Borderline (BPD) – co to znaczy? Osobowość borderline
Kategorie:Borderline, czyli zaburzenie osobowości typu borderline (BPD), to temat, który budzi wiele pytań i nieporozumień. Osoby z BPD doświadczają intensywnych emocji i trudności w relacjach. Choć wyzwanie jest duże, istnieją metody terapii, które mogą pomóc w radzeniu sobie z tym stanem. Chcesz zrozumieć, co kryje się za terminem „borderline„? Zapraszam do dalszej lektury.
Spis treści:
Borderline co to za zaburzenie?
Choroba borderline – kryteria diagnostyczne według DSM-5
Zaburzenia borderline – jak wpływają na człowieka?
Osobowość borderline dlaczego jest chwiejna emocjonalnie?
Zaburzenia osobowości borderline – co je powoduje?
BPD rzadko występuje samodzielnie
Borderline leczenie w terapii psychologicznej
Borderline – co to za zaburzenie?
Osoby, które cierpią na zaburzenie osobowości typu borderline zazwyczaj charakteryzują się uporczywymi wzorcami niestabilności w relacjach z innymi, problemami z obrazem siebie, niezdolnością do kontrolowania lub regulowania własnego zachowania (leżącym u podstaw odczuwania uczuć, emocji lub nastroju) oraz wyraźną impulsywnością.
Inne objawy borderline obejmują:
- uczucie porzucenia;
- powtarzające się zachowania samookaleczające, agresywne gesty lub groźby;
- okresy krótkotrwałej niestabilności emocjonalnej takie jak intensywna epizodyczna dysforia (np. rozpacz i płacz: „Nienawidzę życia, a życie mnie nienawidzi” – a za chwilę z radością: „Może napijemy się kawy i zjemy ciasto?”), drażliwość lub niepokój;
- chroniczne uczucie pustki;
- niewłaściwy, intensywny gniew lub trudności w kontrolowaniu gniewu.
Choroba borderline – kryteria diagnostyczne według DSM-5
Według DSM-5 (klasyfikacji zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego) istnieje dziewięć kryteriów BPD. Najczęściej osoby z borderline mogą doświadczać mieszanki skrajnej „emocjonalnej zmienności” lub „nadpobudliwości i trudności w kontrolowaniu intensywnego gniewu”.
Według DSM-5 BPD diagnozuje się, gdy zostanie spełnione minimum pięć z dziewięciu następujących kryteriów:
- Gorączkowe wysiłki, aby uniknąć rzeczywistego lub wyimaginowanego porzucenia.
- Wzorzec niestabilnych i intensywnych relacji międzyludzkich charakteryzujący się naprzemiennymi skrajnościami idealizacji i dewaluacji.
- Zaburzenia tożsamości: wyraźnie i trwale niestabilny obraz siebie lub poczucie własnego „ja”.
- Impulsywność w co najmniej dwóch obszarach, które są potencjalnie autodestrukcyjne (np. wydatki, seks, nadużywanie substancji, lekkomyślna jazda, objadanie się).
- Nawracające zachowania samobójcze, gesty lub groźby, lub zachowania samookaleczające.
- Niestabilność afektywna spowodowana wyraźną reaktywnością nastroju (np. nasilona epizodyczna dysforia, drażliwość lub niepokój trwające zwykle kilka godzin i rzadko dłużej niż kilka dni).
- Chroniczne uczucie pustki.
- Niewłaściwy, intensywny gniew lub trudności w kontrolowaniu gniewu (np. częste okazywanie wybuchowego temperamentu, ciągła złość, powtarzające się udziały w bójkach).
- Przejściowe, związane ze stresem wyobrażenia paranoidalne lub ciężkie objawy dysocjacyjne.
Życie ludzi z zaburzeniem osobowości typu borderline oraz ich bliskich przyjaciół i członków rodziny może być czasami bardzo trudne. Jeśli Ty lub ktoś z Twoich bliskich ma tego rodzaju trudności, koniecznie rozważ umówienie wizyty u psychologa.
Jak zaburzenia borderline naprawdę wpływają na życie człowieka?
Nie jest tajemnicą, że osobowość borderline wpływa na różne części życia chorego. Jakie?
Nastrój
- Nieoczekiwane i destabilizujące wahania nastroju.
- Brak kontroli i regulacji emocjonalnej.
- Nastroje mogą się zmienić przy najmniejszym bodźcu.
- Reakcje są nieproporcjonalne do rzeczywistości sytuacji i mogą obejmować depresję, lęk, niepewność, zazdrość, gniew, paranoję, opór i przywiązanie.
Obraz siebie
- Przyjmowanie do siebie rzeczy i krytyki, która w rzeczywistości dotyczy kogoś innego.
- Samoocena jest bardzo podatna na zranienie i łatwo ją podważyć nawet przez drobne uwagi.
- Obraz siebie może być tak samo zmienny i nieprzewidywalny, jak wahania nastroju.
- Spadki poczucia własnej wartości wraz z wahaniami nastroju mogą wywoływać impulsywne i autodestrukcyjne zachowania.
Relacje
- Intensywne emocje zwykle wypływają na powierzchnię, więc przyjaciele, rodzina, współpracownicy i inne osoby w pobliżu będą odczuwać presję i zmienność.
- Strach przed porzuceniem jest potężny, ale próby uniknięcia go często tylko pogłębiają izolację społeczną.
- Nieuzasadnione przejścia od nadmiernej miłości do nieufności zagrażają zdolności do nawiązywania prawdziwych więzi.
Osobowość broderline – dlaczego jest chwiejna emocjonalnie?
Osoby z BPD bywają niezwykle wrażliwe. Kochają, są urocze i bardzo dobre, ale nawet małe rzeczy np. krótka rozłąka z ukochaną osobą mogą w jednej chwili wywoływać intensywne reakcje. W zaburzeniu osobowości typu borderline objawy mogą przejawiać się niestabilnością emocjonalną, niepokojem, impulsywnym zachowaniem, zniekształconymi myślami lub percepcją oraz intensywnymi, ale niestabilnymi relacjami. Łatwo więc zrozumieć, w jaki sposób ta chwiejność emocjonalna i niezdolność do samouspokojenia prowadzi do zamętu w związku i impulsywnych, a nawet lekkomyślnych zachowań.
Zaburzenia osobowości borderline – co je powoduje?
Większość specjalistów ds. zdrowia psychicznego uważa, że zaburzenie osobowości typu borderline jest spowodowane kombinacją dziedzicznych lub wewnętrznych czynników biologicznych oraz zewnętrznych czynników środowiskowych, takich jak traumatyczne przeżycia w dzieciństwie.
Zmiany w niektórych obszarach mózgu odpowiedzialnych za regulację nastroju i agresję są wskaźnikami BPD. Nieprawidłowo działające neuroprzekaźniki są również kluczowym punktem w diagnozie borderline. Istnieją również stanowiska, które sugerują, że osoby, których rodzic lub rodzeństwo cierpieli na BPD, są bardziej narażone na diagnozę tej choroby.
W przypadku czynników środowiskowych to problemy w dzieciństwie lub inne traumy doświadczane w późniejszym życiu zostały powiązane z rozwojem borderline (np. przemoc lub napaść na tle seksualnym, fizyczne znęcanie lub emocjonalne zaniedbanie). Często osoby, które doznały takiej traumy, nie mają możliwości zdobycia podstawowych umiejętności społecznych i osobistych, które w pomogłyby im w regulacji emocji lub utrzymywaniu stabilnych relacji itp.
BPD rzadko występuje samodzielnie
Borderline jest ciężkim zaburzeniem o rozległej psychopatologii, często współwystępuje z kilkoma innymi rodzajami zaburzeń. Do najczęstszych zaburzeń współistniejących z BPD należą:
- duże zaburzenie depresyjne,
- dystymia (przewlekłe i uporczywe obniżenie nastroju, łagodniejsze niż depresja),
- nadużywanie substancji psychoaktywnych,
- zaburzenia odżywiania (takie jak anoreksja, bulimia, napady objadania się),
- choroba afektywna dwubiegunowa,
- aspołeczne zaburzenie osobowości,
- narcystyczne zaburzenie osobowości,
- samookaleczenia.
Borderline leczenie w terapii psychologicznej
Dostępne są niezwykle skuteczne metody leczenia BPD, a mianowicie m.in. terapia poznawczo-behawioralna. Psycholog koncentruje się na pomaganiu osobie z tą chorobą w rozpoznawaniu i kontrolowaniu emocji. Jeśli cierpisz z powodu borderline terapeuta pomoże Ci radzić sobie z emocjami i nauczy nowych sposobów zachowania. Specjalista jest przeszkolony w tych dziedzinach i z przyjemnością wesprze Cię w ramach programu leczenia. Regularne uczęszczanie na terapię, która obejmuje edukację na temat zaburzenia, wsparcie rodziny oraz trening umiejętności społecznych i emocjonalnych może pomóc w większość przypadków BPD.
Ważne jest, aby poświęcić trochę czasu na znalezienie terapeuty, z którym poczujesz się bezpiecznie. Kogoś, kto jest empatyczny, przy kim czujesz akceptację i zrozumienie. Pamiętaj, że Twoje wahania od idealizacji do demonizacji są objawem borderline. Dlatego możesz po pierwszej wizycie odczuwać złość i mieć złe nastawienie do terapeuty. Staraj się jednak trzymać wybranego psychologa i pozwól, aby związek pacjent-terapeuta się rozwijał. Pamiętaj, że zmiana ze swej natury jest niewygodna, więc na początku możesz odczuwać dyskomfort, który jest oznaką postępów.
Borderline objawy – skąd wiadomo, że potrzebuję leczenia choroby?
„Mam taki charakter…”, „To mój temperament…”, „Nic nie poradzę na moją drażliwość…”, „Nie zaufam…” – tak możesz sobie i innym tłumaczyć z dnia na dzień pogarszające się samopoczucie, złość, wybuchy, zazdrość, niemożność nawiązania trwałej relacji itd. To może Ci wystarczyć, by przetrwać cały dzień, ale czy to naprawdę wystarczy, by przetrwać całe życie? Czy nie byłoby lepiej, gdyby leczenie pomagało złagodzić objawy borderline, naprawić relacje z samym sobą i innymi, a także przedłużyć życie?
Kiedy twoje zaburzenie osobowości broderline przybiera destrukcyjny obrót, to znak, że konieczne jest leczenie. Następujące działania niepożądane są poważnymi oznakami, że konieczna jest opieka psychologa:
- samookaleczanie, w tym myśli o samookaleczeniu,
- myśli i próby samobójcze,
- nadużywanie substancji psychoaktywnych,
- impulsywne i ryzykowne zachowania,
- złe relacje z rodziną, przyjaciółmi, bliskimi osobami i współpracownikami,
- problemy z wydajnością w pracy lub w szkole,
- niewywiązywanie się z obowiązków,
- brak zainteresowania pracami domowymi,
- izolacja,
- intensywne wybuchy złości, agresji i innych przejawów negatywnych emocji,
- epizody niepokoju, które długo nie ustępują,
- odłączenie od siebie, ciała lub rzeczywistości,
- pogorszenie współwystępujących zaburzeń zdrowia psychicznego.
Osobowość borderline – leczenie
Leczenie może uchronić Cię przed niebezpiecznymi konsekwencjami tych zachowań. Może również dać Ci narzędzia niezbędne do życia bardziej stabilnego i satysfakcjonującego. Chociaż Twoje zaburzenie osobowości typu borderline nie zniknie całkowicie, jest bardzo możliwe jego kontrolowanie i opanowanie pewnych zachowań dzięki odpowiednim wskazówkom otrzymanym podczas leczenia. Objawy borderline można znacznie zmniejszyć dzięki strategiom wskazanym przez terapeutę. Ogólnie rzecz biorąc, perspektywy po leczeniu borderline są doskonałe dla mężczyzn i kobiet z BPD. To ostatecznie pozwala im żyć normalnie, odczuwać mniejszy wstyd, cieszyć się życiem i tworzyć stabilne związki.
Warto pamiętać, że niektórzy członkowie rodziny osób z BPD mogą zmagać się z lękiem i depresją, zwłaszcza rodzice i małżonkowie lub partnerzy. Jeśli to Ty, nie wahaj się również skontaktować z psychologiem, ponieważ Twój stan może się tylko pogorszyć.
Potrzebujesz pomocy, wsparcia psychologicznego?
Placówki naszych poradni znajdują się w:
- Warszawie – Sprawdź: Psycholog Warszawa
- Wołominie – Sprawdź: Psycholog Wołomin
📗 – Artykuł Monika Chrapińska-Krupa
Wpis blogowy nie jest artykułem naukowym. Ma jedynie charakter informacyjny i nie zastąpi konsultacji ze specjalistą.