Tanatofobia – lęk przed śmiercią

Pewnie słyszałeś już, że „jedyną pewną rzeczą w życiu jest śmierć”. Do pewnego stopnia normalne jest, że ludzie się jej boją. Pomimo pewności, że ona kiedyś nadejdzie, nie wiadomo dokładnie, kiedy i co będzie dalej. Jednak, kiedy strach przed śmiercią wymyka się spod kontroli lub staje się źródłem ciągłego niepokoju, zamienia się w irracjonalną fobię, znaną jako tanatofobia. Czym ona jest i jak ustalić, że Ty lub ktoś Ci bliski cierpi na ten problem? Czytaj dalej!

Spis treści:

Tanatofobia – czym jest?

Strach przed śmiercią – jak się objawia?

Objawy tanatofobii

Lęk przed śmiercią – skąd się bierze?

Jak diagnozuje i leczy się tanatofobię?

Tanatofobia czy zwykły strach?

Jak radzić sobie z lękiem przed śmiercią?

Tanatofobia – czym jest?

Pojęcie tanatofobii definiuje się jako skrajny lęk przed śmiercią. Termin pochodzi z języka greckiego, gdzie thanato oznacza śmierć, a phobos odnosi się do strachu lub lęku. Nawet w obliczu pełnej świadomości, że kiedyś wszyscy umrą, myśl o śmierci wciąż jest dla wielu osób nieprzyjemna. Każdy, kto cierpi z powodu tanatofobii, nie tylko mówi „boję się śmierci”, ale jest przestraszony i zestresowany wszelkimi sytuacjami, które mogą ostatecznie stwarzać ryzyko utraty życia. Dzieje się tak, ponieważ jest to stan związany z nieuchronnym lękiem przed śmiercią.

Ludzie, którzy go doświadczają, zmagają się z objawami fizycznymi, emocjonalnymi i psychicznymi. Nieustannie myślą o możliwości utraty życia. Dotyczy to również lęku przed śmiercią bliskich, takich jak rodzina i przyjaciele. Ponadto osobę z tanatofobią przerażają i stresują pogrzeby i inne codzienne czynności związane ze śmiercią.

Strach przed śmiercią – jak się objawia?

Żyjemy w kulturze, w której większość zjawisk związanych ze śmiercią jest tematem tabu. To sprawia, że ​ludzka fantazja szaleje i tworzy negatywne skojarzenia, które budzą niezliczone lęki. W rzeczywistości ludzie, którzy boją się śmierci, obawiają się również cierpienia, bólu, ciemności lub nieznanego. Perspektywa rozstania się z bliskimi i nigdy więcej ich niezobaczenia jeszcze bardziej zwiększa niepokój w kwestii śmierci, a także podsyca niepewność, co się po niej stanie.

Strach przed śmiercią może również wpływać na codzienne życie. Niekiedy sprawia, że normalne i naturalne sytuacje są źródłem stresu i niepokoju. Pojawia się niechęć do wychodzenia z domu, zasypiania, prowadzenia samochodu, korzystania z transportu publicznego, latania samolotem lub wykonywania którejkolwiek z niezliczonych czynności, które można byłoby irracjonalnie zinterpretować jako niebezpieczne lub śmiertelne. Te odczucia mają swoje konsekwencje i odbijają się na zdrowiu osobistym oraz samopoczuciu fizycznym i emocjonalnym.

Objawy tanatofobii

Objawy lęku przed śmiercią mogą nie występować przez cały czas. Najczęściej pojawiają się, gdy osoba z tą fobią jest narażona na sytuacje związane ze śmiercią, takie jak: oglądanie konduktu pogrzebowego, rozmowa lub czytanie o śmierci, widzenie trumny lub po prostu myślenie o śmierci własnej, lub bliskich.

Najczęstsze objawy fizyczne osoby, która cierpi na tanatofobię to:

• kołatanie serca,
• nudności,
• ból brzucha,
• drgawki,
• drętwienie lub mrowienie kończyn,
• uczucie dławienia i duszenia się,
• nadmierne pocenie się,
• fale gorąca,
• suchość w ustach.

Emocjonalne i mentalne objawy strachu przed śmiercią obejmują:

• pragnienie ucieczki od obecnej sytuacji, która powoduje cierpienie,
• skrajne unikanie zachowań, które mogą prowadzić do śmierci,
• uporczywe zmartwienie i przerażające lub przytłaczające myśli,
• strach przed wizytą w szpitalach i na cmentarzu,
• gniew, smutek i poczucie winy,
• uporczywy niepokój,
• wahania nastroju lub depresję,
• utratę wrażliwości i kontroli,
• niekontrolowane reakcje na stresujące sytuacje,
• ciągłe myśli o śmierci,
• niemożność odróżnienia rzeczywistości od fikcji i iluzji,
• hipochondria lub absurdalny strach przed chorobą.

Lęk przed śmiercią – skąd się bierze?

Strach przed śmiercią jest czymś naturalnym. Sama nieuchronność śmierci, w połączeniu z lękiem przed nieznanym sprawiają, że ​​ludzie od dawien dawna boją się momentu końca. Dlatego trudno jest określić źródło „naturalnego” lęku przed śmiercią, ponieważ zawsze był on częścią naszego społeczeństwa. Jednak, kiedy przekracza on granice i przybiera charakter obsesyjny, uruchamiane są negatywne procesy, które prowadzą do zaburzeń równowagi psychicznej i emocjonalnej. Wówczas można mówić o tanatofobii. Jej przyczyny, jak w przypadku każdej innej fobii, mogą być różne. Najczęściej to traumatyczne wydarzenia, okoliczności i przekonania mogą prowadzić do rozwoju tego zaburzenia psychicznego.

Najczęstsze przyczyny rozwoju tanatofobii obejmują traumatyczne przeżycia związane ze śmiercią. Mogą one być konsekwencją udziału w wypadku, katastrofie, doświadczenia poważnej choroby, bycia ofiarą brutalnego napadu lub nadużycia. I od tego czasu osoba, która rozwinie ten lęk, będzie kojarzyła przeżywanie negatywnych emocji z ideą śmierci.

Czasami strach ten bierze się jedynie z bycia świadkiem umierania bliskiej osoby. Może mieć też podłoże zakorzenione w dzieciństwie. Rodzice często traktują śmierć jako temat tabu, używają eufemizmów na określenie śmierci bliskich osób („dziadek trafił do lepszego świata”, „babcia poszła żyć obok Boga” itp.) lub po prostu obawiają się śmierci i przenoszą ten strach na swoje dzieci.

Tanatofobia może mieć też związek z wyznaniem. Większość wyznawanych religii ma różne wyjaśnienia dotyczące życia pozagrobowego – nieba i piekła. Niektóre osoby mogą rozwinąć tę fobię, gdy przyjmą błędne wyobrażenie o złu i grzechu. Zaczną obsesyjnie obawiać się tego, co stanie się z nimi po śmierci i snuć najgorsze scenariusze.

Jak diagnozuje i leczy się tanatofobię?

Tanatofobia jest jedną z dziesięciu najczęstszych fobii na świecie. Należy podkreślić, że diagnoza nie wynika z samego strachu przed śmiercią, ale z postrzegania wpływu tego lęku na codzienne życie osoby, która go odczuwa. Dlatego diagnoza musi być postawiona przez odpowiednio przeszkolonego specjalistę zdrowia psychicznego, ponieważ z zaburzeniem może wiązać się kilka czynników i możliwe powikłania. Czasami tanatofobia występuje jednocześnie z innymi zaburzeniami psychologicznymi lub behawioralnymi. Dlatego ważne jest, żeby osoba, która doświadcza tej fobii, zwróciła się o pomoc do psychologa.

Podobnie jak inne fobie, tanatofobię można leczyć. Proces psychoterapeutyczny może pomóc osobie przyswoić sobie przyczyny, które doprowadziły ją do rozwoju takiej fobii. Nie warto tłumić jej farmakologicznie lub w inny sposób, chociaż w ciężkich przypadkach może to być tymczasowo konieczne. Istotne jest jednak ustalenie i zrozumienie prawdziwych przyczyn swojego zaburzenia. Psychoterapia pomoże zrozumieć czynniki, które mogą nasilać lub utrwalać objawy fobii.

Zaleca się głównie terapię poznawczo-behawioralną, która pomaga pacjentowi wyeliminować negatywne myśli i lepiej radzić sobie ze śmiercią. Podczas sesji terapeutycznych ma on możliwość zastanowienia się nad genezą tego lęku, dzięki czemu terapeuta może stworzyć odpowiednie warunki do ustalenia strategii lepszego radzenia sobie z daną sytuacją.

W leczeniu tanatofobii bardzo pomocne mogą być również  techniki relaksacyjne i oddechowe oraz uczestnictwo w grupach wsparcia dla osób, które odczuwają lęk przed śmiercią. Tam można dzielić się doświadczeniami z osobami z tym samym problemem i wspólnie znaleźć ciekawe narzędzia do kontrolowania takiego strachu.

Tanatofobia czy zwykły strach?

Jeśli czytasz ten artykuł i myślisz, że możesz mieć tanatofobię, uspokój się. Chociaż jest to możliwe, należy uważać, żeby nie pomylić zwykłego strachu przed śmiercią z fobią. Strach przed śmiercią jest czymś wspólnym dla wszystkich ludzi, w większym lub mniejszym stopniu. Jednak ważne jest, by odróżnić tanatofobię od dyskomfortu, jaki odczuwają niektórzy ludzie, gdy mówią o śmierci.

W przypadku, gdy osoba cierpi na prawdziwą fobię, ma objawy fizyczne i psychiczne, które uniemożliwiają jej normalne życie, przynoszą intensywne cierpienie i powodują szkody życiu codziennym, rodzinnym lub pracy. Jej lęk jest tak duży, że blokuje możliwość uczestniczenia w typowych sytuacjach społecznych, takich jak pogrzeby, a czasem nawet ogranicza opuszczanie domu w obawie przed przypadkową śmiercią.

Jak radzić sobie z lękiem przed śmiercią?

Jeśli po przeczytaniu tych treści uważasz, że cierpisz na tanatofobię, najlepiej poszukaj profesjonalnej pomocy. Odpowiednia terapia u psychologa sprawi, że Twoje życie wróci do normy. Ale jeśli po prostu boisz się śmierci, nie masz fizycznych i psychicznych objawów fobii, najlepszym sposobem radzenia sobie z tym uczuciem jest zaakceptowanie ludzkiej śmiertelności. Skupienie się na teraźniejszości i próba życia w najlepszy możliwy sposób tu i teraz jest kluczem do dobrego radzenia sobie ze śmiercią.

Kiedy żyjesz w pełni, nie martwisz się tak bardzo o możliwość nagłej śmierci, a ona sama staje się mniej przerażająca. To samo dotyczy lęku przed utratą bliskiej osoby. Śmierć kogoś, kogo kochasz, jest jednym z najtrudniejszych uczuć i sprawia, że ​​naturalnie możesz się jej bać. Ale tutaj znowu kluczem jest skupienie się na teraźniejszości. Istotna jest praca nad budowaniem dobrych relacji i przyjemnych przeżyć z bliskimi. W ten sposób, gdy odchodzą ci, których kochasz, możesz czuć się bardziej komfortowo. Wtedy wiesz, że dobrze razem spędziliście czas i zbudowaliście pokaźną bazę miłych wspomnień.

Niektórym ludziom pomaga zgłębianie wiary, przekonań religijnych lub duchowych. Dzieje się tak, ponieważ zaczynają postrzegać śmierć w inny sposób. Nie jako cel, ale jako środek do innych możliwości, takich jak życie wieczne, reinkarnacja lub inne, w zależności od wyznania.

Tanatofobia to złożona fobia. Rokowanie jest jednak ogólnie pozytywne. Osoby, u których zdiagnozowano tę fobię i które decydują się na terapie psychoterapeutyczne, są w stanie poradzić sobie i często przezwyciężyć swoje irracjonalne lęki przed śmiercią i umieraniem. Wsparcie rodziny i przyjaciół ma zawsze fundamentalne znaczenie w radzeniu sobie z atakami paniki. W większości przypadków leczenie jest skuteczne, a pacjenci są w stanie prowadzić dalej normalne życie.