Makiawelizm – co to?

Makiawelista wyznaje zasadę, że cel uświęca środki. Dla makiawelicznego szefa praca musi być wykonana za wszelką cenę, bez względu na wszystko. Makiaweliczny partner jest arogancki, przerażający, chętnie sięga po kłamstwa i oszustwa jako narzędzia do osiągnięcia tego, czego chce. Jak rozpoznać, że na Twojej drodze stoi osobowość makiaweliczna? Zapraszam do lektury.

Spis treści:

Makiawelizm co to jest i skąd się wzięło?

Osobowość makiaweliczna – czym jest?

Oznaki makiawelizmu – jakie są?

Osobowość makiawelisty i jego relacje z ludźmi

Makiawelizm przykłady

Jak rozpoznać w sobie cechy makiaweliczne?

Makiawelizm test

Makiawelizm a psychopatia

Jak sobie radzić z makiawelizmem?

Makiawelizm – co to jest i skąd się wzięło?

Makiawelizm w psychologii oznacza cechę osobowości, która opisuje osobę tak skoncentrowaną na własnych interesach, że jest w stanie manipulować, oszukiwać i wykorzystywać innych do osiągnięcia swoich celów. Oprócz narcyzmu i psychopatii jest to jedna ze składowych tak zwanej mrocznej triady cech osobowości. Zanim jednak dowiesz się więcej o samej osobowości makiawelisty i jego relacjach z innymi ludźmi, musisz wiedzieć, skąd w ogóle wziął się ten termin.

Sam termin makiawelizm pochodzi od Niccolo Machiavelliego. Był to filozof epoki renesansu z wykształceniem humanistycznym. Ukończył Uniwersytet we Florencji, działał dla swojego miasta jako swego rodzaju dyplomata. Udawał się do różnych sądów, żeby zawierać traktaty, sojusze i składać raporty. Znał kontekst każdego kraju i jako świetny obserwator dostrzegał wady i zalety w sztuce rządzenia. Machiavelli napisał dla Lourenco de Medici książkę zatytułowaną „Książę”. To słynne dzieło podkreśliło jego poglądy, że silni władcy muszą być surowi wobec swoich poddanych i wrogów. Sugerował w nim, że chwałę i przetrwanie można osiągnąć wszelkimi środkami, nawet tymi, które uważano za niemoralne i brutalne.

Pod koniec XVI wieku termin makiawelizm stał się popularnym słowem, które opisywało sztukę bycia zwodniczym, żeby tylko iść do przodu. Kojarzył się z przebiegłością, fałszem i złą wiarą. Był używany na przykład do scharakteryzowania despotycznych rządów i skorumpowanych polityków. Pojęciem psychologicznym stał się dopiero w latach siedemdziesiątych. To wtedy dwóch psychologów społecznych, Richard Christie i Florence L. Geis, opracowali coś, co nazwali „Skalą makiawelizmu”. Inwentarz osobowości, który nadal jest używany jako główne narzędzie oceny osobowości makiawelicznej.

Osobowość makiaweliczna – czym jest?

Makiawelizm to cecha osobowości opisująca kogoś, kto jest głęboko manipulujący, skłonny do kłamstwa i cyniczny. Mimo że nie jest prawdziwym terminem klinicznym, jest używany do opisania osoby z tendencjami manipulacyjnymi. Makiaweliści są głęboko skoncentrowani na przebiegłości, samolubnym zachowaniu, manipulacji i obojętności na moralność. Mówi, że w najgorszym przypadku makiawelistów pociąga władza, pieniądze i kontrola, więc zrobią wszystko, żeby zdobyć wszystkie trzy.

Psychologowie twierdzą, że makiaweliści wydają się godni zaufania. Prezentują się jako ludzie mądrzy i elokwentni, ale te cechy są tylko powierzchowne. W rzeczywistości osobowość makiaweliczna przedkłada chciwość nad hojność, a złośliwość nad dobroć. Nie trzyma się obietnic i nie przejmuje się niczyją akceptacją, dla niej ważne jest uzyskanie korzyści na dłuższą metę. Makiaweliści starają się naśladować zwycięstwa innych, ale chociaż zasięgają rady u tych, których uważają za mądrzejszych, zwykle polegają wyłącznie na własnej inteligencji. Wierzą, że okrucieństwo jest niezbędne do utrzymania porządku. Ponadto cenią takie cechy, jak zemsta i chciwość, żeby utrzymać się przy władzy.

Oznaki makiawelizmu – jakie są?

Makiawelizm oznacza szereg charakterystycznych zachowań. Wśród nich można wymienić:

• skupianie się wyłącznie na własnych ambicjach i zainteresowaniach;
• stawianie sobie za cel zdobycie sukcesu, pieniędzy i władzy;
• nieskupianie się nad partnerskimi relacjami;
• w związku tworzenie otoczki człowieka uroczego i pewnego siebie, a to wszystko po to, żeby wykorzystywać i manipulować innymi;
• kłamanie i oszukiwanie w celu osiągnięcia sukcesu;
• używanie pochlebstw, byleby tylko zdobyć cel;
• brak zasad i wartości moralnych;
• tworzenie otoczki człowieka zdystansowanego lub trudnego do poznania;
• cyniczna dobroć;
• zdolność do wyrządzenia innym krzywdy w celu zdobycia ich środków;
• niski poziom empatii;
• unikanie zaangażowania i emocjonalnych przywiązań;
• duża cierpliwość ze względu na kalkulację wykorzystywaną do osiągnięcia swych celów;
• rzadkie ujawnianie swoich prawdziwych intencji;
• skłonności do przypadkowych przygód seksualnych;
• umiejętność odnalezienia się w każdej sytuacji towarzyskiej;
• brak ciepła i współczucia w interakcjach społecznych;
• trudności w rozpoznawaniu własnych emocji.

Osobowość makiawelisty i jego relacje z ludźmi

Osoby z tendencjami makiawelicznymi mają skłonność do manipulacji, wyzysku i służenia tylko sobie. Makiaweliści są samolubni, cyniczni i cenią interes własny ponad zasady. Ze względu na swój manipulacyjny i kalkulacyjny charakter, nie znają prawie żadnych ograniczeń, by osiągnąć swoje cele. Z reguły mają silną potrzebę władzy i wpływów nad innymi. Używają wszelkich środków – nawet tych nieakceptowanych społecznie – w celu maksymalizacji własnego interesu. W tym kontekście opracowują sprytne strategie i sposoby na postawienie na swoim. Rzadko są w stanie udowodnić swoje złe postępowanie. Jednocześnie bardzo dobrze zdobywają zaufanie innych ludzi i skutecznie budują sieci kontaktów towarzyskich.

Chociaż makiaweliści są generalnie zdolni do okazywania empatii, robią to głównie wtedy, gdy służy to ich własnym interesom. W rezultacie ich rozumienie innych ludzi jest nieautentyczne, a nawiązywanie relacji rzadko przebiega bez ukrytych motywów. Często wykorzystują otaczających ich ludzi, ale potrafią to umiejętnie zamaskować.

Osobowości makiwaliczne są określane jako społeczne kameleony, ponieważ mają elastyczność w dostosowywaniu swojego zachowania w zależności od sytuacji. Mają sprytny sposób wyrażania siebie i zwykle są pozytywnie postrzegane przez osoby z ich otoczenia. Ponieważ makiaweliści umiejętnie maskują negatywne aspekty swojej osobowości, trudno jest rozpoznać „prawdziwego” makiawelistę.

Makiaweliści rozumieją, że posiadanie informacji jest przydatne. Często nie dzielą się nimi z innymi, chyba że jest to dla nich korzystne. Potrafią być bardzo przebiegli w wyrywaniu informacji z kontekstu. Brakuje im też współczucia. Ogólnie rzecz biorąc, nie są w stanie zidentyfikować własnych emocji ani rozpoznać emocji innych. Jest to część tego, co sprawia, że ​​są tak chętni do zrobienia naprawdę wszystkiego, co uznają za konieczne do osiągnięcia swoich celów, nawet kosztem innych ludzi.

Makiawelizm – przykłady

Makiaweliści kochają konkurencję, więc postrzegają wszystkich jako przeciwników. Są gotowi zająć tylne siedzenie w autobusie lub być graczem zespołowym, gdy działa to na ich korzyść. Dlatego najłatwiej (i najczęściej) można zaobserwować osobowości makiaweliczne w pracy. Są to ludzie, którzy dla sukcesu zawodowego zrobią wszystko. Będą manipulować, oszukiwać, skupiać się na wynikach. Przykładem takiego zachowania jest działanie telemarketerów, którzy pracują w myśl zasady „Jeśli chcesz coś sprzedać, nie mów od razu klientowi całej prawdy”.

Natomiast makiaweliczny szef wierzy, że wszystko służy utrzymaniu władzy. W tym celu można stawiać jednego pracownika przeciwko drugiemu, przestać dzielić się ważnymi informacjami, szerzyć kłamstwa i manipulować ludźmi. Czasami makiaweliczny szef może być hojny, o ile ta hojność służy zyskaniu jakiejś przewagi. Taki człowiek wykorzystuje strach, by skłonić swoich podwładnych do robienia tego, czego chce. Jednak chociaż praktykuje zastraszanie, kontroluje poziom strachu, który wywołuje u swoich pracowników, żeby nie był przez nich znienawidzony. Według makiawelistów nienawiść może prowadzić do katastrofalnych konsekwencji.

Jak rozpoznać w sobie cechy makiaweliczne?

Skala makiawelizmu autorstwa psychologów Christie i Geis znalazła się w teście MACH IV. Jest on luźno oparty na fragmentach „Księcia” Niccolo Machiavellego. Test składa się z 20 pytań z łącznym wynikiem 100, który pozwala określić wysoki lub niski poziom cech makiawelicznych.

Makiawelizm – test

Przeczytaj uważnie każde z podanych niżej zdań i oceń, w jakim stopniu są one zgodne z Twoimi przekonaniami. Do oceny użyj 7-stopniowej, gdzie:

• 7 = zdecydowanie się zgadzam;
• 6 = w zasadzie się zgadzam;
• 5 = trochę się zgadzam;
• 4 = nie jestem zdecydowany, czy tak, czy nie / nie mam zdania;
• 3 = prawdopodobnie się nie zgadzam;
• 2 = w zasadzie się nie zgadzam;
• 1 = zdecydowanie się nie zgadzam.

Twierdzenia do testu.

1. Nigdy nie mów nikomu o prawdziwych powodach twojego postępowania – chyba, że uznasz to za pożyteczne.
2. Najlepszą metodą postępowania z ludźmi jest mówienie im tego, co chcą usłyszeć.
3. Powinno się robić tylko to, o czym jest się przekonanym, że jest słuszne i moralne.
4. W zasadzie większość ludzi jest dobra i życzliwa.
5. Najbezpieczniej jest przyjąć, że w każdym człowieku tkwi skłonność do występku, która ujawni się w sprzyjających warunkach.
6. Uczciwość zawsze popłaca.
7. Dla kłamstwa nie ma usprawiedliwienia.
8. Na ogół ludzie nie będą chcieli pracować ciężko, jeśli nie będą do tego zmuszani.
9. Mimo wszystko lepiej być człowiekiem skromnym i uczciwym, niż kimś ważnym, ale nieuczciwym.
10. Gdy prosimy kogoś, aby coś dla nas zrobił, lepiej jest podać prawdziwe powody naszej prośby, niż takie, które mogłyby wydać się bardziej ważkie.
11. Większość ludzi „na świeczniku” żyje uczciwie i moralnie.
12. Największa różnica między większością przestępców a pozostałymi ludźmi polega na tym, że przestępcy byli na tyle głupi, że dali się złapać.
13. Kiedy ktoś całkowicie ufa drugiemu człowiekowi, naraża się na kłopoty.
14. Większość mężczyzn jest odważna.
15. Schlebianie ważnym osobom jest mądre.
16. Możliwe jest osiągnięcie dobrych wyników we wszystkich dziedzinach.
17. Mylą się ci, którzy twierdzą, że dookoła jest pełno naiwniaków.
18. Trudno jest wybić się, nie traktując ulgowo pewnych wydarzeń.
19. Ludzie cierpiący na nieuleczalne choroby, powinni mieć możliwość wybrania bezbolesnej śmierci.
20. Większość ludzi łatwiej godzi się ze śmiercią ojca niż z utratą swojej własności.

Ludzie, którzy uzyskali ponad 60 punktów (więcej odpowiedzi twierdzących na pytania o cynizm, kłamliwość lub manipulację) są określani jako makiaweliści. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że wykażą się bardziej podstępnymi i mniej empatycznymi cechami. Osoby z niższymi wynikami są raczej uczciwi, empatyczni i opiekuńczy. Mogą jednak wykorzystywać te zachowania dla uzyskania przychylności lub możliwości późniejszego zdobycia władzy. Niskie wyniki mogą również występować w sytuacjach, w których okoliczności uległy zmianie i typowemu makiaweliście zabrakło mocy do działania.

Makiawelizm a psychopatia

Mroczna triada osobowości odnosi się do połączenia makiawelizmu (skłonność do zimnego manipulowania ludźmi), psychopatii  (brak empatii i wyrzutów sumienia) i narcyzmu (samolubny, egocentryczny i nierealistycznie pozytywny obraz siebie). Wszystkie trzy łączy niski poziom tolerancji, gdyż uczynność, dążenie do harmonii, współczujące i wyrozumiałe zachowanie oraz uległość są dla nich obcymi słowami.

Zachowanie makiaweliczne jest typowe nie tylko dla osobowości makiawelicznych, ale także dla psychopatów i narcyzów. Jednak nie każdy makiawelista to psychopata. Psychopaci wykazują impulsywne, wybuchowe i nieprzewidywalne zachowania. Są zimni i charakteryzują się sztywnym, taktycznym działaniem, które nie ma nic wspólnego z sumiennością. Makiawelizm wiąże się z niemoralnym zamiarem zdobycia pieniędzy, władzy i statusu. Takie osoby używają manipulacji interpersonalnych, by osiągnąć swoje długoterminowe cele, które są najważniejsze. Mimo to potrafią bardzo dobrze kontrolować swoje emocje i działania.

Jak sobie radzić z makiawelizmem?

Większość ludzi prawdopodobnie nawet nie wie, że ma pewien stopień cech makiawelicznych lub może mieć te tendencje do takiego działania. Prawdziwi makiaweliści, którzy uzyskali wysoki wynik na skali makiawelizmu, muszą szukać terapii, nawet jeśli myślą, że jej nie potrzebują. Pod powierzchnią walki o dobrobyt za wszelką cenę, mogą czaić się nierozwiązane problemy i traumy z dzieciństwa. Często jest to też maska smutku i depresji spowodowanych wydarzeniami, które mogły w pierwszej kolejności wywołać potrzebę niektórych z tych makiawelistycznych zachowań. Konsultacja z psychologiem online lub stacjonarnie ułatwi wyjaśnienie przyczyn takiego funkcjonowania i pozwoli ustalić plan działań naprawczych.