Mają osiem małych nóżek, mogą być malutkie, ale też potrafią osiągać przerażające rozmiary, większe niż Twoja ręka. Wiele osób się ich boi. To pająki, które przerażają nieproporcjonalną liczbę osób. Ten mrożący, uporczywy i nieuzasadniony strach przed tymi stworzeniami ma swoją nazwę. Co jest przyczyną arachnofobii? Jak sobie z nią radzić? Dowiedz się więcej.
Spis treści:
Jakie są przyczyny arachnofobii?
Lęk przed pająkami – jak sobie poradzić?
Czym jest fobia?
Zanim więcej dowiesz się o samej arachnofobii, warto przybliżyć temat samej fobii. Pod tym pojęciem skrywa się nieuzasadniony i irracjonalny lęk przed czymś, co nie poddaje się żadnym argumentom rozsądkowego strachu. Tak naprawdę praktycznie wszystko może stać się przedmiotem strachu (obiektem fobicznym). Istnieją trzy główne gałęzie fobii:
- specyficzna: częstsza u kobiet, jest to intensywny i uporczywy lęk przed przedmiotem lub sytuacją (lęk przed psami, przed jazdą windą lub samolotem, prowadzeniem samochodu, wężami, pająkami itp.);
- społeczna: jest to intensywny i uporczywy lęk przed sytuacjami, w których może dojść do zażenowania i poniżenia (lęk przed wystąpieniami publicznymi, lęk przed byciem obserwowanym i ocenianym itp.);
- agorafobia: związana jest z unikaniem sytuacji, w których trudno byłoby uzyskać pomoc, takich jak zamknięte przestrzenie, ruchliwe ulice lub miejsc, z których trudno jest uciec (zatłoczone centra handlowe, tunele, mosty, autostrady).
Jednym z głównych powodów, dla których ludzie rozwijają fobie, jest ekstremalny lęk, w jakim się znajdują. Powody takiego stanu mogą być różne od przewlekłego stresu po genetykę i historię życia.
Arachnofobia – co to jest?
Arachnofobia oznacza lęk przed pająkami. Polega na ogromnym strachu lub niepokoju na sam ich widok. Szacuje się, że w rzeczywistości arachnofobia jest najbardziej rozpowszechnionym lękiem przed zwierzętami, obok myszy i węży. Strach przed pająkami jest wielki do tego stopnia, że staje się czasami niekontrolowaną obsesją, odpowiedzialną za prawdziwe ataki paniki.
Kiedy dana osoba jest narażona na bodziec fobiczny (pająki), przejawia natychmiastowe objawy lękowe, które prowadzą do ucieczki z sytuacji, w której się znajduje. Ten strach przed pająkami jest irracjonalny, ponieważ postrzegane niebezpieczeństwo jest nieproporcjonalne do rzeczywistego zagrożenia stwarzanego przez pająka. Niemniej ten lęk jest bardzo obezwładniający, ponieważ za każdym razem powoduje duży dyskomfort. Na przykład osoba z arachnofobią może czuć się zaniepokojona przebywaniem w domu, w którym widziała pająka. Może bać się przebywania w piwnicy lub w jakimkolwiek innym środowisku (także naturalnym), w którym istnieje ryzyko spotkania obiektu fobicznego.
Arachnofobia – objawy
Fobia przed pająkami generuje różne reakcje w zależności od „dotkliwości” zaburzenia. W przypadku dużego nasilenia strach przed pająkami jest odczuwany już na sam widok zdjęcia pajęczaka. Reakcje na widok pająka, czy to małego, czy olbrzymiego, są niekontrolowane i mogą być przesadzone w oczach nie tylko innych, ale także osoby z arachnofobią. Prosty wstręt na sam widok pająka to nie jedyne objawy arachnofobii. Niektórzy mają zdegenerowaną obsesję na ich punkcie, która prowadzi do ataków paniki i irracjonalnych reakcji, a także nieproporcjonalności lęku w stosunku do zagrożenia.
Czasami wszystko, co jest związane z pająkami, może wywołać niepokój, na przykład samo zobaczenie pajęczyny. W takich sytuacjach wyzwalane są następujące symptomy:
- fizyczne: pocenie się, tachykardia, hiperwentylacja, uczucie duszności, zawroty głowy, drżenie i nudności, drętwienie, ból w klatce piersiowej i ból głowy;
- poznawcze: dezorientacja, strach lub nadmierny niepokój w obliczu wystawienia lub wyobrażenia sytuacji fobicznej, myśli o braku tchu, myśli o rychłej śmierci, irracjonalne myśli o torturach, strachu i niepokoju oraz brak koncentracji;
- behawioralny: próba uniknięcia przerażającego bodźca, ucieczka lub schowanie się w bezpieczne miejsce na sam widok obiektu fobicznego.
Wśród najczęstszych objawów, które zgłaszają osoby z arachnofobią wymienia się pocenie, utrudnione oddychanie, nudności i przyspieszone tętno. Typowe dla lęku przed pająkami jest również uczucie bycia zaatakowanym przez pająki. Osoby, które czują taki strach, mówią o doświadczeniach odczuwania odnóży biegających po ich skórze, jakby pająk chciał uwięzić ich ciało w swojej sieci, by powoli zjadać swoją ofiarę i stopniowo wysysać z niej krew.
Test na arachnofobię
Skąd mam wiedzieć, czy mam arachnofobię? Wiele osób nie umie jednoznacznie stwierdzić, czy zmaga się z fobią, ponieważ nie wie, czy rzeczywiście ich lęk jest chorobliwy i wymaga leczenia. Poniżej znajdziesz krótki test, który pozwoli Ci wstępnie ustalić, czy masz problem z arachnofobią.
- Widok pająków wywołuje u mnie strach. TAK / NIE
- Boję się nawet pająków na zdjęciu, w telewizji, w formie zabawek. TAK / NIE
- Uważam, że pająki to agresywne, niebezpieczne i obrzydliwe stworzenia. TAK / NIE
- Nie wchodzę do piwnicy, garażu ani innych pomieszczeń, w których zazwyczaj są pająki. TAK / NIE
- Sam widok pajęczyny budzi mój lęk i obrzydzenie. TAK / NIE
- Mój największy koszmar to pójście do lasu, gdzie jest dużo pająków. TAK / NIE
- Nigdy nie dotknę pająka, nawet najmniejszego. TAK / NIE
- Na widok pająka czuję paraliżujący strach. TAK / NIE
- Kiedy widzę pająka, strasznie krzyczę lub płaczę. TAK / NIE
- Sny z pająkami to moje największe koszmary. TAK / NIE
Jeśli zebrałeś więcej niż 5 odpowiedzi na TAK, bardzo prawdopodobne, że cierpisz na arachnofobię. Jeżeli samo myślenie o pająkach lub zobaczenie ich powoduje zmiany w Twoim ciele, wywołuje lęk i niepokój oraz trudności z oddychaniem, możesz mieć fobię przed pająkami. Aby mieć pewność tego stanu, udaj się do psychologa, który oceni, czy Twój strach jest nieproporcjonalny lub irracjonalny (fobia), czy też nie. Ponadto specjalista pomoże Ci przezwyciężyć odczuwane lęki.
Jakie są przyczyny arachnofobii?
Arachnofobia może rozwinąć się z powodu negatywnych doświadczeń z pająkami (wcześniejsze lub obecne). Może też wynikać z wiedzy na temat tego, jak reagować na pająki, którą wpojono Ci w dzieciństwie. Dziecko mogło też być straszone przez rodzeństwo lub rówieśników.
Psychologowie uważają, że jednym z powodów, dla których ludzie boją się pająków, jest wcześniejsze bezpośrednie doświadczenie z tymi stworzeniami, które wzbudziło w nich strach. Czasami jest to ukąszenie, a innym razem samo pełzanie po ciele. Osoby z silnym lękiem przed pajęczakami często też zgłaszają, że mają członka rodziny z podobnym zachowaniem.
Dlatego można rozważyć sumę wszystkich przedstawionych wyżej czynników, aby zbliżyć się do rzeczywistości przyczyny tego strachu przed pająkami.
Leczenie arachnofobii
Leczenie arachnofobii ma na celu zmniejszenie lęku i strachu spowodowanego nielogicznymi, irracjonalnymi i przesadnymi reakcjami na pająki. Ma pomóc w poradzeniu sobie z fizycznymi i psychologicznymi reakcjami wynikającymi z tego strachu. Niewłaściwie leczone fobie mogą poważnie zagrozić ludzkiemu życiu i doprowadzić do ekstremalnych sytuacji, takich jak izolacja społeczna, depresja, nadużywanie substancji psychoaktywnych i ostatecznie samobójstwo. Dlatego szukanie profesjonalnej pomocy psychoterapeutycznej jest zawsze najlepszym sposobem dla osób, które już mają objawy fobii.
Psychoterapia poznawczo-behawioralna jest bardzo korzystna i pomocna dla osób z arachnofobią. Podczas tego procesu możesz pracować nad doświadczeniami, które wywołały rozwój tego strachu, a także znacznie zmniejszyć poziom lęku poprzez techniki relaksacyjne, kontrolę myśli i ukierunkowaną ekspozycję obrazów.
W szczególności do najczęściej stosowanych metod należą techniki ekspozycji, relaksacyjne i systematyczne odczulanie. Ekspozycja jest bez wątpienia najskuteczniejsza w działaniu na dłuższą metę. W tej metodzie osoba, która odczuwa lęk, jest stopniowo zbliżana do bodźca. Dzieje się to krok po kroku. Terapeuta organizuje zatem serię okazji do stopniowej ekspozycji na bodziec fobiczny, w tym przypadku na pająki. Wszystko to jest otoczone poznawczym przekształceniem dysfunkcyjnych myśli i zastępowanie ich bardziej adekwatnymi, które zmniejszają poziom aktywacji i strachu. Ekspozycja może mieć miejsce in vivo, gdzie pacjent zostaje wystawiony na bodziec żywy, fizyczny lub może być wyobrażeniowa. Ta ostatnia forma jest szeroko stosowana we wczesnych stadiach, zwłaszcza w ciężkich przypadkach, gdy osoba z arachnofobią nie ma ochoty stawić czoła sytuacji osobiście.
Oprócz bardziej behawioralnych technik, w trakcie terapii pracuje się także nad aspektami poznawczymi, takimi jak restrukturyzacja myślenia i nie tylko. Praca z psychologiem przynosi lepsze rezultaty niż leki. Ich stosowanie jest skuteczne w krótkim okresie oraz w kontroli wysokiego poziomu aktywacji w pewnych okolicznościach fobii. Jednak w dłuższej perspektywie nie poprawia ogólnego samopoczucia i funkcjonowania osoby, która odczuwa lęk przed pająkami.
Lęk przed pająkami – jak sobie poradzić?
Jeśli zmagasz się z arachnofobią, musisz pamiętać o kilku zasadach, do których warto się stosować.
- Nie karz siebie za odczuwanie strachu w sytuacjach kontaktu z pająkiem. Strach jest naturalną ludzką emocją.
- Zbyt częste myślenie o lęku i strachu nie pomoże Ci w pokonaniu fobii. Uspokój się i pomyśl, że to problem, który ma rozwiązanie. Z odpowiednią pomocą istnieje możliwość zmierzenia się z nim i przezwyciężenia go.
- Ciało jest bardzo zaangażowane w odczuwany przez Ciebie strach, zajmij się nim. Staraj się odpoczywać, chodzić spać o regularnych godzinach i wygospodaruj chwile w ciągu dnia na relaks.
- Pozwól sobie na rozmowę o swojej fobii z ludźmi, do których masz pełne zaufanie. Pomoże Ci to naturalizować problem i nie zmagać się z nim tylko na własną rękę.
Oczywiście nie zapomnij o konsultacji z wyspecjalizowanym psychologiem. Bez wątpienia jest to najlepsza decyzja, aby zmierzyć się ze swoim problemem. Psychoterapeuta postawi diagnozę oraz dysponuje niezbędnymi profesjonalnymi narzędziami i technikami, aby pomóc Ci przezwyciężyć wszelkie lęki.
