Poczucie własnej wartości jest jednym z najważniejszych składników rozwoju osobistego i dobrego samopoczucia emocjonalnego każdego człowieka. Poziom samooceny może zmieniać się w ciągu życia i być uzależniony od różnych sytuacji. Dlatego trzeba zwracać uwagę na objawy, które wskazują, że nie kochasz siebie tak bardzo, jak na to zasługujesz. Jak walczyć z niską samooceną? Sprawdź.
Spis treści:
Niska samoocena – charakterystyczne cechy
Niska samoocena – objawy, na które należy uważać!
Niskie poczucie własnej wartości – skąd się bierze?
Jak poprawić samoocenę? Jak budować poczucie własnej wartości?
Samoocena – co to jest?
Samoocena odnosi się do oceny, zarówno pozytywnej, jak i negatywnej, jaką „wystawiasz” samemu sobie. W poczuciu własnej wartości wchodzi w grę zaufanie i szacunek do samego siebie, a także poczucie własnych kompetencji. To, jak odbierasz siebie i co o sobie myślisz, jest uważane za jeden z najważniejszych aspektów osobowości człowieka. Samoocena wpływa bowiem na całe życie: zachowania, decyzje, wybór celów i ich planowanie, a także na cały sposób bycia i działania.
Niska samoocena – czym jest?
Osoby o niskiej samoocenie odczuwają ciągłe poczucie niezadowolenia z siebie i braku pewności siebie lub wartości. Stosują wobec siebie nadmierną samokrytykę, która utrzymuje ciągły stan niezadowolenia. W przeciwieństwie do osób o wysokiej samoocenie przywiązują dużą wagę do swoich wad. Przysłaniają nimi swoje zalety i potęgują ich obecność.
Poza tym skupianie się na swoich wadach powoduje, że osoby z niską samooceną nie potrafią określić tego, kim są i jakie mają zalety. W obliczu tego mają tendencję do prezentowania siebie jako osoby ze smutniejszym, fatalistycznym podejściem do życia, które odznacza się brakiem spontaniczności. W obliczu nieustannej samokrytyki reagują nieproporcjonalnie na błędy, z dużą nietolerancją oraz poczuciem frustracji. Dlatego mają tendencję do działania na podstawie tego, co znane i niepodejmowania ryzyka. Każdy błąd jest dla nich porażką, którą uogólniają i włączają do krytykowania własnej osoby.
U ludzi z niską samooceną dominuje zależność. Taka osoba boi się poczucia odrzucenia i dlatego ukrywa swoje myśli i uczucia, gdy wierzy, że nie będą takie same jak innych. Nie wyraża na głos swoich opinii, woli działać tak, jak chce tego tłum. Osoba z niską samooceną jest stale niezdecydowana, ponieważ ze strachu przed popełnieniem błędu bardzo boi się zrobić z siebie przysłowiowego głupca. Uważa, że nie ma prawa niczego pragnąć i żądać. Uznaje siebie za człowieka niegodnego miłości i szacunku innych, nie pozwala sobie na walkę o swoje marzenia i prawa. Wszystko to prowadzi do nawiązywania relacji zależności od innych: rówieśników, rodziny, znajomych, partnera, współpracowników itp.
Niska samoocena – charakterystyczne cechy
Wśród emocji i uczuć, które zwykle pojawiają się u osób z niską samooceną, występują głównie nieśmiałość, niepewność, kompleks niższości, poczucie winy, frustracja i strach.
Jak się czują i zachowują ludzie o niskim poczuciu własnej wartości?
- Stawiają siebie w negatywnym świetle.
- Mają zniekształcony i bardzo negatywny pogląd na swój wygląd, zdolności, osobowość lub ogólnie życie.
- Nie są pewni siebie.
- Czują się niekochani.
- Boją się zmian.
- Mają tendencję do porównywania się z innymi i wierzą, że inni ludzie są lepsi od nich lub wszystko robią lepiej.
- Są perfekcjonistami w tym, co robią, ale i tak krytycznie oceniają swoją pracę.
- Czują się winni za wszystko.
- Są niezdecydowani i boją się popełnienia błędów.
- Unikają przejmowania inicjatywy.
- Ze względu na swoją nieśmiałość wolą spędzać czas w odosobnieniu.
- Wykazują dużą zależność od innych ludzi.
- Są pesymistami, którzy mocno wierzą w to, że wszystko pójdzie im źle.
- Są wrażliwi na krytykę.
- Potrzebują stałej aprobaty innych.
- Porównują się z innymi i nieustannie analizują swoje myśli, zachowania lub komentarze.
- Łatwo się poddają.
- Mają trudność w jasnym wyrażaniu swoich myśli, uczuć lub opinii.
Niska samoocena – objawy, na które należy uważać!
Po czym zauważyć, że ktoś nam bliski lub znajomy zmaga się z niskim poczuciem własnej wartości? Jak rozpoznać objawy takiego podejścia u siebie? Otóż, kiedy masz niską samoocenę, będziesz mieć tendencję do negatywnego myślenia o sobie i swoich zdolnościach. Takie podejście utrudnia Ci osiągnięcie osobistych celów. Ponadto możesz mieć problemy z lękiem, stresem i depresją.
Wśród wszystkich charakterystycznych cech niskiej samooceny, trzeba zwrócić uwagę w szczególności na takie objawy jak:
- stosowanie samokrytyki – tendencja do ciągłego szukania swoich wad i podkreślania ich znaczenia;
- ciągły smutek i melancholię – poczucie osamotnienia, niedoceniania przez innych ludzi;
- obawy i lęki – mogą paraliżować i skłaniać do izolowania się od życia w społeczeństwie;
- strach przed osądzaniem – na podstawie wyglądu, zachowania, działania;
- poczucie niepewności – strach przed byciem niekochanym lub nieakceptowanym przez innych;
- dążenie do perfekcji – tendencja do robienia różnych rzeczy tylko po to, aby zadowalać innych i zdobyć ich uczucia lub uniknąć krytyki;
- poczucie niekompetencji – w obliczu nowych wyzwań pojawia się paraliżujący strach przed porażką;
- niemożność nawiązania stałych relacji partnerskich – pojawia się chorobliwa zazdrość z powodu strachu przed porzuceniem lub samotnością.
Niskie poczucie własnej wartości – skąd się bierze?
Aby zrozumieć, skąd się bierze niskie poczucie własnej wartości, trzeba wiedzieć, co i kto w ogóle wpływa na samoocenę.
W pierwszej kolejności są to rodzice, nauczyciele i inni ludzie, których spotykasz w życiu. To oni mogą wpływać na to, jak myślisz o sobie. Kiedy skupiają się na tym, co w Tobie dobre, czujesz się dobrze ze sobą. Kiedy są cierpliwi, gdy popełniasz błędy, uczysz się akceptować siebie. Kiedy masz przyjaciół i dogadujesz się z nimi, czujesz sympatię innych. Jednak zdarza się, że nadmierna krytyka ze strony rodziców lub wychowawców w końcu skumuluje się i przejdzie w utratę wiary w siebie i swoje umiejętności. Zastraszanie i złośliwe dokuczanie ze strony rodzeństwa lub rówieśników w dzieciństwie lub życiu dorosłym może również zaszkodzić poczuciu własnej wartości. Ostre słowa mogą się zakorzenić i stać się częścią tego, jak myślisz o sobie.
Duże znaczenie mają także myśli o samym sobie, które pojawiają się w Twojej głowie. Rzeczy, które o sobie mówisz, odgrywają dużą rolę w tym, jak o sobie myślisz. Myślenie „jestem beznadziejny/beznadziejna” lub „nigdy nie będę tak dobra/dobry jak…” ranią Twoją samoocenę. Czasami te myśli są odpowiedzią na ostre słowa usłyszane od innych, a niekiedy są pozostałościami czasów, kiedy trzeba było zmierzyć się z trudną sytuacją życiową.
Na samoocenę wpływa także własny stosunek do świata i siebie samego. Porównywanie się z innymi, bo ktoś lepiej czyta, rysuje, śpiewa, gotuje, uprawia więcej sportu, jest muzykiem, lepiej radzi sobie w pracy, ma pasje itd. może źle wpłynąć na poczucie własnej wartości. Niska samoocena pojawia się także przy nadmiernej samokrytyce, wszędzie tam, gdzie występuje zbytnia surowość oceny siebie i swoich działań.
Jak poprawić samoocenę? Jak budować poczucie własnej wartości?
Jak podnieść samoocenę i pomóc sobie w odbudowaniu poczucia własnej wartości?
Oto kilka praktycznych porad.
Zmień sposób myślenia. Chodzi o myślenie bardziej pozytywne, zamienianie myśli takich jak: „nie mogę”, „to bardzo trudne”, „jestem pewien, że to nie wyjdzie” na „zamierzam spróbować”, „dla mnie na pewno to nie będzie takie trudne”, „zrobię wszystko, co w mojej mocy”. Może Ci się wydawać to banalne, ale Twój mózg zinterpretuje taki komunikat inaczej i bardziej pozytywnie.
Unikaj porównywania się z innymi. Porównywanie swojego życia z życiem innych jest najgorszą rzeczą, jaką możesz sobie zrobić. Pamiętaj, że każda osoba ma swoje życie i warunki, które doprowadziły ją do punktu, w którym się znajduje. Nikt nie rodzi się z takimi samymi zdolnościami, nie ma takich samych doświadczeń życiowych, więc lepiej zacząć żyć własnym życiem niż porównywać się z innymi.
Zaakceptuj siebie i to, co nie jest idealne. Nie musisz być doskonały, aby czuć się dobrze. Zaakceptuj to, co najlepsze dla Ciebie i w Tobie. Poczuj się z tym dobrze. Poproś o pomoc, jeśli nie możesz wyjść poza potrzebę doskonałości. Możesz zapisać na kartce wszystko, co w sobie lubisz i wszystko, co chcesz poprawić. W ten sposób wyznaczysz sobie realistyczne cele, które będą łatwe do osiągnięcia.
Wyznaczaj cele i pracuj nad nimi. Jeśli chcesz czuć się dobrze ze sobą, rób rzeczy, które są dla Ciebie dobre. Może chcesz zdrowo się odżywiać, więcej trenować lub lepiej się uczyć. Postaw sobie cel i przejdź do jego realizacji. Przygotuj plan, jak to zrobić i trzymaj się go. Śledź swoje postępy i ciesz się z tego, co zrobiłeś do tej pory.
Nie bierz udziału w pogoni za szczęściem. W idealnym świecie Instagrama lub innych mediów społecznościowych możesz ciągle odczuwać pogoń za dążeniem do „lepszego” świata. Pamiętaj jednak, że takie obrazy nie są realistyczne, bo nie ma możliwości, żeby życie tak wyglądało każdego dnia. Nie wiesz, jak wygląda cały dzień tych „doskonałych” ludzi, ponieważ na zdjęciach lub relacjach widzisz tylko kawałek ich codzienności. Doceniaj wszystkie dobre rzeczy, które masz w swoim życiu i nie bierz udziału w dążeniu do poklasku, który może skrywać smutek.
Przebywaj z ludźmi, którzy dobrze Cię traktują. Niektórzy ludzie działają w sposób, który Cię niszczy. Inni podnoszą Cię na duchu dzięki temu, co mówią i robią. Naucz się odróżniać takie osoby. Utrzymuj relacje tylko z tymi, dzięki którym poczujesz się dobrze ze sobą. Znajdź ludzi, przy których po prostu możesz być sobą.
Daj sobie czas. Poświęć, chociaż 30 minut każdego dnia na robienie czynności, które lubisz. Spacer, czytanie, gotowanie, rozmowa z przyjacielem, ciepła kąpiel, spokojnie wypita herbata – te i inne rytuały mogą poprawić Twój wewnętrzny spokój i przy okazji samoocenę.
Jeśli powyższe rady nie przynoszą pozytywnych rezultatów, a Ty dodatkowo masz problemy z lękiem, który uniemożliwia Ci spokojne życie, skorzystaj z pomocy psychologicznej. Zdarzają się przypadki, że nadmiernie niska samoocena wpływa bardzo negatywnie na życie osobiste, społeczne i zawodowe. Ogranicza funkcjonowanie na wielu płaszczyznach. Wtedy ważna jest wizyta u psychologa. To on zapewni profesjonalne wsparcie i dobierze odpowiedni proces terapeutyczny w celu zwiększenia samooceny i poprawienia samopoczucia.
