Megalomania co to?

W sytuacji, w której człowieka ocenia się na podstawie osiągniętych wyników, megalomania jest zjawiskiem częstym i dość logicznym. Każda osoba zaczyna odpowiednio wcześnie oceniać siebie i innych. Jednak niektórzy ludzie często wyolbrzymiają swoją wartość. Chwalą się tym, co zrobili lub zamierzają zrobić, lub są dumni z zakupu nowych rzeczy, otwarcie je demonstrując. Wówczas można mówić o megalomanii.

Spis treści:

Megalomania co to jest?

Megaloman – kim jest?

Mania wielkości – jak ją rozpoznać?

Jak rozwija się megalomania?

Mania wielkości i urojenia – co mają ze sobą wspólnego?

Jakie są przyczyny megalomanii?

Jak zareagować na megalomana?

Czy megaloman potrzebuje pomocy psychologa?

Megalomania – co to jest?

„Megalomania” pochodzi od greckich słów, które oznaczają coś bardzo dużego lub przesadzonego oraz szaleństwo. Termin ten jest ściśle związany z klasycznym oszukiwaniem samego siebie. W zasadzie jest to całkowicie zniekształcone postrzeganie własnych możliwości, mocnych i słabych stron. W rzeczywistości osoby z megalomanią są nieugięte, wierzą, że mogą zrobić wszystko i zdobyć każdego. Tak bardzo rażąco przeceniają własne możliwości, że osobom postronnym, które oceniają ich postawę bardziej realistycznie i obiektywnie, może się to wydawać śmieszne.

W psychiatrii stan ten nie jest uważany za samodzielną chorobę, ale za objaw innego stanu patologicznego związanego z zaburzeniami psychiki. Megalomania najczęściej występuje razem z zespołem niższości i zaburzeniami paranoidalnymi. Często też jest objawem u osób, które mają narcystyczne zaburzenie osobowości. Jednak mania wielkości może również wystąpić podczas maniakalnej fazy choroby afektywnej dwubiegunowej, kiedy niektórzy ludzie myślą, że są zdolni do robienia fantastycznych rzeczy i działają bardzo nierozsądnie.

Choroba ta jest urojonym typem samoświadomości i zachowań osobowościowych, które wyrażają się w skrajnym przecenianiu własnej wiedzy, sławy, popularności, bogactwa, władzy, geniuszu, wpływów politycznych, a nawet wszechmocy. Tak więc o manii wielkości można mówić, gdy ktoś ma tendencję do przeceniania własnych zdolności i możliwości.

Megaloman – kim jest?

Megaloman to osoba dotknięta megalomanią. To człowiek, który cierpi na manię wyższości z objawami takimi jak urojenia wielkości i obsesja władzy. Słowo megaloman jest również bardziej nieformalnie używane w odniesieniu do ludzi, którzy zachowują się tak, jakby byli przekonani o swojej absolutnej mocy i wielkości.

Najlepszymi przykładami megalomanii są zachowania osób znanych z kart historii. Hitler i Stalin byli tak bardzo spragnieni władzy i wierzyli w swoją moc, że postanowili zniszczyć ludzkość inną niż ich narodowości. Robili wszystko, by chronić swoje państwo i obywateli, a przy tym nie liczyli się z innymi. Takie same zachowania można spotkać współcześnie, na przykład u osób, które „wszystko wiedzą najlepiej” i są przekonane o swojej mocy sprawczej.

Megaloman otwarcie manifestuje swoje urojenia. Zdarza się, że myśli o sobie jako o sławnym człowieku. Przecenianie siebie jest również częstsze, ale mniej zauważalne. Taki człowiek myśli, że jest szczególnie utalentowanym artystą. Nie jest w stanie prawidłowo ocenić swoich wyników i próbuje tak konstruować kłamstwa wobec świata zewnętrznego, żeby nikt ich nie zauważył.

Mania wielkości – jak ją rozpoznać?

Megalomania jawi się jako apodyktyczna, niesympatyczna, wycofana i arogancka. Ale to tylko uczucia i emocje, które ludzie zazwyczaj kojarzą z zachowaniem drugiej osoby. Nieco trudniej jest wymienić konkretne oznaki megalomanii. Mimo to warto zwrócić uwagę na jej typowe cechy.

Należą do nich:

• wyolbrzymienie własnego ego;
• przecenianie siebie;
• umiejętność oszukiwania siebie i innych;
• urojenia wielkości i władzy;
• przypisywanie sobie niezwykłych zdolności;
• ogromne pragnienie chwały;
• nadmierna duma;
• nieustanne poniżanie innych;
• wykorzystywanie ludzi w celu osiągnięcia osobistych korzyści;
• brak empatii;
• agresja wobec innych;
• predyspozycje do bezsenności;
• częste zmiany nastroju;
• fiksacja na fantazjach o sukcesie, inteligencji, atrakcyjności itp.;
• postrzeganie siebie jako człowieka wyjątkowego;
• potrzeba ciągłego podziwu innych;
• poczucie prawa do szczególnego traktowania i posłuszeństwa ze strony innych;
• intensywna zazdrość wobec innych.

Samo poczucie wyższości megalomana można rozpoznać po trzech typowych objawach.

1. Błędne postrzeganie własnych umiejętności. Podstawowym objawem megalomanii jest poczucie bycia znacznie lepszym, mądrzejszym lub silniejszym niż w rzeczywistości się jest.
2. Brak odpowiedzialności. Jeśli coś nie wyjdzie, to nigdy nie jest to wina megalomana. Zawsze znajdzie inne powody i wymówki, żeby dalej wierzyć, że może wszystko zrobić.
3. Brak wglądu w krytykę. Megaloman może spokojnie obejść się bez opinii innych. Krytyka jego celów, działań lub decyzji jest odrzucana i po prostu ignorowana. Nie przejmuje się tym, co ludzie o nim mówią i co o nim sądzą.

Jak rozwija się megalomania?

Ogólnie wyróżnia się kilka etapów rozwoju megalomanii. W początkowej fazie powstawania poczucia wyższości pojawiają się tylko jego pierwotne objawy, które mogą być ledwo zauważalne dla innych. Jednak dalszy postęp choroby prowadzi do wyraźniejszych objawów klinicznych, a z czasem może doprowadzić do ciężkiej depresji.

Megalomanię można klasyfikować według stadium zaawansowania choroby.

• Etap 1 – obecność pierwotnych objawów. Próby wyróżnienia się pacjenta i wyeksponowania swojej osobowości jako czegoś, co wymaga podziwu.
• Etap 2 – widoczny postęp choroby ze wszystkimi objawami.
• Etap 3 – poważny stan megalomanii, który w wyniku odrzucenia przez społeczeństwo może prowadzić do depresji i prób samobójczych.

Mania wielkości i urojenia – co mają ze sobą wspólnego?

Idee urojeniowe to te, które opierają się na wyraźnie nieadekwatnej logice. Ma ona sens tylko dla osoby, która wyznaje te przekonania. Megaloman nie jest w stanie dostrzegać daremności tych idei, a działanie zgodnie z nimi jest problematyczne lub niewłaściwe. Tak więc, żeby megalomania mogła być uznana za zaburzenie, musi uwzględniać myślenie, które zniekształca rzeczywistość. Dlatego jest ona utożsamiana z iluzjami wielkości.

Osoba, u której zdiagnozowano skłonności do megalomanii, będzie skłonna wierzyć, że ma więcej władzy niż ktoś inny. Fakt, że utrzymywanie tych przekonań spowoduje poważną porażkę, nie zmieni jej myślenia. Urojona idea pozostanie w jej umyśle nawet po przegranych walkach z kilkoma osobami naraz lub po odrzuceniu przez wiele osób za bardzo zarozumiałe zachowanie.

Jakie są przyczyny megalomanii?

Megalomania może być przyczyną zaburzenia takiego jak psychoza maniakalno-depresyjna czy zaburzenie paranoidalne. Dość często stan ten związany jest również ze schizofrenią, różnymi nerwicami i psychozami afektywnymi. Takie zaburzenie może również objawiać się jako powikłanie postępującego porażenia lub urazu czaszkowo-mózgowego.

Istnieje kilka czynników ryzyka megalomanii. Pierwszym z nich jest predyspozycja dziedziczna. Jeśli jedno z rodziców cierpi na taką chorobę, prawdopodobieństwo, że pojawi się ona u ich dziecka, zawsze pozostaje dość wysokie. Po drugie, zaburzenie występuje częściej u osób uzależnionych od alkoholu lub narkotyków.

Czynniki, które mogą powodować megalomanię to:

• predyspozycje genetyczne do zaburzeń psychicznych;
• schizofrenia;
• psychozy, nerwice;
• uraz moralny z dzieciństwa;
• uraz mózgu;
• kiła.

Warto też wspomnieć, że istnieje ryzyko wystąpienia poczucia wyższości zwykle przy zawyżonej samoocenie. Z reguły ta kategoria obejmuje osoby, które mają niezdrowe pragnienie perfekcji, władzy i przywództwa.

Megalomanię wywołują też same rodziny, które zbytnio się o wszystko martwią podczas wychowywania dzieci. Mały człowiek, którego przede wszystkim się chroni, już w młodym wieku otrzymuje informację, że jest kimś wyjątkowym, kto zasługuje na szczególne uznanie. Podobnie działają nadmierne komplementy od rodziców. Jednak sytuacja sprzyjająca megalomanii może być też odwrotna. Jeżeli dzieci nie otrzymują żadnych pochwał od opiekunów, gdy dorosną, stają się ludźmi spragnionymi komplementów i chcą uzyskać uznanie od innych poprzez nadmierne chwalenie siebie i swoich osiągnięć. Dlatego często osoby, które cierpią na megalomanię, są niedojrzałe. Nie chcą zaakceptować siebie takimi, jakimi są. Innymi słowy, nie chcą widzieć rzeczywistości i stać się jej częścią. Fantazjują i żyją w swoim świecie wyobrażeń.

Jak zareagować na megalomana?

Niezależnie od tego, czy jesteś w związku, masz przyjaciela, czy osobę, która okazuje objawy megalomanii, musisz właściwie zareagować. Problem polega na tym, że osoba z przerostem ego nie przyjmie dobrze krytyki, nawet jeśli będzie konstruktywna. Dlatego nie powinieneś atakować megalomana, zwłaszcza agresywnie. Rzeczywiście, taka osoba jest dość trudna w konfrontacji. Dlatego można wyrazić swoją opinię, ale przy tym zachować szacunek. Warto ubrać emocje w słowa i potraktować to jako dobry sposób na uświadomienie osobie z megalomanią, że posunęła się za daleko.

Nie możesz zaprzeczyć temu, co czują inni, chyba że masz do czynienia z bardzo toksyczną osobą. Po wyrażeniu swoich uczuć  dobrze jest powiedzieć współrozmówcy, że rozumiesz jego punkt widzenia. W ten sposób pokażesz mu, że go wysłuchałeś. I ostatnią kwestią do zapamiętania jest zaproponowanie rozwiązania, które może odmienić punkt widzenia osoby z manią wielkości.

Na przykład ktoś Ci powie: 

„To spaghetti było dobre, ale myślę, że ja robię lepsze. W końcu spędziłem we Włoszech całe studia i nauczyłem się gotować od rodowitych Włochów”.

Zamiast odpowiadać:

„Przesadzasz! Czuję, że zawsze myślisz, że jesteś najlepszy! Jeśli myślisz, że gotujesz lepiej, następnym razem ugotuj sam!”.

Lepiej odpowiedz:

„Przykro mi po Twoich uwagach na temat mojej kuchni. Zależało mi na tym, żeby Ci smakowało”.

I podaj rozwiązanie:

„Wiem, że jesteś lepszy w kuchni niż ja. Jeśli chcesz, następnym razem ugotujemy coś razem i zdradzisz mi kilka kulinarnych sekretów”.

Czy megaloman potrzebuje pomocy psychologa?

Megalomanię można leczyć, ale tylko wtedy, gdy dana osoba jest skłonna w pierwszej kolejności podjąć terapię u psychologa. Wyrażenie swoich uczuć i emocji u terapeuty może być bardzo wyzwalające. Czasami konieczne jest, żeby ktoś neutralny określił postawy, które należy poprawić.

Warto podkreślić, że osoby, które spotykają się z megalomanem w różnej sytuacji (przyjaciele, praca lub rodzina) również powinny rozważyć wsparcie psychologiczne. Bycie blisko z osobą, która cierpi na manię wyższości może mieć negatywny wpływ na Twoje zdrowie psychiczne. Dlatego tak ważne jest skorzystanie z pomocy psychologa dla obu stron.