Egocentryk, egoista – kim są? 

Człowiek jest stworzony do obrony swojego życia, swoich interesów i punktów widzenia. Dbanie o siebie, oprócz zbliżania się do szczęścia, jest oznaką zdrowego rozsądku. Ale do jakiego stopnia powinno się bronić tego, co swoje? Jeśli każda osoba na tej planecie będzie to robić w ekstremalny sposób, czy nie sprawi to, że wszyscy będziemy skazani na wieczną walkę? Krótko mówiąc: do jakiego stopnia można się chronić, nie będąc uważanym za człowieka egocentrycznego lub egoistycznego? Sprawdź, kim jest egocentryk i kim jest egoista.

Spis treści:

Czym jest egocentryzm?

Egoizm – co to znaczy?

Egoizm a egocentryzm – jaka jest między nimi różnica?

Egocentryk – kto to jest?

Jak zachowuje się egocentryk w relacjach z innymi?

Kto to egoista?

Zachowania egoistyczne – przykłady

Jak egoista radzi sobie w życiu?

Czy można zwalczyć egoizm i egocentryzm?

Czym jest egocentryzm?

Egocentryzm to tendencja do skupiania się na własnych interesach i potrzebach, bez zwracania uwagi na punkt widzenia i interesy innych. Definiuje się go jako zespół działań i zachowań wyrażanych przez jednostki, które zbyt dużo myślą o sobie. Kiedy ktoś zawsze stawia siebie w centrum uwagi, mówi się, że jest egocentryczny. Oprócz potrzeby pozostawania w środku wszystkiego, osoba skupiona na sobie jest zajęta tylko swoją opinią i zwykle nie jest w stanie „wejść w skórę” drugiej osoby. Świat kręci się wokół niej, więc wszystko, co nie jest z nią związane, staje się nieciekawe.

Austriacki psycholog Jean Piaget zidentyfikował pierwsze oznaki egocentryzmu podczas badania rozwoju dziecka. Dla niego termin ten wyraża stan procesu rozwoju wiedzy najmłodszych. We wczesnych latach dzieciństwa idea „ja” jest mylona z rzeczywistością świata. Dziecko widzi wszystko jako przedłużenie siebie, ponieważ nie ma wiedzy o tym, kim jest w świecie, który zamieszkuje. Tak więc jedyna interpretacja faktów, jaką ma, jest jego własna.

W okresie dojrzewania młodzi ludzie mają większą wiedzę o świecie, ale nie są wystarczająco dojrzali, żeby rozumieć różnorodność obecnych w nich perspektyw. Z racji tego, że jest to etap życia naznaczony poszukiwaniem tożsamości, nastolatkowie mają tendencję do nadmiernego skupiania się na sobie. Czują się ekskluzywni i wyjątkowi, stawiają bariery między sobą a rodzicami i innymi nastolatkami. Oznacza to, że wciąż istnieją ślady egocentryzmu.

Opierając się na teoriach Piageta, można wywnioskować, że każdy człowiek ma chwile egocentryzmu w swoim życiu. Jednak w miarę dorastania i dojrzewania zaczyna integrować inne opinie i spostrzeżenia ze swoim światopoglądem. Tym samym wychodzi ze wczesnego egocentrycznego okresu. Jednak niektóre osoby nie mogą przejść tego etapu i włączają egocentryzm do swojej dorosłej osobowości. Doświadczenia z pierwszych lat życia i wychowanie przyczyniają się do wzrostu lub zmniejszenia tego uczucia.

Egoizm – co to znaczy?

Egoizm to tendencja do wartościowania własnego ego, to znaczy do stawiania siebie zawsze na pierwszym miejscu, często ze szkodą dla innych ludzi. Innymi słowy, egoista to ten, kto myśli tylko o sobie lub więcej o sobie niż o innych. Jest to zespół nawyków, który wynika z cech charakteru. Jednostka uważa, że ​​jej interesy, pragnienia, potrzeby i opinie powinny być traktowane priorytetowo. Z tego powodu osoby egoistyczne mogą również wykazywać cechy arogancji, sztywności w kontaktach z innymi, dumy lub zarozumiałości.

Wciąż istnieją rozbieżności co do zdania, czy egoizm ma podłoże genetyczne, czy środowiskowe. Z zasady dzieci są bardziej bezpośrednie i samolubne, ponieważ nie przyswoiły sobie jeszcze przekonania, że ​​druga osoba również chce być szczęśliwa. Mają trudności ze zrozumieniem, że są istotami społecznymi, więc muszą pogodzić swoje interesy z interesami innych. Inaczej sytuacja wygląda w obliczu samolubnego dorosłego. Wówczas można mówić o kimś, kto po prostu nie wyszedł z tej fazy dzieciństwa, przynajmniej mentalnie. Egoizm jest uważany za niemoralne zachowanie, które jest sprzeczne z większością podstawowych zachowań dobrych relacji, a także z nakazami różnych religii.

Egoizm a egocentryzm – jaka jest między nimi różnica?

Egoizm i egocentryzm są bardzo pomieszanymi terminami w społeczeństwie, a nawet pojawiają się jako synonimy w wielu słownikach. W rzeczywistości te dwie koncepcje mają ze sobą wiele wspólnego, zwłaszcza wywyższenie „ego”, czyli „ja”. Jednak pomiędzy kategoriami egoizmu i egocentryzmu istnieje kilka różnic w definicji.

Egoizm to cecha osobowości, część charakteru, która przejawia się w zachowaniu, a egocentryzm to sposób myślenia. Osoba skupiona na sobie szczerze wierzy w istnienie tylko jednej prawidłowej opinii i tylko ta jego jest słuszna. Tylko jego pomysł ma prawo istnieć, a reszta zdań innych ludzi jest nieważna. Centrum wszechświata zamyka się na egocentryku, jest on pępkiem ziemi, widzi tylko siebie, rodzi się z takim uczuciem i może przejść z nim przez całe życie. Jeśli natomiast dorosły zachowuje się jak egoista, to najczęściej oznacza, że „utknął” w przeszłości, coś się wydarzyło w jego życiu i to zdarzenie nie pozwoliło mu się rozwinąć.

Egoista to osoba, która ma tendencję do obrony swoich interesów i może też szkodzić innym. Granica między obroną siebie a samolubnym działaniem jest bardzo cienka, a reprezentowane w niej postawy nie zawsze są jasne. Takie działanie można interpretować jako obronę indywidualną lub egoizm, w zależności od punktu widzenia. W przypadku egocentryzmu problem idzie dalej. Jednostka nie tylko dba o własne potrzeby bardziej niż innych, ale także naprawdę wierzy, że powinna być w centrum uwagi. Nikt nie jest tak godny uwagi, szacunku i korzyści jak egocentryk. To tak, jakby świat kręcił się wokół niego, a wszyscy inni muszą działać zgodnie z jego pomysłami.

Pomimo różnic faktem jest, że wiele osób używa zamiennie pojęć egoizm i egocentryzm. Należy jednak pamiętać, że odmienności tu istnieją i trzeba rozróżniać egocentryków od egoistów.

Egocentryk – kto to jest?

Egocentrycy to osoby, które mają ogromną pewność siebie i zawyżoną samoocenę. Część z nich naprawdę wierzy, że mają ukryte zdolności i niezwykłe talenty, które odróżniają ich od innych i którymi się wyróżniają w pracy, w szkole lub w życiu osobistym. To poczucie wielkości działa jednak jak mechanizm obronny, skrywając pod skorupą bardzo kruchą samoocenę i niepewność siebie, które są bardzo podatne na opinie z zewnątrz.

Oto charakterystyczne cechy osób o wysokim poziomie egocentryzmu.

• Mówienie o wszystkim ze swojego punktu widzenia. Osoby egocentryczne mają pewne problemy z negocjowaniem lub angażowaniem innych podczas mówienia, ponieważ rzadko przyjmują opinie pozostałych ludzi.
• Niechęć do dzielenia się z innymi. Dzielenie się oznacza utratę części tego, co uważali za wartość osobistą. Dlatego im się to nie podoba i domyślnie nie będą zgłaszać chęci podzielenia się czymś z innymi, chyba że wierzą, że przyniesie im to wyraźne korzyści.
• Zdolność do manipulacji innymi osobami. Czasami nawet wierzą, że jest to dla dobra ofiary i nie zastanawiają się, jak to może na nią wpłynąć. Egocentryk jest nieco makiaweliczny, ponieważ wykorzystuje innych dla własnej korzyści. Wykazuje zainteresowanie tylko tymi, od których może otrzymać coś w zamian lub mieć z tej znajomości jakieś korzyści.
• Brak szacunku do innych ludzi. Egocentrycy przerywają wypowiedzi i wdzierają się w przestrzeń innych osób. W wielu przypadkach nawet im przez myśl nie przechodzi, że istnieje coś takiego, jak prywatność, którą trzeba szanować.
• Niezdolność do rozpoznawania uczuć innych osób. Brak empatii jest powszechną cechą egocentryka. Nie potrafi w pełni zrozumieć uczuć, percepcji i opinii innych. Podobnie ma trudności ze szczerym wyrażaniem uczuć.
• Zniekształcenie rzeczywistości przez potrzebę pozostawania w centrum uwagi. Osoba egocentryczna akceptuje tylko prawdę, która pasuje do jej marzeń.
• Chęć publicznego popisywania się i chwalenia. Ekshibicjonizm jest obecny w działaniach, przemówieniach i myślach ludzi egocentrycznych. Chcą pochwalić się m.in. swoją osobowością, drogimi ubraniami, domem, w którym mieszkają, samochodami, osiągnięciami zawodowymi, partnerem, dziećmi itp.
• Mania kontroli. Ludzie egocentryczni mają potrzebę kontrolowania innych przez cały czas. Wszystko po to, by dopasować całokształt do wyidealizowanych narracji w swoich głowach. Próbują nakłonić innych do działania zgodnie z ich pomysłami i wyrażania dla nich bezwarunkowego podziwu. Ich taktyka kontroli obejmuje emocjonalny szantaż i manipulację.
• Brak akceptacji krytyki. Egocentryk nie akceptuje negatywnej oceny. Intensywnie reaguje na opinie, które uważa za błędne. Na każdy negatyw reaguje krzykiem, obelgą, kpiną, sarkazmem i ignorancją. Z tego powodu stale angażuje się w bójki i jest znany ze słabej kontroli emocjonalnej. Nie jest też w stanie stosować właściwej samokrytyki, ponieważ uważa się za osobę idealną, która na nią nie zasługuje.

Jak zachowuje się egocentryk w relacjach z innymi?

Wszystkie te opisane powyżej cechy sprawiają, że egocentrycy mają wiele trudności w relacjach międzyludzkich. Ze względu na swoje postawy muszą się zmierzyć z odrzuceniem i niechęcią. Pomyśl na przykład o osobie, która jest w tramwaju i musi wysiąść na przystanku, ale jest to trudne, bo przed drzwiami tłoczy się wiele osób. Ktoś, kto nie jest zbyt egocentryczny, prawdopodobnie zakomunikuje, że chciałby zostać przepuszczony. Natomiast egocentryk uważa, że jemu się należy przejście jak dla króla, więc rzuci się do drzwi bez zastanowienia, wykonując ruchy, by odepchnąć tego, kto stanie na jego drodze.

Ludzie przebywający dłużej z egocentrykiem w końcu stają się zmęczeni poczuciem wykorzystania, krytykowania i świadomością „bycia gorszym człowiekiem”. Bardzo często pod tą fasadą koncentrowania się na własnych interesach i potrzebach, egocentrycy czują się bardzo samotni i mają rozdzierające poczucie pustki. Jednak ich wysokie ego jest wystarczająco duże, by stłumić wszelkie potrzeby i próby zbliżenia się do innych. Trudno im nawiązać bliższe relacje, nie są w stanie pielęgnować dobrych znajomości. Takie zachowanie jest elementem sabotażu w budowaniu kariery i życia uczuciowego.

Kto to egoista?

Istnieje kilka cech, które mogą podpowiedzieć, czy masz do czynienia z mniej lub bardziej egoistyczną osobą. Egoista to człowiek, który:

• kocha siebie najbardziej na świecie;
• uważa, że ​​jest najważniejszym członkiem rodziny;
• nie interesuje się innymi ludźmi;
• skupia się na swoich potrzebach;
• wierzy, że jest nieomylny;
• wyolbrzymia swoje osiągnięcia;
• lubi narzucać swoją opinię innym;
• nie potrafi iść na kompromis;
• nie może utrzymywać bliskich kontaktów rodzinnych;
• jest obraźliwy w stosunku do innych;
• jest całkowicie obojętny na otaczających go ludzi;
• często krytykuje innych;
• nie okazuje swoich uczuć i emocji;
• bardzo boi się pokazywać innym swoje niedoskonałości;
• rządzi nim lęk przed porażką.

Egoiści mają trudności z dzieleniem się tym, co mają, są próżni, nie lubią okazywać słabości, są konkurencyjni, dewaluują opinię innych i uważają, że to, co mają do powiedzenia, jest zawsze ważniejsze. Nawet jeśli wykonują wobec kogoś jakiś dobry uczynek, robią to w celu uzyskania korzyści. To osoby z ogromną trudnością w rozpoznaniu własnych wad i błędów. Dlatego nie reagują dobrze na krytykę (nawet w dobrych intencjach) i obwiniają innych, gdy tylko jest to możliwe. Unikają również obowiązków, nie są pokorne, nie przepraszają i mają trudności z wybaczeniem. Wreszcie robią to wszystko, nie zdając sobie sprawy, że są samolubni.

Zachowania egoistyczne – przykłady

Postawy egoistyczne przejawiają się głównie w zachowaniu, w którym brakuje szacunku okazywanego innym i dominuje samolubstwo. Mogą to być na przykład:

• zdradzanie zakończenia filmu osobie, która jeszcze go nie obejrzała;
• przyjazd do rodziny na weekend bez wcześniejszego zaanonsowania swojej wizyty;
• nieudostępnienie innym interesujących informacji pomimo odpowiedniej wiedzy, np. o której godzinie odjeżdża pociąg;
• lekceważenie pierwszeństwa siadania w autobusie osób starszych lub kobiet w ciąży;
• pomijanie dzielenia się ważnymi informacjami ze współpracownikami;
• zabieranie większych porcji jedzenia podczas randki;
• odmówienie podwózki komuś, kto mieszka w pobliżu.

Jak egoista radzi sobie w życiu?

Oczywiście trudno jest żyć z osobą o wyżej wymienionych cechach. Ten sposób bycia, który gardzi potrzebami drugiego człowieka, wywołuje negatywne konsekwencje w różnych obszarach życia jednostki i otaczających ją ludzi.

Niektórzy zastanawiają się, czy egoista potrafi kochać? Cóż, udany związek miłosny to taki, w którym panuje równowaga. Jest ona możliwa, gdy obie zaangażowane strony muszą ustąpić od swoich racji i pójść na kompromis, zwłaszcza w obliczu przeciwstawnych opinii. Egoista nie ma takiej świadomości. Będzie chciał, żeby wszystko było po jego myśli, albo zagrozi zakończeniem związku. To samolubna osoba, która kocha tylko siebie i pragnie decydować o wszystkim. O wystroju domu, filmie, który razem obejrzycie, liczbie dzieci, które będziecie mieć, kierunku wycieczki w najbliższą sobotę itd. Ponadto egoista wymaga dużo uwagi i deklaracji miłości, ale nie jest chętny do odwzajemniania tych zachowań.

Egoistyczna jednostka nie ma też zbyt wielu przyjaciół. Zawsze prosi o przysługi, o uwagę, nie zdaje sobie sprawy z tego, że przyjaźń jest trwała tylko przy wzajemności. Z tego powodu samolubni ludzie często „zmieniają” przyjaciół, ponieważ mają tendencję do wycofywania się, gdy ktoś odkryje ich prawdziwą naturę.

Wreszcie, prawdziwym polem bitwy dla egoisty jest życie zawodowe. On zawsze przedkłada swoje interesy ponad interesy kolegów. Dlatego w obliczu możliwości awansu, podwyżki pensji lub jakiejś inne nagrody, robi wszystko, by być wybranym w pierwszej kolejności.

Czy można zwalczyć egoizm i egocentryzm?

Egoizm to cecha charakteru, której niełatwo się pozbyć. Jeśli jednak egoista chce nad sobą popracować i ma bliską mu osobę, która będzie mogła mu pokazać, jak się zachować, ma szansę zmienić swoje przyzwyczajenia. Podobnie jest z egocentrykiem. Zmiana jego postaw i nastawienia do świata jest możliwa, ale wymaga to dużo pracy. Egocentryk musi sobie uświadomić, że jego zachowanie nie jest właściwe. Trzeba więc rozbić je na podstawowe czynniki, wskazać rzeczy, które trzeba zmienić. Warto skorzystać z pomocy psychologa i terapii poznawczo-behawioralnej, która polega na rozpoznawaniu niewłaściwych zachowań i stopniowym eliminowaniu ich z życia.

Trzeba również pamiętać, że zaawansowany egocentryzm w niektórych przypadkach staje się tak wyraźny, że ​​generuje zaburzenia psychiczne. I tutaj pojawia się dodatkowy problem: ludzie, którzy rozwijają chorobę, zwykle nie dostrzegają problemu i dlatego znacznie rzadziej chodzą na psychoterapię. Dlatego zwykle osoby, które trafiają do gabinetu lub na konsultacje do psychologa online, rozpoczynają sesje psychoterapeutyczne z powodu skarg rodziny i bliskiego otoczenia społecznego, a nie z własnej motywacji.

Ważne jest wsparcie rodziny i bliskich, by osoby egocentryczne i egoistyczne mogły liczyć na profesjonalną pomoc psychologów. Dzięki temu będą mogły przyjąć bardziej realistyczną interpretację własnych zdolności i cech.