Już sama myśl o uścisku przyprawia Cię o gęsią skórkę. Nie do pomyślenia jest, żeby ktoś głaskał Cię po głowie. Pocałunek na powitanie lub pożegnanie? To dla Ciebie najczystszy horror! Jeśli czujesz się tak lub podobnie, możesz zmagać się ze strachem przed dotykiem zwanym hafefobią. Czytaj dalej, by się dowiedzieć, na czym polega ten lęk i jak najlepiej sobie z nim radzić.
Spis treści:
Lęk przed dotykiem – jak się objawia?
Najważniejsze objawy hafefobii
Strach przed dotykiem – co go powoduje?
Jakie są konsekwencje lęku przed dotykaniem?
Jak rozpoznawany jest strach przed dotykiem?
Jak przezwyciężyć lęk przed dotykiem?
Hafefobia – co to jest?
Każdy ma jakieś swoje mniejsze lub większe lęki. Istnieją jednak ludzie, u których są one tak silne, że przeradzają się w różnego rodzaju fobie. Są tacy, którzy boją się krwi, inni pająków, tacy, którzy czują strach przed psami, ciasnymi pomieszczeniami lub otwartą przestrzenią. Ci, którzy cierpią na hafefobię, to ludzie, którzy boją się dotyku i/lub kontaktu fizycznego z innymi.
Co dokładnie oznacza termin hafefobia? Obiektywnie oznacza on wielki niepokój, jeśli nie wstręt, związany z kontaktem fizycznym, zarówno dawanym, jak i otrzymywanym. Taką fobię wywołuje nadwrażliwość proksemiczna danej osoby, która interpretuje kontakt fizyczny w podświadomości jako wtargnięcie we własną lub cudzą strefę intymną. Czasami wstręt ogranicza się tylko do kontaktu z osobą płci przeciwnej.
Osoby dotknięte chorobą wpadają w prawdziwą panikę przed kontaktem z innymi żywymi istotami. Jednak strach przed kontaktem może mieć różne formy i cechy. Istnieje kilka form dotyku, które wywołują niepokój u osób dotkniętych tą fobią.
- Niechęć do bycia dotykanym przez kogokolwiek.
- Lęk przed dotykaniem innej osoby.
- Niektórzy po prostu boją się dotyku tylko ze strony osób płci przeciwnej.
- Są osoby, które boją się tylko kontaktu fizycznego z nieznajomymi, ale mogą dotykać znajomych osób.
- Wielu boi się także fizycznego kontaktu ze zwierzęciem.
- Niektórzy uważają nawet dotyk roślin za nieprzyjemny.
Lęk przed dotykiem – jak się objawia?
Strach przed kontaktem fizycznym nie jest od razu rozpoznawalny. Często niechęć niektórych osób do dotyku jest mylona z nieśmiałością. Hafefobia staje się widoczna dopiero wtedy, gdy objawy zaczynają się nasilać, a strach, niechęć do bycia dotykanym zaczyna silnie wpływać na życie i wybory danej osoby.
Lęk przed dotykaniem wyraża się w istocie w nieuzasadnionym i niekontrolowanym dyskomforcie oraz odrazie do kontaktu z ludźmi. Osoby dotknięte tą fobią starają się desperacko chronić swoje przestrzenie, z obawy przed możliwymi natarciami na ich sferę osobistą lub z obsesyjnego lęku przed możliwym zanieczyszczeniem swojego ciała. Często osoby z tą fobią boją się kontaktu fizycznego z obawy przed zarażeniem się drobnoustrojami i bakteriami. Unikają więc sytuacji, w których mogłyby dotknąć innych osób, na przykład w sklepie, autobusie, tramwaju, windzie, na peronie itd.
Gdy znajdą się w warunkach uważanych za zagrożenie, zaczynają odczuwać silny dyskomfort, drżeć i pocić się. Mogą wystąpić epizody szybkiego bicia serca, trudności w oddychaniu i ataki paniki. Instynkt skłania ich do wdrożenia mechanizmu ochronnego zwanego „unikaniem”, czyli stronienia od wszelkich sytuacji, w których mogliby wejść w fizyczny kontakt z innymi ludźmi. Widoczne są znaczne ograniczenia wynikające ze strachu przed dotykiem w sferze prywatnej, zawodowej i seksualnej. To one na dłuższą metę prowadzą do całkowitej izolacji podmiotu i rozwoju bardzo poważnych zaburzeń psychicznych.
Najważniejsze objawy hafefobii
Hafefobia wpisuje się w klasyfikację fobii specyficznych, stanów klinicznych, które charakteryzują się silnym lękiem przed przedmiotem lub konkretną sytuacją. Przebywanie z kimś w pociągu lub windzie, przytulanie lub dotykanie ręki innych osób na powitanie może zdestabilizować tę osobę, powodując w ten sposób poczucie niekontrolowanego odrzucenia.
Niepokój wywołany ekspozycją na bodziec fobiczny może również objawiać się prawdziwym atakiem paniki. Dlatego objawy hafefobii mogą być związane z lękiem lub stresem. Najważniejsze z nich to:
- częstoskurcz;
- drżenie;
- ból w klatce piersiowej;
- duszności;
- suchość w ustach;
- mdłości;
- zawroty głowy;
- hiperwentylacja;
- mrowienie;
- uczucie omdlenia;
- utrata kontroli nad sobą;
- obrzydzenie;
- niechęć
- strach przed śmiercią.
W skrajnych przypadkach chorzy zgłaszają również odczuwanie bólu w dotkniętej części ciała. Zdarza się również, że osoba z hafefobią pod wpływem dotyku sztywnieje ze strachu lub szaleńczo miota się w panice.
Strach przed dotykiem – co go powoduje?
Większość ludzi, którzy cierpią z powodu strachu przed dotykiem, w rzeczywistości nie wie dokładnie, skąd on pochodzi. Przyczyny tego stanu bardzo często wynikają z dawnych doświadczeń z dzieciństwa. Osoby z lękiem przed dotykiem czują, że ich zachowanie chroni ich przed bólem, smutkiem i żalem. Lęk przed porzuceniem jest podstawą lęku wielu ludzi z hafefobią i często współistnieją w jednym czasie. Chociaż dramatycznie różne, oba zachowania powodują, że na przemian przyciągasz i odpychasz od siebie ludzi.
Osoba z hafefobią stara się chronić przed inwazją innych na swoją sferę intymną i emocjonalną. W rzeczywistości często u podstaw tego lęku leży trauma, która nie została przezwyciężona, na ogół o charakterze seksualnym, taka jak przeszłe nadużycia seksualne. Lęk przed dotykiem może być również konsekwencją emocjonalnego zaniedbania ze strony rodziców w okresie dzieciństwa lub przeciwnie, obrony przed ich inwazją we własnym życiu. W tym przypadku nieobecność lub nadmierna obecność rodziców może zniechęcić do jakiegokolwiek kontaktu fizycznego z drugim człowiekiem.
Fobia przed dotykiem może powstać od urodzenia lub być sprowokowana zmianą funkcji mózgu. W tym drugim przypadku istnieje psychologiczna predyspozycja do odczuwania tego lęku. Są to jednak rzadkie przypadki i nie zawsze możliwe jest wykrycie choroby wyłącznie na podstawie tego aspektu. Dlatego konieczne jest głębsze poznanie kwestii, żeby lepiej zrozumieć, skąd się bierze ten przesadny lęk przed dotykiem.
Za główne przyczyny hafefobii uznawane są:
- wspomnienia napaści na tle seksualnym, które uniemożliwiają dopuszczenie do siebie kogoś lub zaufanie komuś z obawy, że może się to powtórzyć;
- zaniedbanie emocjonalne to konsekwencja sytuacji doświadczanych z rodzicami lub w dzieciństwie lub przeciwnie, obrona przed wtargnięciem kogoś we własne życie;
- brak lub nadmierna obecność rodziców: można od dzieciństwa przyzwyczajać się do nieobecności drugiej osoby lub, w innych przypadkach, chronić się przed inwazją innych osób na własną przestrzeń;
- obawa przed skażeniem: ma związek ze strachem przed zachorowaniem po kontakcie z bakteriami i wirusami przenoszonym przez inne osoby.
Jakie są konsekwencje lęku przed dotykaniem?
Osoby, które cierpią na hafefobię często żyją w izolacji. Dlatego bardzo często nie wchodzą w interakcje z członkami rodziny. Najprostszy kontakt i dotyk, nawet uścisk dłoni, stają się dla nich strasznymi torturami. W konsekwencji wpływają negatywnie na wszystkich, którzy są częścią życia rodzinnego osoby z tą fobią.
Niechęć do dotyku może sprawiać, że kontakt fizyczny z drugim człowiekiem będzie odczuwany jako nadmierny, a nawet bolesny. I nie dotyczy to tylko interakcji z osobą płci przeciwnej, ale też bardziej ogólnie wszystkich. W takich przypadkach konsekwencje hafefobii mogą bardzo utrudniać codzienne funkcjonowanie. Hafefobia może skończyć się agorafobią, czyli unikaniem sytuacji lub miejsc, w których chory będzie narażony na kontakt dotykowy. Osoba z tą fobią może być też przekonana, że musi żyć w samotności, bo drugi człowiek będzie chciał ją ciągle dotykać.
Jak rozpoznawany jest strach przed dotykiem?
Oznaki lęku przed dotykiem są dość wyraźne, dlatego głównym zadaniem psychoterapeuty jest poznanie przyczyn i ewentualnych innych zaburzeń lękowych. W tym celu przeprowadza się szczegółowy wywiad na temat rodzaju i nasilenia objawów. W każdym razie, żeby móc postawić diagnozę fobii specyficznej, jaką jest hafefobia konieczne jest, by dyskomfort wywołany tą fobią znacząco ingerował w społeczne, szkolne lub zawodowe funkcjonowanie jednostki.
Jak leczy się hafefobię?
Chorzy zwykle bardzo cierpią z powodu zaburzeń lękowych, które utrudniają im normalne codzienne życie. Dlatego fobia związana z tego rodzaju lękiem zdecydowanie powinna być leczona. Z reguły strach przed dotykiem może zostać przezwyciężony przez osoby dotknięte chorobą, jeśli przejdą terapię behawioralną lub poznawczo-behawioralną. Jeśli traumatyczne przeżycie wywołało lęk przed kontaktem fizycznym, należy najpierw uporać się z przeszłością.
Niechęć do bycia dotykanym można w wielu przypadkach wyleczyć, ale terapia może trwać długo. Przede wszystkim należy najpierw znaleźć przyczyny i je leczyć. Każdy, kto jest pod opieką psychoterapeuty krok po kroku, może stopniowo pozbyć się strachu i pewnego dnia pozwolić się ponownie dotknąć innym żywym istotom.
Jak przezwyciężyć lęk przed dotykiem?
Niezależnie od tego, czy skonsultujesz się z terapeutą od razu czy później, są rzeczy, które możesz zrobić samodzielnie, żeby przezwyciężyć lęk przed dotykiem. Najważniejsze jest radzenie sobie z negatywnymi postawami wobec siebie i ich kwestionowanie. To jest kluczowe dla trwałej zmiany. Takie działanie będzie wymagało czasu, chęci zaakceptowania niepewności i wysiłku, żeby przeanalizować własne życie i dowiedzieć się, jak i dlaczego rozwinęło się poczucie lęku przed fizycznym kontaktem.
Jeśli chcesz skutecznie walczyć ze strachem przed dotykiem, najpierw musisz czuć się komfortowo z samym sobą. Ci, którzy naprawdę znają i akceptują własną wartość i kochają swoje ciało, zrozumieją, że dotyk innej osoby nie jest tak katastrofalny, jak mogłoby się wydawać. Akceptując siebie, będziesz także w stanie wyznaczyć odpowiednie granice i poradzić sobie z porzuceniem, gdy nadejdzie taka ewentualność.
Nie zapominaj, że w przypadku leczenia fobii niezwykle ważne jest również skorzystanie z pomocy specjalistów. Psycholog pomoże Ci znaleźć rozwiązania, które pozwolą lepiej radzić sobie z objawami. Psychoterapia to również dobry sposób na poradzenie sobie w relacjach w życiu społecznym oraz zmianę zachowania związanego z kontaktem fizycznym.
