On zachowuje się jak dziecko! To wieczny chłopiec, nieodpowiedzialny facet! On jeszcze nie dorósł do bycia ojcem! Znasz jakiegoś dorosłego mężczyznę, który wciąż zachowuje się jak dziecko i nie chce zaakceptować obowiązków związanych z dorosłością? Być może cierpi on na tak zwany syndrom Piotrusia Pana. Zespół ten występuje częściej u mężczyzn, którzy utknęli w dzieciństwie i odczuwają głęboki lęk przed przyjmowaniem wszystkich ról dostosowanych do ich wieku. Czym objawia się SPP? Jak pomóc takiej osobie? Dowiedz się więcej.
Spis treści:
Syndrom Piotrusia Pana – na czym polega?
Syndrom Piotrusia Pana – cechy wiecznego chłopca
Nieodpowiedzialny facet a SPP – skąd się bierze?
Kompleks Piotrusia Pana – jakie są konsekwencje?
Syndrom Piotrusia Pana – jak sobie poradzić?
Zespół Piotrusia Pana – czy można mu zapobiec?
Czym jest dorosłość?
Aby zrozumieć, czym dokładnie jest syndrom Piotrusia Pana, trzeba mieć minimalną wiedzę, co do tego, z czego składa się etap dzieciństwa i czym charakteryzuje się dorosłość. Pojęcie dojrzałości psychologicznej jest bardzo złożone i powszechnie wiązane jest z pełnoletnością. Jednak to, co uważane jest za oznaki bycia dorosłym, różni się w zależności od kultury, w której żyjesz. Mimo to ogólnie istnieje szereg wspólnych cech i wzorców zachowań, które są kojarzone z osobami dojrzałymi. Są to:
- zdolność do podejmowania obowiązków w pracy,
- możliwość wyboru bardziej ambitnych celów,
- tworzenie długoterminowych planów,
- zdolność do rezygnowania z pewnych satysfakcjonujących doznań,
- umiejętność zarządzania czasem.
Z drugiej strony dzieciństwo to okres nacechowany trudnościami w opieraniu się pokusom oraz poddawaniu się impulsom tu i teraz. Dziecko ma trudności z uporządkowaniem pewnych rzeczy i spójną organizacją czasu. Górę nad wszystkim przejmuje egocentryzm, który polega na tym, że spontanicznie ignoruje to, jak inni mogą postrzegać pewne rzeczy.
W dzieciństwie liczy się właśnie to, co tu i teraz oraz konkretne doświadczenia nabywane poprzez stymulację zmysłów. Natomiast w wieku dorosłym świat motywacji i celów życiowych otwiera się na wszystko, co ma związek z życiem w społeczeństwie i posiadaniem mniej lub bardziej stabilnego środowiska materialnego i społecznego. I tu właśnie, gdy nie ma granicy pomiędzy tymi dwoma etapami, w grę wchodzi kompleks Piotrusia Pana.
Syndrom Piotrusia Pana – na czym polega?
Koncepcja zespołu Piotrusia Pana została stworzona przez psychologa Dana Kileya w latach 80. ubiegłego wieku. Jest inspirowana słynną historią „chłopca, który nigdy nie chciał dorosnąć”. Na czym polega fenomen dorosłych, którzy wydają się odczuwać potrzebę pozostania zakotwiczonych w typowym dla dzieciństwa sposobie życia i myślenia?
Syndrom Piotrusia Pana odnosi się do dziecinnych zachowań niektórych dorosłych, którzy mimo swojego wieku nie wiedzą lub nie chcą wziąć na siebie odpowiedzialności za swoje czyny i dorosłe życie. Ci ludzie pomimo swojego dorosłego wieku, nie dorastają do niego psychicznie. W związku z tym ich wiek umysłowy lub emocjonalny nie ma nic wspólnego z wiekiem biologicznym. To sprawia, że osoby w wieku 40 lat i starsze są na przykład w wieku emocjonalnym nastolatka. Nadal zachowują się jak dzieci, nie chcą uczestniczyć aktywnie w dorosłym życiu. Zespół ten dotyka tylko dorosłych i głównie mężczyzn.
Syndrom Piotrusia Pana – cechy wiecznego chłopca
O mężczyźnie, który zachowuje się jak Piotruś Pan, mówi się „wieczny chłopiec”, bo właśnie tak się zachowuje. Warto podkreślić, że zespół ten nie jest uważany za chorobę psychiczną, ale na poziomie psychologicznym można go leczyć. Dzieje się tak, ponieważ osoba, która cierpi na SPP, ma bardzo specyficzne cechy zarówno emocjonalne, jak i osobowościowe.
Wśród głównych objawów, które może mieć osoba dorosła z zespołem Piotrusia Pana, można wymienić:
- emocjonalne wzloty i upadki (nie są w stanie kontrolować gniewu lub mogą cierpieć na ataki lęku);
- niepewność i brak poczucia własnej wartości;
- nieodpowiedzialność, brak myślenia o przyszłości;
- zachowania impulsywne;
- zrzucanie winy na innych;
- ogólna niedojrzałość;
- idealizowanie młodości;
- nadmierna troska o swój wygląd;
- życie poza rzeczywistością lub w świecie fantazji;
- opowiadanie o nieosiągalnych projektach;
- wyolbrzymianie osiągnięć;
- narcyzm i samolubstwo;
- egocentryzm;
- brak przejmowania się problemami innych ludzi;
- niska tolerancja na frustrację, przez co czują się niezadowoleni i reagują nie na miejscu;
- nietolerowanie krytyki;
- lęk przed porzuceniem i obawy przed zaangażowaniem emocjonalnym;
- trudności w utrzymaniu stabilnego związku;
- ciągłe kłamstwa;
- przekonanie o byciu poza prawem i ustanowionymi przez społeczeństwo normami;
- problemy z substancjami uzależniającymi.
Nieodpowiedzialny facet a SPP – skąd się bierze?
Przyczyny tego zespołu mogą być różne, ale większość z nich ma swoje źródło we wczesnym dzieciństwie. Może wynikać zarówno z nieszczęśliwego i ograniczanego rygorystycznymi zasadami okresu dorastania, jak i przeciwnie – z dzieciństwa szczęśliwego i beztroskiego, które jest idealizowane w wieku dorosłym.
W pierwszym przypadku dorosły dziś mężczyzna miał tak niezwykle szczęśliwe dzieciństwo, w którym był bardzo chroniony i pozbawiony ponoszenia wszelkiej odpowiedzialności za swoje czyny. Najczęściej to nadopiekuńcza matka zadbała o to, aby jej synkowi niczego nie brakowało. Dlatego teraz dorosły już facet stara się przedłużyć swoją młodość i utrzymać ten stan całkowitego szczęścia przez całe życie.
Z drugiej strony są przypadki zupełnie odwrotne. Innymi słowy, można spotkać mężczyzn, którzy przez całe dzieciństwo nie byli szczęśliwi i którym brakowało uczucia ze strony otaczających ich ludzi. Nie otrzymali miłości od rodziców, nie zaznali właściwej opieki, ani nie zostali pokierowani ścieżką nauczania odpowiedzialności. W tym przypadku u tych osób rozwija się syndrom Piotrusia Pana, ponieważ chcą przeżyć dzieciństwo w dorosłym wieku i nadrobić stracony czas.
Bez względu na przyczynę lub pochodzenie tego zespołu, są to dorośli ludzie, którzy zdecydowali się zachować dzieciństwo na dłużej. W ten sposób unikają stawiania czoła różnym wyzwaniom, które może im stawiać dorosłe życie. Stają się osobami, które mają trudności z podejmowaniem decyzji, zobowiązań lub wyznaczaniem celów. O takim mężczyźnie kobiety mówią nieodpowiedzialny facet, który szuka schronienia w kłamstwach, fantazjach i nieustannej ucieczce przed odpowiedzialnością.
Kompleks Piotrusia Pana – jakie są konsekwencje?
Z biegiem lat ludzie z zespołem Piotrusia Pana czują wewnętrzną pustkę, mają niespełnione życie osobiste i poczucie niezadowolenia. Mogą również mieć znaczące zaburzenia behawioralne i emocjonalne spowodowane niedojrzałością, niepewnością i niską samooceną. Związki osób cierpiących na ten syndrom stają się bardzo skomplikowane. Dlatego większość mężczyzn z zespołem Piotrusia Pana to zazwyczaj osoby samotne. Ale ci, którzy mają partnerkę, zwykle tworzą powierzchowny związek, ponieważ brakuje im zaangażowania.
Ogólnie osoby z SPP nie mają dużej zdolności do empatii. Są ludźmi zimnymi, więc ryzykują, że pozostaną samotni do końca życia lub zostaną uzależnieni od wirtualnej rzeczywistości i sieci społecznościowych. To właśnie Internet jest idealnym miejscem, w którym osoby z zespołem Piotrusia Pana mogą znaleźć strefę komfortu, w której mogą się schronić, bez konieczności stawiania czoła rzeczywistości.
Z kolei w pracy wykazują dużą kreatywność i pomysłowość. Są zwykle bardzo pracowici i szybko stają się świetnymi profesjonalistami. Mimo to bardzo trudno jest im nawiązać wielkie więzi przyjaźni w zespole czy utrzymać tę samą pracę przez długi czas.
Syndrom Piotrusia Pana – jak sobie poradzić?
Należy pamiętać, że w większości przypadków syndrom Piotrusia Pana wymaga poddania się terapii, aby go rzeczywiście przezwyciężyć. Pierwszą rzeczą, jaką muszą zrobić psychologowie, jest wykrycie przyczyn niedojrzałych zachowań w dzieciństwie. Dodatkowo muszą również dowiedzieć się, skąd pochodzi lub dlaczego rozwinął się ten syndrom właśnie u tej osoby. Leczenie polega przede wszystkim na uznaniu, że niedojrzałe zachowania utrudniają dorosłe życie oraz na zrozumieniu, że rozwój w kierunku dojrzałych zachowań jest niezbędny do satysfakcjonującego życia.
Podczas terapii osoba z zespołem Piotrusia Pana uczy się szeregu strategii i wiedzy takich aspektów jak:
- uświadomienie sobie znaczenia ról ludzi w społeczeństwie: dorosłego, partnera, ojca lub matki itp.;
- nauczenie się zarządzania myślami, zmieniania sposobu interpretacji rzeczywistości i wykrywania błędów myślowych;
- odkrycie sposobów radzenia sobie z obowiązkami osób dorosłych;
- trenowanie bezpiecznych strategii podejmowania decyzji i rozwiązywania problemów;
- nauczenie się empatii dla innych i nieskupianie się na własnych potrzebach;
- prawidłowe rozwijanie poczucia własnej wartości;
- poprawa komunikacji z innymi i asertywności;
- promowanie odpowiednich strategii radzenia sobie w obliczu problemów i lepszej odporności psychicznej, gdy nie wszystko idzie dobrze.
Terapia u psychologa musi sprawić, by typowy Piotruś Pan zobaczył i zrozumiał, że cały świat nie kręci się wokół niego i że reszta ludzi wokół nie musi mu ustępować. Powinien zrozumieć, że inni nie są stworzeni do spełniania jego życzeń lub wykonywania rozkazów. Podstawą jest nauczenie się bycia nieco bardziej empatycznym w stosunku do innych ludzi i nie tak samolubnym, jak do tej pory.
Zespół Piotrusia Pana – czy można mu zapobiec?
To od rodziców zależy, jak wychowają swoje małe dzieci. Sama miłość nie wystarczy. Trzeba je także edukować, ustanawiać granice i wytyczne dobrego zachowania. Od najmłodszych lat konieczne jest również przekonywanie dziecka do różnych domowych obowiązków, dopasowanych do jego wieku. W ten sposób uczeń lub nastolatek zmierzy się z szeregiem problemów i będzie musiał poradzić sobie z różnymi wyzwaniami, odpowiadającymi jego wiekowi.
Takie podejście sprawia, że dziecko będzie nie tylko szczęśliwe (bo dostanie całą bezwarunkową miłość rodziców), ale też nauczy się wypracowywania strategii rozwiązywania konfliktów i problemów. Dzięki temu w przyszłości stanie się zdecydowanym i niezależnym dorosłym człowiekiem, któremu daleko do Piotrusia Pana.
