczaj do konkretnych sytuacji, na przykład wystąpień publicznych, kontaktów z płcią przeciwną.
Zazwyczaj fobia społeczna u dzieci pojawia się w okresie dojrzewania, zarówno u dziewcząt, jak i u chłopców. Jej źródła są różne – na jej pojawienie się wpływ mają czynniki:
- genetyczne,
- społeczne i kulturowe,
- neurobiologiczne,
- psychologiczne.
Najczęściej fobia społeczna u dzieci wynika z cech charakteru, a także nieufności do ludzi, która często związana jest z zachowaniem rodziców w stosunku do innych osób i relacją dziecka z rodzicami. Zdarza się także, że objawy fobii społecznej pojawiają się na skutek:
- odrzucenia przez grupę rówieśniczą,
- niskiej samooceny,
- skłonności do depresji,
- słabe umiejętności socjalizacji,
- traumatyczne przeżycia.
Może okazać się również, że fobia społeczna u dziecka jest efektem nieprawidłowych myśli, wyobrażeń dotyczących spotykających go sytuacji. Wówczas konieczna może się okazać pomoc psychologa i terapia poznawczo-behawioralna.
Objawy fobii społecznej u dzieci
Jak rozpoznać objawy fobii społecznej u dzieci? Wbrew pozorom nie jest to łatwe, ponieważ lęk społeczny u dzieci często sprawia, że nasza pociecha jest bardzo nieśmiała, introwertyczna i unika kontaktu z innymi ludźmi, żyjąc we własnym świecie. Dzieci cierpiące na lęk społeczny są ciche, małomówne, wycofane, rzadko wychodzą z domu, unikają szkoły, a relacje często mogą nawiązywać przez internet. W trakcie kontaktu z innymi ludźmi dzieci cierpiące na fobię słoneczną są nerwowe i niepewne. Często pojawiają się niekontrolowane zmiany w mimice twarzy oraz objawy somatyczne, takie jak:
- duszności,
- drżenie rąk,
- szybsze bicie serca,
- nadmierna potliwość i czerwienienie się,
- szumy w uszach,
- jąkanie się i drżenie głosu,
- ból brzucha, mdłości, biegunki.
Dziecko cierpiące na fobię społeczną może obawiać się głupiej odpowiedzi, tego, że się zaczerwieni lub będzie zwlekało z odpowiedzią. Z kolei nastolatek często myśli, że się kompromituje w grupie, że wszyscy go oceniają. Mogą występować także nieustanne analizy – nastolatek lub dziecko skupia się na tym, jak wygląda, jak mówi, jak się zachowuje, i nadmiernie kontroluje swoje zachowanie. Dlaczego trudno zauważyć objawy fobii społecznej u dzieci? Ponieważ najmłodsi często mają prawidłowe relacje z rodziną i kilkoma najbliższymi osobami.
Fobia społeczna u dzieci – leczenie. Jak pomóc dziecku z fobią społeczną?
Podejrzewasz, że fobia społeczna może dotyczyć Twojego dziecka i chcesz wiedzieć, jak mu pomóc? Najlepiej skonsultować się z doświadczonym psychologiem, który po rozmowie z rodzicem i dzieckiem będzie mógł postawić trafną diagnozę. Zazwyczaj leczenie fobii społecznej polega na połączeniu farmakoterapii i psychoterapii w nurcie poznawczo-behawioralnym. Badania pokazują, że ok. 60-80% pacjentów odczuwa poprawę po odbyciu terapii, a nawroty dotyczą ok. 10-20% pacjentów (dorosłych). Warto jednak unikać jedynie leczenia lekami pod okiem psychiatry, ponieważ po odstawieniu leków objawy fobii społecznej u dziecka mogą wrócić. W przypadku lżejszych postaci lepiej zdecydować się na psychoterapię, która pozwala zmienić sposób myślenia i uwolnić się od ciągłej analizy własnego zachowania i obawy przed oceną. Efekty leczenia można zauważyć na różnym etapie – część dzieci poczuje poprawę po kilku wizytach, a inni potrzebują w tym celu odbyć nawet kilka miesięcy psychoterapii.
Psychoterapia poznawczo-behawioralna a fobia społeczna
Leczenie fobii społecznej u dzieci i dorosłych opiera się na terapii poznawczo-behawioralnej, której celem jest wyuczenie nowych sposobów reagowania na napotkane sytuacje. Poprzez przypominanie i wyobrażanie sobie sytuacji wywołujących lęk pacjent jest w stanie wypracować nowe metody zachowania. Często stosuje się też desensytyzację, czyli planowe, stopniowe narażanie się na sytuacje stresowe, w ten sposób budując pewność siebie w kontaktach społecznych.
Psycholog dla dzieci z fobią społeczną
Jeśli poszukujesz psychologa dziecięcego w okolicach Warszawy, zapraszam do poradni psychologicznej Spokój w głowie w Kobyłce. Jestem dyplomowanym psychologiem dziecięcym z dużym doświadczeniem w leczeniu zaburzeń lękowych, w tym fobii społecznej u najmłodszych. Pomagam zdiagnozować problem, prowadzę również psychoterapię poznawczo-behawioralną. Zapewniam indywidualne podejście do każdego dziecka i dyskrecję, dopasowuję metody pracy do konkretnych potrzeb. Zapraszam do kontaktu telefonicznego i umawiania wizyt za pośrednictwem mojej strony internetowej.
