Zimna woda „pali skórę”, „mrówki” drepczą po Twojej skórze lub drętwieją Ci całe kończyny? Możliwe, że masz do czynienia z parestezjami. Te nieprawidłowe odczucia są nie tylko irytujące, ale zwykle odbierane jako nieprzyjemne, przerażające lub czasami nawet bolesne. Czym dokładnie są, skąd się biorą i jak je leczyć? Poznaj odpowiedzi na te pytania.
Spis treści:
Objawy parestezji – drętwienie ust, mrowienie w głowie
Diagnoza i leczenie parestezji
Parestezje – kiedy potrzebna jest psychoterapia?
Parestezje – co to jest?
Parestezje to niezwykłe wrażenia czuciowe takie jak mrowienie w głowie, pieczenie nóg lub drętwienie ust. Chorzy odczuwają je zazwyczaj jako ukłucia szpilki. Parestezje mogą wystąpić we wszystkich częściach ciała, ale najczęściej dolegliwości ograniczają się do ust, rąk i stóp. Dobrze znaną formą dyskomfortu jest coś w rodzaju „zdrętwiałej nogi”, której większość ludzi już kiedyś doświadczyła np. po przebudzeniu. Wywoływane jest to przez przerwę w dopływie krwi i wynikający z tego brak tlenu i glukozy.
Parestezja może być związana nie tylko z mrowieniem i drętwieniem części ciała, ale także z zaburzeniami percepcji ciepła i zimna. Wyróżnia się parestezje:
- przejściowe,
- przewlekłe.
Dyskomfort tego rodzaju może występować chwilowo, ale także przewlekle. Na przykład klasyczne zdrętwienie nogi jest w większości przypadków chwilową parestezją. Z drugiej strony, istnieją choroby takie jak stwardnienie rozsiane, które powodują parestezje przewlekłe. Ponadto inne choroby metaboliczne, ortopedyczne, zatrucia i leki mogą powodować nienormalne wrażenia w organizmie, które w efekcie występują przewlekle.
Parestezje nocne
Zjawisko parestezji nocnych jest szczególnie powszechne. Budzisz się w nocy, ponieważ jedna część ciała nagle zaczyna nieprzyjemnie mrowić. W większości przypadków jest to związane z niewłaściwą pozycją do spania. Jeśli z powodu postawy wywierasz zbyt duży nacisk na określone nerwy, bardzo szybko nastąpi typowy „bieg mrówek”. Jeśli zdarza Ci się to regularnie, pierwszym krokiem jest zmiana nawyków spania. Przed pójściem spać postaraj się dostosować pozycję tak, aby ramiona miały wystarczającą swobodę ruchu i nie były uwięzione pod górną częścią ciała.
Objawy parestezji – drętwienie ust, mrowienie w głowie
Parestezje to nieprawidłowe odczucia, które są głównie odczuwalne jako wędrujące mrowienie i drętwienie ust, rąk, mrowienie w głowie itd. Wszystkie części ciała mogą być dotknięte tymi tak zwanymi zaburzeniami wrażliwości. Najczęściej jednak występują w stopach, palcach i dłoniach. Ból również może wystąpić, ale raczej jest dość rzadko obserwowany w parestezji.
Oprócz mrowienia i drętwienia części ciała niektóre osoby dotknięte chorobą mogą również odczuwać pieczenie lub kłucie, które przypomina ukłucie szpilką. Mogą również wystąpić zaburzenia w postrzeganiu ciepła i zimna. Ogólnie parestezje charakteryzują się wyjątkowo nieprzyjemnymi doznaniami, które jednak nie zawsze muszą ograniczać się do określonych obszarów ciała. W ciężkich przypadkach mogą wpływać na całe ciało.
Najczęstsze dolegliwości, jakie odczuwają osoby z parestezją to:
- uczucie napięcia zwłaszcza w okolicy szyi, głowy i ramion;
- mrowienie ust, drętwienie nóg, stóp, dłoni, ramion, twarzy, dna miednicy, mrowienie w głowie;
- poczucie wyobcowania w różnych częściach ciała;
- ciągłe zmęczenie;
- subiektywne uczucie osłabienia (zwłaszcza nóg, bioder, ramion);
- poczucie obecności w sobie ciała obcego (gardle, uchu, pod podeszwą stopy, w odbycie itp.);
- nadwrażliwość na światło, temperaturę, dotyk, hałas (przeczulica);
- uczucie ucisku w uszach, w gardle, w głowie, w klatce piersiowej, w oczach lub w sercu;
- swędzenie bez widocznych zmian na skórze;
- łaskotanie w gardle, kolanie itp.
Przyczyny parestezji
Te nieprzyjemne doznania mogą mieć wiele przyczyn. W medycynie uważa się, że niektóre z tych nieprawidłowych odczuć są spowodowane zaburzeniem lub uszkodzeniem nerwów. Zasadniczo ostre parestezje są łatwiejsze do sklasyfikowania i często mają swoją przyczynę w ośrodkowym układzie nerwowym. Przejściowo ostra parestezja w postaci zdrętwienia kończyn jest stosunkowo częstym zjawiskiem i zwykle jest wynikiem krótkotrwałego przerwania przepływu krwi, co prowadzi do niedostatecznego dopływu tlenu do nerwów.
Najczęstsze przyczyny prawdziwej parestezji to:
- zatrucia (w tym zatrucia metalami ciężkimi),
- niedobór witamin spowodowany niedożywieniem lub chorobami jelit,
- cukrzyca,
- stwardnienie rozsiane,
- przyjmowanie leków (inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny, buspiron itp.),
- przedawkowanie leków przeciwpadaczkowych,
- uszkodzenia mechaniczne (w tym pooperacyjne czy wypadkowe),
- przepuklina dysku,
- schorzenia ortopedyczne,
- zaburzenia krążenia (w tym miażdżyca),
- migreny,
- niedoczynność tarczycy,
- udar,
- neuropatie i inne trwałe zaburzenia w komórkach nerwowych.
Parestezje i nerwica
Jeśli nie można zidentyfikować zaburzenia określonego nerwu lub ogólnego zaburzenia neurologicznego w medycynie, co ma miejsce w przypadku większości parestezji, w rzeczywistości nie ma wytłumaczenia fizjologicznego dla tych dziwnych subiektywnych skarg. Wówczas uważa się, że nieprawidłowe odczucia są zaburzeniami czysto psychologicznymi lub psychosomatycznymi. Oznacza to, że dyskomfort nie jest spowodowany żadną fizyczną przyczyną, istnieją one tylko w głowie danej osoby, która mniej lub bardziej wyobraża sobie swoje nieprzyjemne doznania.
Ta psychogenna forma parestezji może wystąpić jako reakcja na uraz psychiczny lub stres i nie jest oparta na uszkodzeniu nerwów. Wówczas parestezje mogą mieć podłoże w nerwicy, zwłaszcza konwersyjnej, której główną cechą jest zwykle krótkotrwała strata albo modyfikacja w funkcjonowaniu organizmu, sugerująca fizyczne zaburzenie.
Diagnoza i leczenie parestezji
Parestezje to tylko objaw. Lekarz przypisuje przyczynę symptomowi poprzez specjalistyczne badania lekarskie takie jak rezonans magnetyczny lub badanie przewodnictwa nerwowego. Po postawieniu diagnozy skupia się na leczeniu przyczyny, zwłaszcza w przypadku ostrych parestezji. Na przykład, jeśli nerwy są zakleszczone, może pomóc operacja uwolnienia nerwów. Ważne są również zabiegi ukierunkowanej fizjoterapii. W przypadku przyczyn takich jak alkoholowe i cukrzycowe, leczenie koncentruje się na minimalizacji czynników ryzyka. Diabetycy często otrzymują już pomoc poprzez poprawę kontroli poziomu cukru we krwi.
Jeśli objawy parestezji występują tylko w kończynach, może to oznaczać zaburzenie krążenia. Lekarz stawia diagnozę po badaniu USG i szczegółowym omówieniu z pacjentem. Przebieg nieprawidłowych doznań zależy w dużej mierze od przyczyny. Nieprawidłowe odczucia wynikające z zaburzeń krążenia często ustępują samoistnie. W przypadku trwałego uszkodzenia nerwów w wyniku urazu objawy utrzymują się, ale niekoniecznie ulegają nasileniu.
Parestezje – kiedy potrzebna jest psychoterapia?
Problemy psychologiczne na przykład wywołane stresem, mogą zmieniać napięcie mięśni za pośrednictwem układu nerwowego. Zwykle jest to wzrost napięcia mięśniowego. Oprócz tego ogólnie wzmożone napięcie, problemy psychologiczne, ale także wszelkie „normalne” stany umysłu, znajdują odzwierciedlenie w zmianie postawy (oczywiście wpływają na to również ogólne zmiany napięcia mięśniowego). Już samo zwiększone napięcie może prowadzić do drętwienia, ponieważ zmniejsza dopływ krwi do mięśnia, a tym samym zmienia środowisko chemiczne w kierunku niższej wartości pH. To z kolei może prowadzić do aktywacji receptorów odpowiedzialnych również za ból.
Zmieniona przez problemy psychologiczne postawa ciała jest zwykle niekorzystna dla mięśni, jeśli przyjmuje się ją na dłuższą metę. A to właśnie zdarza się często, choć w większości nieświadomie. W tym przypadku jest to głównie postawa ciała, w której głowa jest wysunięta do przodu, a ramiona podciągnięte do góry. Parestezje, czyli zaburzenia czucia mogą uciskać nerwy i tym samym wywoływać zaburzenia czucia. Mogą powstawać jako wynik psychosomatycznej odpowiedzi na przewlekły stres, nerwicę i traumatyczne wydarzenia. Wówczas niezbędna jest pomoc psychologa i psychoterapia. Uwolnienie się od problematycznych doświadczeń i zrozumienie swojego stanu jest konieczne, by skończyć z nieprzyjemnymi i uciążliwymi dolegliwościami, jakie dają parestezje.
