Paraliż senny – jak sobie z nim radzić?
Kategorie:Istnieje wiele zagadkowych zjawisk, których można doświadczyć podczas snu. Jedni mówią przez sen, inni chodzą we śnie lub rzucają się w nocy na łóżku. Jednak, kiedy pojawia się paraliż senny, osoba, która go doświadcza, czuje jakby przeżywała koszmar na jawie. Dowiedz się, czym jest to doświadczenie i jak sobie z nim radzić?
Spis treści:
Co dzieje się w czasie paraliżu sennego?
Paraliż senny – demony i postacie: dlaczego tak wielu ludzi je widzi?
Czy paraliż senny jest niebezpieczny?
Paraliż senny: kiedy iść do lekarza?
Jak zapobiegać paraliżowi sennemu?
Paraliż senny – co to jest?
Paraliż senny to zjawisko, które często przypomina koszmar na jawie. Budzisz się w nocy sparaliżowany, ale w pełni świadomy. Możesz nawet mieć wrażenie, że coś siedzi na Twojej klatce piersiowej, nie możesz oddychać. Wpadasz w panikę. Jednak musisz wiedzieć, że paraliżu mięśni szkieletowych i oczu doświadczasz standardowo każdej nocy. Przede wszystkim jest to ważny proces fizjologiczny, który uniemożliwia wykonywanie ruchów, o których śnisz, a tym samym chroni Cię przed kontuzjami. Sprawne pozostają mięśnie, które odpowiadają za funkcje życiowe, takie jak oddychanie. Po przebudzeniu paraliż zwykle znika natychmiast i nie jesteś tego świadomy.
Inaczej jest w paraliżu sennym, którego doświadczasz świadomie zwykle tuż przed zaśnięciem lub po przebudzeniu.
- Jeśli paraliż mięśni występuje podczas zasypiania, lekarze mówią o paraliżu sennym hipnagogicznym lub przysennym.
- Jeśli proces ma miejsce po przebudzeniu, jest to forma hipnopompiczna.
Świadomie doświadczany paraliż senny jest jedną z parasomnii. Obejmuje to formy zaburzeń snu, które charakteryzują się niechcianymi i nieodpowiednimi problemami behawioralnymi i są związane z fazą snu REM. Szacuje się, że około 7,6% ogólnej populacji doświadczyło co najmniej jednego świadomego paraliżu sennego w swoim życiu.
Co dzieje się w czasie paraliżu sennego?
Nauka nie jest jeszcze jednomyślna co do tego, jak dokładnie i dlaczego występuje paraliż senny. Jednak powszechnie akceptowaną teorią jest to, że zjawisko jest kontynuacją naturalnego paraliżu mięśni, który występuje w fazie REM (Rapid Eye Movement). Jest to faza snu, która trwa około dwóch godzin i charakteryzuje się szybkimi ruchami gałek ocznych. To właśnie podczas tej fazy snu ciało sztywnieje, by w rzeczywistości nie wykonywać ruchów i przypadkowo się nie zranić.
W przypadku zjawiska paraliżu sennego ten stan fizyczny występuje już wtedy, gdy nawet dobrze nie zaśniesz lub paraliż po prostu trwa po przebudzeniu. Sen REM przechodzi w stan czuwania i eliminuje wyraźny rozdział między fazą REM a fazą przebudzenia. Paraliż mięśni jest spowodowany nieprawidłowym przekazywaniem sygnałów w pniu mózgu podczas snu REM. W rezultacie żadne polecenia nie docierają do rdzenia kręgowego, a mięśnie nie otrzymują żadnych instrukcji aktywujących. Poza oczami i oddechem mięśnie pozostają w stanie unieruchomionym. Świadomemu doświadczeniu paraliżu w fazie REM towarzyszą często koszmarne halucynacje.
Paraliż senny – jak wygląda?
Stan paraliżu sennego może trwać od kilku sekund do kilkunastu minut. Średnia długość wynosi od sześciu do siedmiu minut. Im dłużej trwa, tym bardziej niepokojące i szokujące jest to doświadczenie. Tym bardziej że w fazie letargu nie możesz mówić ani się poruszać. W większości przypadków epizody paraliżu sennego kończą się samoistnie, ale czasami mogą zostać przerwane przez dotyk lub głos innej osoby lub przez własny intensywny wysiłek wkładany w to, by za wszelką cenę się poruszyć.
Paraliżowi sennemu często towarzyszą halucynacje. Możesz widzieć zmory lub słyszeć niepokojące dźwięki. Czasem są to prawdziwe scenariusze grozy, w których stawką jest życie i śmierć śpiącego. Mimo że możesz widzieć mroczne postacie, potwory, mityczne stworzenia, tortury, morderstwa itp. to w rzeczywistości nic Ci nie grozi.
Osoby, które doświadczają świadomego paraliżu sennego, mogą doświadczać odmiennego stanu różnymi zmysłami. Na przykład:
- słyszeć głosy, krzyki, buczenie, kroki, świst wiatru itp.;
- czuć, że są przez kogoś obserwowane;
- odczuwać zimno lub ciepło na skórze;
- czuć nacisk na ciało (zwłaszcza na klatkę piersiową), który powoduje uczucie duszenia.
Ciało podczas paraliżu sennego wpada w strach i panikę, adrenalina przepływa przez naczynia krwionośne i następuje próba odzyskania kontroli. Nagle strach się kończy i ciało może znowu normalnie się poruszać, jakby nic się nie stało. Pozostają jednak wyjątkowy niesmak i przerażenie.
Paraliż senny – demony i postacie: dlaczego tak wielu ludzi je widzi?
Widzenie upiornych postaci jest prawdopodobnie jednym z najbardziej znanych zjawisk związanych z paraliżem sennym. Dawniej rozumiano je jako demony lub duchy, które nawiedzają ludzi w snach. Te postacie w paraliżu sennym są w większości podobne do ludzi, ale nie mają specyficznych cech, takich jak oczy, nos czy ręce. Często pojawiają się w postaci zwierząt lub białych cieni. W rzadkich przypadkach zgłaszano również widzenie istot pozaziemskich. Nierzadko zdarza się, że te istoty wchodzą w kontakt ze sparaliżowanymi, zwykle w złych zamiarach, w tym w celu podjęcia aktywności seksualnej lub morderstwa.
Oczywiście te wizje pojawiają się, bo wykorzystują fakt, że ludzie nie radzą sobie dobrze fizycznie z utrzymaniem snu lub mają pewne słabości w zdrowiu psychicznym. To z kolei czyni ich bardziej podatnymi na wpływ oportunistycznych istot duchowych, które atakują, straszą i próbują zawładnąć życiem. Dlatego u osób słabo zakotwiczonych na ziemi, które nie dbają o swoje ciało materialne i nie angażują w utrzymanie zdrowia emocjonalnego, może dochodzić do sennych koszmarów z demonami w roli głównej.
Przyczyny paraliżu sennego?
Naukowcy wciąż badają to, w jaki sposób występuje paraliż senny i jakie są jego dokładne przyczyny. Tego stanu mogą doświadczać dzieci i dorośli w każdym. W niektórych przypadkach stan ten pojawia się w całych rodzinach, ale jak dotąd nie ma naukowych dowodów na to, że choroba jest dziedziczna.
Lekarze uważają, że istnieje kilka czynników, które mogą wywołać paraliż senny:
- silny stres;
- stan chronicznego zmęczenia;
- choroby psychiczne, takie jak zaburzenia lękowe, ataki paniki, zaburzenia afektywne dwubiegunowe lub depresja;
- przeżyte traumy, zwłaszcza u osób z zespołem stresu pourazowego (PTSD);
- nadużywanie narkotyków lub leków;
- spożycie dużych ilości alkoholu;
- zaburzony rytm snu, np. związany z jet lag (zmęczenie wywołane zmianą strefy czasowej) lub pracą zmianową;
- narkolepsja (nagłe ataki snu w ciągu dnia);
- wypalenie zawodowe;
- zaburzenia snu, takie jak bezdech senny;
- bezsenność.
Czy paraliż senny jest niebezpieczny?
Jeśli zastanawiasz się, czy można umrzeć przez paraliż senny, nie bój się: jest to stan, który nie zagraża Twojemu życiu. Z punktu widzenia medycyny jest to epizod nieszkodliwy. Często odczuwana duszność również nie jest rzeczywista, ponieważ oddech jest automatycznie kontrolowany przez ciało podczas jawy. Uczucie uduszenia wynika z niemożności poruszania się, więc oddech nie jest aktywnie odczuwany.
Jednak mogą wystąpić konsekwencje zdrowotne, gdy tylko paraliż senny lub strach przed nim pogarsza nie tylko jakość snu, ale i życia. Dla wielu osób jest to tak przerażające doświadczenie, że z trudem potrafią opisać je słowami. Doświadczony strach, często połączony z uczuciem uduszenia lub realnym lękiem przed śmiercią, może być odczuwany nawet przez kilka dni lub tygodni.
Bardzo wrażliwe osoby mogą obawiać się pójścia spać, ponieważ po jednym epizodzie już będą kojarzyć swoją sypialnię z negatywnym doświadczeniem. Skutkiem takiego stanu może być również lęk przed trwałym paraliżem lub chorobą psychiczną.
Paraliż senny: kiedy iść do lekarza?
Dla wielu osób, które miały do czynienia z paraliżem sennym, było to jednorazowe wydarzenie, które wyparły ze swej pamięci. Odrzuciły to doświadczenie jako fantazję lub senny koszmar i stosunkowo szybko o nim zapomniały. Z racji tego, że był to pojedynczy epizod, samo zapomnienie o nim było bardzo szybkie i nie sprawiało trudności. Inaczej sytuacja wygląda u osób, które regularnie cierpią na taki paraliż senny, czy to z halucynacjami, czy bez.
Jeśli regularnie cierpisz na paraliż senny, któremu towarzyszą straszne halucynacje, powinieneś skonsultować się z lekarzem. Jeśli dodatkowo epizody negatywnie wpływają na jakość Twojego życia i snu oraz występują poniższe objawy, nie masz na co czekać.
- Boisz się iść spać, dlatego odwlekasz kładzenie się do łóżka.
- Uważasz, że paraliż senny jest spowodowany chorobą psychiczną.
- Żyjesz w ciągłym stresie, zmagasz się z traumą lub ciężkimi przeżyciami.
- Nie przesypiasz już nocy i dlatego jesteś ograniczony w życiu codziennym.
- Masz już inny rodzaj zaburzenia snu, który może być związany z paraliżem sennym.
Z pomocą przychodzi też psycholog, który pomoże Ci poradzić sobie z sennymi koszmarami i ustali przyczynę problemu na gruncie psychologicznym. Bardzo ważnym elementem leczenia paraliżu sennego jest edukacja i poradnictwo dotyczące tego zjawiska. Obejmuje to dbanie o higienę snu, np. kładzenie się do łóżka o stałych godzinach lub zadbanie o wyciszenie i relaks przed snem. Ponadto osoby dotknięte chorobą mają również dostęp do leczenia odwykowego w przypadku nadużywania substancji psychoaktywnych lub psychoterapii w problemach psychicznych.
Jak zapobiegać paraliżowi sennemu?
Niezależnie od tego, czy korzystasz z terapii, czy zapobiegasz paraliżowi sennemu w domu, zawsze musisz zwrócić uwagę na następujące środki.
- Popraw jakość i czas trwania snu.
- Jeśli cierpisz na stres, powinieneś aktywnie szukać sposobów radzenia sobie z napięciem.
- Wyłącz światło i dźwięki w sypialni (wykorzystaj maskę na oczy do spania i zatyczki do uszu).
- Zadbaj o idealną temperaturę w pomieszczeniu do spania (18°C – 19°C).
- Kup wygodny materac, który spełni Twoje wymagania.
- Unikaj leżenia na plecach, ponieważ sprzyja to paraliżowi sennemu.
- Zachowaj wstrzemięźliwość od alkoholu i innych narkotyków, by sprawdzić, czy mogą one powodować częsty paraliż senny.
- Ogranicz lub unikaj kofeiny wieczorem.
- Zapytaj swojego lekarza o możliwości leczenia farmakologicznego lub skorzystaj z psychoterapii, jeśli paraliż senny jest dla Ciebie stresujący i utrudnia Ci funkcjonowanie.
Większość osób, które szukają pomocy w leczeniu paraliżu sennego, uważa to doświadczenie za bardzo nieprzyjemne. Jeśli jesteś jedną z nich, skorzystaj z pomocy psychologa lub psychologa online.