Manipulacja emocjonalna – co to znaczy?

Ktoś, kto kłamie, kontroluje, wymyśla historie i nie potrafi wczuć się w innych, wydaje się idealnym kandydatem na bohatera filmu. Jednak tacy ludzie są wśród nas, są Ci bliscy, czy to środowisku pracy, czy nawet w relacjach rodzinnych i społecznych. Jeśli myślisz, że tylko bardzo naiwni ludzie mogą dać się nabrać na manipulację emocjonalną, to całkowicie się mylisz. Dowiedz się, jak rozpoznać i jak sobie radzić z manipulacją.

Spis treści:

Manipulacja emocjonalna – czym jest?

Manipulant – cechy, na które trzeba zwrócić uwagę

Jak zachowuje się manipulator?

Jak rozpoznać manipulatora?

Jakie są oznaki manipulacji emocjonalnej?

Przykłady manipulacji emocjonalnej

Jak radzić sobie z manipulacją?

Manipulacja emocjonalna – czym jest?

Manipulacja to rodzaj tendencyjnego wpływu, który składa się z zestawu działań i strategii w celu kontrolowania kogoś lub wykorzystania go do jakiegoś celu. W ten sposób manipulator identyfikuje niepewność ofiary, by mógł ją wykorzystać przeciwko niej. Wywołuje uczucia strachu i poczucia winy.

Warto zauważyć, że istnieje ogromna różnica między wpływem społecznym a manipulacją emocjonalną. Pierwszy typ występuje w zdrowy i naturalny sposób w społeczeństwie i jest fundamentalną wymianą, dzięki której każdy może nauczyć się żyć z różnicami. Z drugiej strony manipulacja jest odwrotna. Ofiara jest wykorzystywana przez manipulatora wyłącznie dla swoich interesów. Ma miejsce, gdy osoba używa słów, gestów lub symulacji uczuć, żeby świadomie wpływać na drugą osobę i uzyskać to, czego chce.

Manipulacja emocjonalna może być trudna do zidentyfikowania, ale jej konsekwencje w codziennym życiu są dość widoczne. Każdy w pewnym momencie swojego życia był celem manipulacji. Tak naprawdę tej umiejętności człowiek uczy się i ją rozwija od dzieciństwa, kiedy to chce zwrócić na siebie uwagę rodziców. Ale to w wieku dorosłym manipulacja emocjonalna staje się bronią w celu osiągnięcia celów. Ten rodzaj perswazji może prowadzić do sytuacji krytycznych, a jego konsekwencje mogą być katastrofalne.

Manipulant – cechy, na które trzeba zwrócić uwagę

Manipulant to osoba, która zwykle przejawia kilka z tych cech:

• jest egocentryczny i ma tendencje narcystyczne;
• okazują niewielką empatię;
• ma trudności ze wzięciem odpowiedzialności za swoje czyny;
• oferuje pomoc, ale i tak robi coś z korzyścią dla siebie;
• wykazuje zachowania pasywno-agresywne;
• jest niedojrzała emocjonalnie;
• nienawidzi przegrywać;
• okazuje strach przed porzuceniem;
• składa wiele obietnic, ale ich nie dotrzymuje;
• nie przyznaje się do błędów;
• gra ofiarę;
• często kłamie i przychodzi mu to z łatwością.

Jak zachowuje się manipulator?

Osoba scharakteryzowana jako manipulator emocjonalny, jest zwykle kojarzona z pewnymi działaniami, które stosuje bardzo często wobec swojej ofiary. To człowiek, który sprawia, że inni czują się źle z powodu niespełnienia jego pragnień, nawet jeśli robią coś nieświadomie. Manipulant chce mieć władzę nad postawami, myślami i wyglądem drugiej osoby. Jest przede wszystkim kimś, kto przekracza granice. Nie uznaje faktu, że każdy człowiek ma własne pragnienia i sposób myślenia. Wszystko musi być tak jak on tego chce, nawet jeśli sytuacja bezpośrednio nie dotyczy jego życia.

Manipulatora cechują określone zachowania.

• Agresywność. Agresja jest powszechną cechą manipulatorów. W sytuacji, gdy druga osoba sprzeciwia się ich pomysłom, przekraczają wszelkie granice, by narzucać innym swoje opinie i tym samym uzyskać to, czego chcą.
• Łatwo im znaleźć argumenty, które wspierają ich spostrzeżenia. Jednak nie zawsze używają ich poprawnie. Ponadto skupiają się na danych wyrwanych z kontekstu, które mogą zostać błędnie zinterpretowane. W ten sposób udaje im się mieć pewną kontrolę emocjonalną nad drugim człowiekiem.
• Upór. Ponieważ nie akceptują zbyt dobrze opinii innych, manipulatorzy to także ludzie uparci. Dopóki wszyscy nie zgodzą się z ich wypowiedzią, często będą szukać nowych argumentów, które dyskwalifikują to, z czym się nie zgadzają.
• Krytyczne myślenie. Manipulatorzy mają też trafne krytyczne myślenie, ale nie zawsze jest używane w pozytywny sposób. Muszą stosować strategie, by przekonać innych do swojego światopoglądu.
• Niewinność. Bardziej niż manipulowanie emocjami, manipulatorzy często chcą ukryć swoje praktyki. Dlatego powszechnie przyjmują zachowania, które stawiają ich w roli ofiary. W ten sposób sprawiają, że poczujesz się winny i zaczniesz działać, jak on chce.

Jak rozpoznać manipulatora?

Nie każdy manipulator postępuje tak samo. Dlatego można rozróżnić cztery rodzaje manipulacji emocjonalnych w zależności od podejścia manipulatora.

W pierwszym typie chodzi o osobę ujmującą, przyjazną i kochaną przez wszystkich, która wykorzystuje swój urok, by zdobyć uwagę i zaufanie ofiary, a następnie ją zaatakować. W ten sposób maskowane są prawdziwe intencje i agresywne zachowanie manipulanta. Co więcej, jest to osoba, która w obliczu konfrontacji będzie udawała, że ​​nie rozumie, o co chodzi ofierze i zrzuci na nią całą winę.

Drugi rodzaj jest bardziej agresywny, ponieważ sprawca zwykle szantażuje drugiego człowieka, żeby uzyskać to, czego chce. W tego rodzaju manipulacji emocjonalnej ofiara jest skłaniana do zaakceptowania określonego warunku narzuconego przez sprawcę w zamian za uniknięcie czegoś znacznie gorszego. Propozycje nie zawsze są przyjazne, więc ofiara czuje się zagrożona, zgadza się z tym, co jej narzucono.

W trzecim typie ofiara żyje w ciągłym stanie strachu lub zwątpienia. Po zidentyfikowaniu jej słabości, manipulator wybiera najlepszą strategię dotarcia do niej tak, by ofiara dała się ponieść słowom sprawcy, wierząc, że postępuje w zgodzie sama ze sobą.

W ostatnim rodzaju manipulacji emocjonalnej ofiara jest uciszana, zastraszana i doświadcza różnego rodzaju szantażu. Nie jest już w stanie swobodnie się wypowiadać i zawsze zachowuje się bardzo ostrożnie, ponieważ uważa, żeby nie zirytować manipulatora. Prawda jest taka, że ​​taki właśnie jest cel tego rodzaju manipulacji: sprawić, by osoba uwierzyła, że ​​zawsze się myli.

Jakie są oznaki manipulacji emocjonalnej?

Manipulatora emocjonalnego łatwo zidentyfikować po kilkunastu stałych oznakach jego zachowania, takich jak:

• manipulowanie słowami;
• nieprzestrzeganie przepisów;
• przekształcanie faktów;
• wywoływanie u innych poczucia winy;
• traktowanie smutku lub bólu innych jako oznak słabości;
• brak empatii;
• skłonność do zachowań pasywno-agresywnych;
• tendencja do bycia agresywnym;
• „wysysanie” energii z ofiary: jego obecność rodzi uczucie dyskomfortu i emocjonalne wyczerpanie;
• obwinianie innych;
• robienie z siebie ofiary;
• niestabilność nastroju.

Przykłady manipulacji emocjonalnej

W celu zastraszenia, wymuszenia lub bawienia się emocjami innych, manipulatorzy używają zwrotów takich jak:

• „Jeśli mnie zostawisz, zabiję się”.
• „Robię dla Ciebie wszystko! Dlaczego nie możesz tego docenić?”.
• „Będziecie tego żałować”.
• „Jeśli wyjdziesz teraz do swoich przyjaciół, nie licz już na mnie”.
• „Jesteś pewien, że to powiedziałem? Nigdy bym tego nie powiedział”.
• „To nie moja wina”.
• „To zlecenie nam źle poszło, ponieważ mi nie pomogłeś tak, jak powinieneś”.
• „Po tym wszystkim, co dla Ciebie zrobiłem, tak mi się odpłacasz?”.
• „To nie byłem ja, sam musiałeś to zrobić”.
• „Spójrz, do czego mnie zmuszasz!”
• „Nie wiem, czy będziemy dalej ze sobą pracować, jeśli nadal nie będziesz się mnie słuchać”.

Manipulacja emocjonalna nie zawsze odbywa się za pomocą słów. Manipulant często stosuje też strategię ignorowania przez wiele godzin lub dni, by pozostawić ofiarę w poczuciu winy. Może też wywoływać lub okazywać zazdrość w celu wzbudzenia u kogoś smutku. Nie obce są mu też agresywne gesty, płacz i zachowania antyspołeczne, np. upijanie się na przekór innym lub sięganie po narkotyki. Wszystkie jego zachowania mają upokorzyć ofiarę, zmienić jej samopoczucie z dobrego na złe i zaburzyć jej stabilność emocjonalną.

Jak radzić sobie z manipulacją?

Każdy manipulant ma również swoje słabości. Dlatego niektórzy zastanawiają się, co boli manipulatora i jak można zahamować jego działania. Otóż przy niektórych strategiach komunikacyjnych można zneutralizować jego zachowania lub trzymać taką osobę z daleka od siebie. Człowieka, który stosuje manipulację emocjonalną, na pewno zaboli kilka zachowań lub wypowiedzianych zdań, które ofiara może stosować jako swoją strategię obronną.

Oto kilka porad, które warto uwzględnić, jeśli masz do czynienia z osobą stosującą ten rodzaj manipulacji.

• Zrozum taktykę manipulatora. Zrozumienie, w jaki sposób ktoś manipuluje Twoimi emocjami, by kontrolować Twoje działania, jest pierwszym krokiem do odzyskania stabilności. Manipulatorzy często stosują taktykę polegającą na zaszczepianiu w ofierze strachu, poczucia obowiązku i winy, by uzyskać to, czego chcą.
• Pokaż swoją pewność siebie. Gdy tylko zauważysz, że manipulant próbuje Cię osaczyć, bądź stanowczy i spokojnie powiedz: „Nie boję się Ciebie i Twoich gróźb. Możesz robić to, co myślisz, że powinieneś. Nie wpłynie to na mnie”. To proste zdanie, wypowiedziane z pewnością siebie i przekazujące prawdę, jest potężne, ponieważ manipulant nie wie, jak postępować z kimś, kogo nie może zastraszyć.
• Jeśli ktoś próbuje kontrolować Twoje opinie za pomocą zwrotów typu: „Zawsze chcesz mieć rację” lub „Ale Ty denerwujesz się o wszystko”, nie ekscytuj się. Poproś tę osobę, by pozwoliła Ci dokończyć wypowiedź.
• Naucz się mówić stanowcze „NIE”. Manipulantowi trudno jest usłyszeć odmowę, ponieważ wierzy, że zawsze ma rację i że wszystkie jego pragnienia muszą zostać spełnione. Jeśli powiesz „nie” w stanowczy i spokojny sposób, manipulant będzie zaskoczony i bardzo zakłopotany.
• Zwróć manipulatorowi uwagę, że świat nie kręci się tylko wokół niego.
• Nie wpadaj w pułapkę kontynuowania kłótni lub przeprosin za coś, co spowodowała dana osoba. Odejście to najlepszy sposób na ucieczkę z gry z manipulatorem.
• Trzymaj się tematu. Podczas kłótni manipulujący jest ekspertem w odwracaniu jej przebiegu tak, by wyglądało na to, że wina leży po stronie drugiej osoby. Jeśli gra ofiarę, zmienia znaczenie tego, co zostało powiedziane, i robi wszystko, by inni uwierzyli, że nie jest za nic winny. Nie pozwól mu na to i stanowczo broń swojej strony.
• Czasami bywa, że manipulator jest tak bardzo zakorzeniony w swoich przekonaniach, że zdroworozsądkowe argumenty na niego nie działają. Wówczas powiedz mu, że ma rację, zamknij sprawę i nie marnuj energii na kłótnie.

Jeśli utożsamiasz się z którymś z tych przykładów manipulacji, jesteś ofiarą manipulatora i nie wiesz, jak się zachować, poszukaj profesjonalnej pomocy. Psycholog lub psycholog online może Ci pomóc i na pewno znajdzie odpowiednie metody, by uwolnić Cię z tej opresji.