Agorafobia to zaburzenie lękowe charakteryzujące się intensywnym strachem przed przebywaniem w miejscach publicznych lub sytuacjach, z których ucieczka może być trudna lub wstydliwa. Osoby z agorafobią często unikają otwartych przestrzeni, tłumów, czy podróży, co może znacznie ograniczać ich codzienne życie. Objawy agorafobii obejmują napady paniki, przyspieszone bicie serca i uczucie duszności. Leczenie zwykle obejmuje terapię poznawczo-behawioralną i leki przeciwlękowe.
Spis treści:
Jak powszechna jest agorafobia?
Czy mój lęk przed tłumem to agorafobia?
Wstęp
Czym jest agorafobia i jak objawia się lęk przed tłumem? Agorafobia to zaburzenie lękowe, które powoduje intensywny strach przed przebywaniem w miejscach publicznych lub tłumach. Może prowadzić do unikania takich sytuacji i znacznie ograniczać codzienne życie. W naszym artykule omawiamy, czym jest agorafobia, jej objawy oraz dostępne metody leczenia. Dowiedz się, jak radzić sobie z tym lękiem i poprawić jakość swojego życia. Zapraszam do lektury!
Agorafobia co to za choroba?
Agorafobia to zaburzenie lękowe. Kryje się pod nią strach przed miejscami publicznymi lub lęk przed tłumem ludzi, a także lęk przed podróżowaniem samotnie lub daleko od domu. Osoby, które cierpią na lęk przed otwartą przestrzenią, obawiają się, że w razie niebezpieczeństwa nie będą w stanie wystarczająco szybko opuścić danej lokalizacji, że żadna pomoc nie nadejdzie lub że przebywanie wśród tłumu obcych im ludzi będzie dla nich bardzo krępujące.
Boją się wychodzić z domu, przebywać w miejscach publicznych, chodzić do galerii handlowych lub sklepów, przebywać w tłumie, kinie lub przestrzeni zamkniętej, lub podróżować samotnie pociągiem, autobusem lub samolotem. Dlatego unikają tych miejsc, a gdy już się w nich znajdą, zazwyczaj przebywają tam tylko pod wielkim strachem. Według ICD-10 (Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych) agorafobia może być powiązana z atakami paniki lub występować bez nich.
Agorafobia objawy
W sytuacji, która powoduje lęk przestrzeni i strach przed nieznanym, mogą pojawić się następujące objawy:
- kołatanie serca,
- przyspieszone tętno,
- pocenie się,
- nudności i dolegliwości żołądkowo-jelitowe,
- drżenie rąk,
- suchość w ustach,
- trudności w oddychaniu,
- zawroty głowy,
- słabość,
- uderzenia gorąca lub dreszcze,
- uczucie drętwienia lub mrowienia w ciele,
- lęk i niepewność,
- słabość,
- strach przed śmiercią,
- poczucie wyobcowania (w stosunku do siebie),
- poczucie przebywania w obcym, zagrażającym środowisku.
Jak powszechna jest agorafobia?
Agorafobia i lęk napadowy należą do najczęstszych chorób psychicznych. 5 na 100 osób przynajmniej raz w życiu dozna jednego z tych zaburzeń. Kobiety są mniej więcej dwa razy bardziej narażone na agorafobię niż mężczyźni. Według statystyk choroba ta daje o sobie znać zwykle po raz pierwszy u kobiet przed 30. rokiem życia. W przypadku mężczyzn pierwsze objawy pojawiają się zazwyczaj po 40. roku życia.
Zarówno agorafobia, jak i zaburzenia lękowe zwykle utrzymują się przez dłuższy czas i pojawiają się wielokrotnie. Jednak mogą wystąpić pewne wahania w częstotliwości występowania objawów. Oznacza to, że mogą przez chwilę być nieobecne, a następnie pojawić się ponownie. Zwykle nie odchodzą samoistnie. Osoby z agorafobią czasami długo nie odczuwają większego strachu przed nieznanym, jeśli unikają wyzwalaczy swojego lęku np. miejsc i sytuacji związanych z tłumem. Problem w tym, że takie zachowania unikowe z czasem mogą narastać, a w skrajnych przypadkach może pojawić się obezwładniający lęk przed wyjściem z domu. Dlatego bez pomocy psychologa oznaki agorafobii mogą się nasilać i utrudniać codzienne funkcjonowanie.
Czy mój lęk przed tłumem to agorafobia?
Nie lubisz przebywania na koncertach, w teatrze, supermarkecie, na festiwalach, jarmarkach itp.? Zastanawiasz się, czy Twój strach przed tłumem to objaw agorafobii? Spójrz na opisane poniżej studium przypadku i zastanów się, czy ten opis pasuje również do Ciebie.
„Kiedy znalazłam się w hali dużego centrum handlowego, nagle zaczęłam się niepokoić. „Skończyło” mi się powietrze, zabrakło tchu, zaczęłam się pocić, poczułam rosnącą panikę i chciałam po prostu jak najszybciej opuścić to miejsce. Wtedy szybko zbiegłam schodami do podziemi, gdzie zostawiłam samochód, bo nie chciałam wsiąść do windy. Zbyt mocno obawiałam się zamknięcia w ciasnej przestrzeni z innymi osobami. Może nie starczyłoby tlenu dla wszystkich… Dopiero gdy dotarłam do swojego samochodu na parkingu, znów zaczęłam się uspokajać. To był ten pierwszy raz”.
„Po tym doświadczeniu zdarzały się inne sytuacje, w których uciekałam z miejsc publicznych, ponieważ ponownie zaatakował mnie lęk i strach. Zaczęłam unikać sytuacji, w których przyszłoby mi przebywać w otoczeniu innych ludzi. W szczególności nie do pomyślenia stało się dla mnie podróżowanie transportem publicznym, chodzenie na zakupy, a nawet wizyta w restauracji. Mój mąż zaczął podejmować za mnie takie czynności jak robienie zakupów, chodzenie na szkolne zebrania, sam też zaczął chodzić na imprezy firmowe. Ja coraz rzadziej musiałam wychodzić z domu. Ograniczyłam również swoje kontakty prywatne, ponieważ nie widziałam siebie w sytuacji, by iść do kina, kawiarni, na imprezę urodzinową przyjaciółki itp.”
Jak wiele elementów wspólnych zauważasz z bohaterką tej historii? Też odczuwasz strach przed wyjściem z domu? A może lęk, który Ci towarzyszy przy spotkaniu z większą grupą ludzi, jest tak silny, że celowo izolujesz się w przestrzeni własnych czterech ścian? Jeśli tak jest, czas jak najszybciej sobie pomóc, a w tym przypadku na pewno pomogą Ci konsultacje z doświadczonym psychologiem z Wołomina.
Jak rozwija się agorafobia?
Podobnie jak w przypadku innych zaburzeń psychicznych, nie ma jednej przyczyny, która prowadzi do agorafobii. Zamiast tego istnieją czynniki ryzyka sprzyjające jej rozwojowi. Wśród nich wyróżnia się:
Czynniki biologiczne:
- Geny: chociaż badania wykazały, że genetyka odgrywa rolę w rozwoju agorafobii, nie oznacza to, że same geny są odpowiedzialne za to, czy agorafobia się rozwinie, czy nie. Jeśli jednak doda się inne czynniki ryzyka, mogą one sprzyjać rozwojowi tego zaburzenia.
- Hamowanie behawioralne: jest to ogólna tendencja do bycia nieśmiałym i odczuwania lęku w nowych sytuacjach. Pojawia się w dzieciństwie, kiedy to dziecko ma problem z odkrywaniem nowych miejsc i ludzi oraz unika sytuacji, w których do tego dochodzi.
- Noradrenalina: niektórzy lekarze sugerują, że osoby z agorafobią mają nieprawidłową aktywność noradrenaliny, która jest neuroprzekaźnikiem w mózgu. Jednak potrzeba dalszych badań, aby lepiej zrozumieć na ten aspekt.
Nadwrażliwość i błędne przetwarzanie informacji:
- Niektóre osoby z góry zakładają, że strach, nawet poza przerażającą sytuacją, jest szkodliwy dla ich zdrowia psychicznego i fizycznego. Ta nadwrażliwość może prowadzić do wyolbrzymiania uczucia niepokoju i fizycznych objawów agorafobii.
- Z jednej strony kołatanie serca lub pocenie się są czasami błędnie postrzegane jako oznaki agorafobii. Niekiedy mogą powstać po prostu przez nadmierne ciepło lub wysiłek fizyczny. Z drugiej są czasami nadinterpretowane i rozumiane jako np. objaw zawału serca, a nie lęku przed otwartą przestrzenią.
Do innych czynników ryzyka wystąpienia agorafobii zalicza się doświadczenie separacji w dzieciństwie, nadużywanie alkoholu w rodzinie, wychowywanie się w rodzinie przemocowej (przemoc psychiczna), ale także życie w długotrwałym stresie (np. ciągłe przeciążenie w pracy, opieka nad bliskim).
Agorafobia, a może coś innego?
Objawy takie jak szybkie bicie serca, pocenie się i zawroty głowy, które są zwykle związane z zaburzeniami lękowymi, mogą również odgrywać istotną rolę w niektórych chorobach fizycznych. Dlatego oprócz innych przyczyn psychologicznych, takich jak urojenia lub myśli obsesyjno- kompulsywne, należy wykluczyć inne fizyczne przyczyny dolegliwości podobnych do objawów agorafobii. Chodzi przede wszystkim o zaburzenia hormonalne m.in. nadczynność tarczycy, zaburzenia rytmu serca, choroby płuc (astma oskrzelowa) oraz choroby neurologiczne (padaczka).
Leki stosowane w niektórych chorobach mogą również wywoływać skutki uboczne, a tym samym powodować fizyczne dolegliwości podobne do ataków lękowych. Dlatego przed postawieniem diagnozy zaburzenia lękowego, jakim jest agorafobia, należy wykluczyć inne choroby za pomocą m.in.
- elektrokardiogramu (EKG): lekarz może zidentyfikować lub wykluczyć chorobę serca,
- tomografii komputerowej lub rezonansu mózgu: może wykluczyć lub zdiagnozować chorobę neurologiczną,
- badania krwi: można wykluczyć lub zidentyfikować choroby tarczycy.
Agorafobia jak leczyć?
Po postawieniu diagnozy agorafobii najlepszym podejściem jest terapia poznawczo-behawioralna, która rozpoczyna się od tzw. psychoedukacji. Osoba dotknięta chorobą dowiaduje się na przykład, że ocena sytuacji odgrywa kluczową rolę w agorafobii. Pewne sytuacje (tłum, przestrzeń publiczna, samotne podróżowanie) są oceniane jako niebezpieczne lub zagrażające życiu. Prowadzi to do silnego strachu, a nawet paniki, co z kolei wywołuje objawy (kołatanie serca, zawroty głowy itp.), które wydają się wyjątkowo groźne dla osób dotkniętych zaburzeniem lękowym.
Najpierw pacjent wspólnie z terapeutą ustala, jakie sytuacje wywołują lęk, uczy się rozpoznawać, w jaki sposób jego procesy myślowe i oceny mogą wpływać na strach. Potem następuje właściwa konfrontacja. Z pomocą terapeuty pacjent mierzy się z sytuacjami, które wywołują strach, a których sam unika. Powinien świadomie znosić swój lęk, aby przekonać się, że poradzi sobie w takich sytuacjach i że strach sam ustąpi. Powtarzając konfrontację z sytuacjami, które wywołują lęk, pacjent jest dodatkowo wzmacniany, aby w końcu móc poradzić sobie z tymi sytuacjami bez pomocy psychologa. Taka forma terapii jest skuteczna u ponad 80% osób dotkniętych agorafobią.
Leczenie agorafobii a pomoc bliskich
Duże znaczenie w leczeniu z agorafobii ma także pomoc najbliższych. Jednak musi być ona rozsądna i nie należy wyręczać chorego z codziennych obowiązków. Robienie zakupów, towarzyszenie podczas jazdy autobusem itd. – taka pomoc ma dobre intencje, a także odciąża na krótką metę. Jednak na dłuższą metę pomaga utrzymać chorobę i nasila jej objawy. Dlatego krewni chorego również powinni być dobrze poinformowani przez psychologa dla dorosłych o objawach i zasadach postępowania w przypadku agorafobii. Pozwala to lepiej zrozumieć pacjenta i jego chorobę. Jest również pomocne podczas psychoterapii, w której wzorce zachowań chorego mogą się zmieniać, a to wpływa na wspólne życie.
Jeśli cierpisz na agorafobię i chcesz systematycznie przełamywać swoje lęki, skonsultuj się z psychoterapeutą, który jest po to, aby Ci pomóc. Nauczysz się wykorzystywać sprawdzone metody, aby zmniejszyć lęki i strach, a przede wszystkim odzyskać normalną jakość życia.
