Życie nie zatrzymuje się, gdy przechodzisz przez trudne sytuacje i nie zawsze jest ktoś, kto mógłby Ci pomóc. Problemy zdrowotne, nieporozumienia rodzinne i nieprzewidziane sytuacje finansowe, to tylko niektóre przykłady momentów, w których uświadamiasz sobie, że nie jest łatwo uporać się z uczuciami i przeciwnościami codziennego życia. Z tych i innych powodów niezbędne jest rozwinięcie tak zwanej inteligencji emocjonalnej. Czy wiesz, o co chodzi? Jak to rozwijać? Zapoznaj się z tym tekstem, żeby lepiej zrozumieć temat i tym samym stać się osobą silniejszą emocjonalnie.
Spis treści:
Inteligencja emocjonalna – co to jest?
Wysoka inteligencja emocjonalna – jak ją rozpoznać?
Dlaczego inteligencja emocjonalna jest tak ważna?
Jakie są zalety rozwijania inteligencji emocjonalnej?
Jak rozwijać inteligencję emocjonalną?
Rozwijanie inteligencji emocjonalnej – praktyczne wskazówki
Inteligencja emocjonalna – co to jest?
Samo pojęcie inteligencji emocjonalnej (IE) pojawiło się w psychologii stosunkowo niedawno, bo na początku lat 90. XX wieku w badaniach Saloveya i Mayera. Termin ten odnosi się do umiejętności, które koncentrują się na zdolności rozpoznawania emocji i ich sensu u samego siebie oraz u innych. Ponadto skupia się na rozsądnym wykorzystywaniu tej wiedzy przy rozwiązywaniu problemów. Integracja tych umiejętności jest niezwykle istotna w kształtowaniu doświadczenia życiowego i relacji z innymi.
Popularyzator tematu inteligencji emocjonalnej, amerykański psycholog Daniel Goleman, w swoim bestsellerze o tym właśnie zagadnieniu obszernie definiuje inteligencję emocjonalną. Uznaje ją przede wszystkim za kompleks pewnych nabytych kompetencji i zdolności m.in.
- rozpoznawania uczuć własnych i innych osób;
- wytrwałości w dążeniu do postawionego sobie celu,
- motywowania siebie;
- kierowania emocjami swoimi i połączonych więzią z nami osób.
Osoba inteligentna emocjonalnie to taka, która łatwiej identyfikuje swoje emocje. Jedną z wielkich zalet takich ludzi jest umiejętność motywowania się i działania, poruszania się do przodu, nawet w obliczu frustracji i rozczarowań.
Wysoka inteligencja emocjonalna – jak ją rozpoznać?
W przeciwieństwie do innych rodzajów inteligencji, które koncentrują się wyłącznie na intelekcie, inteligencja emocjonalna polega na umiejętności radzenia sobie ze swoimi emocjami i rozumienia własnych uczuć. Goleman wyróżnił pięć jej składników, które odwołują się do konkretnych umiejętności osoby o wysokiej inteligencji emocjonalnej.
- Pierwszy składnik: samoświadomość. Odnosi się do wiedzy o tym, co dzieje się wewnątrz każdego z nas i dotyczy odpowiednio: świadomości emocji, samooceny oraz wiary w siebie.
- Drugi składnik: samoregulacja. To umiejętność panowania nad swoimi stanami wewnętrznymi, czyli nic innego jak: samokontrola, sumienność, innowacyjność, spolegliwość i przystosowalność.
- Trzeci składnik: motywacja. To dążenie do sukcesu, zdobywania osiągnięć, zaangażowanie w działanie, podejmowanie inicjatywy i optymizm.
- Czwarty składnik: empatia. To zdolność do rozpoznawania emocji u innych ludzi, ale przede wszystkim umiejętność wczuwania się w ich uczucia i potrzeby oraz podtrzymywania więzi.
- Piąty składnik: umiejętności społeczne. To łatwość nawiązywania kontaktów z innymi, tworzenie więzi, porozumienie z nimi i łagodzenie konfliktów.
Goleman uważa, że inteligencja emocjonalna jest fundamentem wielu innych struktur psychiki jednostki, stąd nazwał ją mianem charakteru.
Dlaczego inteligencja emocjonalna jest tak ważna?
Ludzie inteligentni emocjonalnie są bardziej pewni siebie i zmotywowani. Stale oceniają swoje nastawienie i myśli, odnoszą się do siebie w bardziej zrównoważony sposób i są w stanie łatwiej stawić czoła trudnym sytuacjom. Mają w sobie ogromną zdolność do przezwyciężania wszelkich trudności.
Inteligencja emocjonalna korzystnie wpływa nie tylko na życie osobiste. Niektóre badania pokazują, że ci, którzy mają tego typu umiejętności, odnoszą większe sukcesy zawodowe i bardzo dobrze radzą sobie w swoim środowisku pracy. Dzieje się tak, ponieważ inteligencja emocjonalna jest powiązana z kilkoma czynnikami, takimi jak:
- lepsza komunikacja: bardziej asertywna, z naciskiem na jasne wyrażanie swoich myśli i umiejętność słuchania;
- zdrowe relacje: przy zrównoważonych emocjach relacje międzyludzkie są zwykle trwalsze, silniejsze i oparte na szacunku;
- zdrowie psychiczne i fizyczne: kiedy stres i emocje wymykają się spod kontroli, wpływa to również na ciało i umysł. Niepokój, nerwowość, zniechęcenie, zaburzenia odżywiania i problemy żołądkowe są ściśle związane z emocjami. Dlatego zrównoważenie ciała i umysłu zależy w dużej mierze od tego, jak zarządzasz uczuciami i jak traktujesz innych.
Jakie są zalety rozwijania inteligencji emocjonalnej?
Najważniejsze w tym wszystkim jest to, że inteligencję emocjonalną można rozwijać, szkolić i ulepszać! Dzięki kilku zmianom w zachowaniu, skupieniu i powtarzaniu będziesz w stanie poprawić każdy aspekt swojego życia.
Takie działanie przyniesie Ci wiele korzyści. Dzięki tej podstawowej umiejętności:
- poprawisz swoje relacje z innymi;
- zmniejszysz niepokój i stres;
- zwiększysz empatię dla innych;
- rozwiniesz swoją zdolność do podejmowania decyzji;
- nauczysz się wyznaczać jaśniejsze i bardziej namacalne cele;
- wzrośnie Twoja produktywności;
- nauczysz się lepiej kontrolować czas;
- wzrośnie Twoja samoocena;
- będziesz czuć większą odpowiedzialność i zaangażowanie w swoje życie;
- osiągniesz równowagę emocjonalną.
Jak rozwijać inteligencję emocjonalną?
Wiesz już, że inteligencja emocjonalna jest bardzo ważna w życiu i że można ją rozwijać. Tylko, jak to zrobić? Największym wyzwaniem dla tych, którzy chcą ćwiczyć inteligencję emocjonalną, jest pogodzenie i zrównoważenie strony emocjonalnej z racjonalną, gdy znajdują się pod presją lub stają w obliczu nieoczekiwanej sytuacji. Aby mieć większą kontrolę w takich okolicznościach trzeba rozwijać i doskonalić pięć składników, które stanowią podstawę inteligencji emocjonalnej.
Ćwiczenie samopoznania jest punktem wyjścia do nabywania kolejnych umiejętności, które są ze sobą powiązane. Jeśli chcesz poznać siebie, musisz się zatrzymać i zastanowić: jakie są moje mocne strony? Co mnie naprawdę przeraża? Jak mam się zachowywać, gdy jestem pod presją? Jakie przeszłe doświadczenia podświadomie wpływają na sposób, w jaki reaguję na pewne sytuacje?
Samoświadomość można zdobyć na kilka sposobów, na przykład próbując powiązać kontekst z obecnymi uczuciami, a tym samym identyfikując wyzwalacze emocjonalne. Innym sposobem jest słuchanie ludzi godnych zaufania i pragnących Twojego dobra. Pomaga też chodzenie na terapię do psychologa lub uczestnictwo w grupach wsparcia.
Po zidentyfikowaniu sytuacji, które powodują uczucia, takie jak złość, niepokój lub inny dyskomfort, następnym krokiem jest znalezienie sposobów radzenia sobie z tymi emocjami w celu uzyskania samokontroli. Można uciec od problemu na kilka chwil, aby się uspokoić, ale takie działanie nie jest korzystne na dłuższą metę. Lepszym sposobem jest próba rozpoznania emocji w miarę ich powstawania. Na radzenie sobie z uczuciami bezpośrednio wpływa empatia i jej okazywanie. Na przykład, żeby uspokoić nerwową sytuację i spróbować wymyślić wspólne rozwiązanie problemu w pracy, możesz powiedzieć współpracownikowi „Wydaje mi się, że jesteś na coś zły. Czy możesz mi powiedzieć, co czujesz i o co chodzi, zanim ruszymy dalej?”.
Aktywne słuchanie drugiej osoby
Istotne jest tu uważne i aktywne słuchanie. Słuchając tego, co ma do powiedzenia druga osoba, rozprostuj ramiona, zapomnij o telefonie komórkowym i spójrz współrozmówcy w oczy. Nie osądzaj z góry i pozwól tej osobie mówić bez przerywania. I zanim wyciągniesz pochopne wnioski, uznaj perspektywę drugiej osoby za uzasadnioną, nawet jeśli się z nią nie zgadzasz.
Życie bez wysokiej inteligencji emocjonalnej nie jest łatwe. Problemy i trudności są częścią życia. Świadomość tego to już pierwszy krok w kierunku odłożenia żalu i dążenia do poszukiwania rozwiązań, które można wzmocnić bodźcami wewnętrznymi. Co zyskuję, pokonując tę sytuację? Co muszę zrobić i jak mogę się dostosować? Kim chcę być, kiedy to się skończy? Identyfikując cele i motywacje, rozwijasz również odporność i poczucie własnej wartości.
Cały proces rozwijania inteligencji emocjonalnej staje się łatwiejszy, gdy towarzyszy mu pozytywność. Człowiek optymistycznie nastawiony do życia przyjmuje bardziej pewną siebie postawę, co również korzystnie wpływa na relacje międzyludzkie.
Rozwijanie inteligencji emocjonalnej – praktyczne wskazówki
Pamiętaj, że nie ma ludzi, którzy rodzą się w 100% z tą umiejętnością, ponieważ rozwija się ją przez całe życie! Poniżej znajdziesz kilka praktycznych wskazówek, które możesz zrobić, żeby rozwijać swoją inteligencję emocjonalną.
- Zajmij się rozwiązaniem swoich problemów. Staw im czoła.
- Porzuć negatywne myśli. Niezależnie od sytuacji, ćwicz pozytywne myślenie.
- Kontroluj swoją impulsywność. Ilekroć jesteś na skraju wytrzymałości, czujesz się bardzo zdenerwowany, smutny, a nawet w euforii, daj sobie trochę czasu na ochłonięcie. Naukę takiej cierpliwości wzmocnisz technikami oddechowymi, treningiem relaksacyjnym, pilatesem lub medytacją.
- Zwróć uwagę na siebie, praktykuj uważność. Po przebudzeniu spróbuj siedzieć lub leżeć w łóżku przez pięć minut. Wsłuchaj się w swoje ciało, doznania, ciepło stóp, mimowolne ruchy swojego ciała. Ta praktyka pomoże ci stać się bardziej świadomym siebie i kontrolować swoje emocje.
- Spróbuj sobie zaufać. Pewność siebie i wiara, że możesz przezwyciężyć wyzwania, są kluczem do rozwoju tej umiejętności.
- Rozwijaj empatię wobec drugiego człowieka i szanuj innych. Umiejętność postawienia się w czyjejś sytuacji to pierwszy krok w budowaniu zdrowych relacji, które wnoszą duży wkład w Twoją inteligencję emocjonalną.
- Zacznij obserwować własne zachowanie i zastanawiać się nad nim, ćwicz sztukę odporności w każdej sytuacji.
W ostatnim czasie nacisk na inteligencję emocjonalną jest tak duży, że organizowane są również kursy jej rozwijania i doskonalenia. Istnieją zarówno formy krótkie, jak i dłuższe. Dlatego warto sprawdzić i dokładnie przeanalizować tematy poruszane na kursie i ocenić, czy Cię interesują. Równie pomocne mogą okazać się indywidualne konsultacje z psychologiem, który wskaże Ci dobrą drogę samorozwoju inteligencji emocjonalnej.
