Z sytuacjami stresowymi musisz mierzyć się każdego dnia. Napięcia rodzinne, problemy w pracy, szybkie tempo życia, wysokie wymagania stawiane przez otoczenie… to tylko niektóre ze stresogennych czynników towarzyszących osobom w każdym wieku. Nie wszyscy radzą sobie z nimi równie dobrze, a ataki paniki świadczą o tym, że spora grupa Polaków ma trudności z zapanowaniem nad własnymi reakcjami. Wtedy do głosu dochodzą pierwotne instynkty, czyli podniesione ciśnienie, przyspieszony oddech czy nadmierne pocenie się.
Spis treści:
Kiedy i dlaczego zdarzają się napady paniki?
O czym świadczą ataki paniki w nocy?
Ataki paniki – co robić, gdy jesteś ich świadkiem?
Ataki paniki – jak sobie radzić?
Leczenie ataków paniki u psychologa
Kiedy i dlaczego zdarzają się napady paniki?
O ataku paniki mówimy wtedy, gdy osoba zestresowana daną sytuacją reaguje przesadnie do skali zjawiska, a jej stres jest widoczny w zachowaniu. To robi się bardzo nerwowe, chaotyczne, a chory nie potrafi zapanować nad swoimi odruchami. Poci się, czuje paraliż całego ciała, obezwładnienie, nie może zareagować racjonalnie ani złapać oddechu, co jeszcze bardziej nakręca spiralę strachu. Skąd się biorą ataki paniki? Jak sobie radzić? Przede wszystkim powodem takiego zachowania mogą być traumatyczne przejścia z przeszłości czy obciążenia genetyczne. Człowiek ma instynkt, który może wyzwolić się w mocno stresującej, nietypowej sytuacji i wziąć górę nad racjonalnym myśleniem. To dotyczy np. strachu o bliskie osoby, utratę pracy czy problemy finansowe.
Moment, w którym czujesz, że stres bierze nad Tobą górę, a reakcja na niego jest nieadekwatna i niekontrolowana nazywamy atakiem paniki. Co robić? Czy można z tym walczyć? Jeśli tak, to w jaki sposób? Odpowiada psycholog i psychoterapeuta z poradni psychologicznej Spokój w Głowie.
Czym są ataki paniki?
O atakach paniki mówimy wtedy, gdy ktoś odczuwa skrajny niepokój, który powoduje doznania fizyczne tak silne, że są one porównywalne z poczuciem rychłej śmierci. To choroba, w której człowiek boi się samego strachu.
Ataki paniki są wynikiem zaburzenia lękowego, pojawiają się nagle, pojawiają się bez wyraźnej przyczyny i wywołują zestaw przerażających objawów. Są bardziej powszechne, niż się często uważa i nie zawsze poświęca się im należytą uwagę.
Ataki paniki – objawy
Ataki paniki dają dość charakterystyczne objawy. Początkowo są one podobne do zwykłej reakcji stresowej. Jednak osoba, którą dotknął napad paniki, nie jest w stanie nad sobą zapanować ani kontrolować swoich reakcji. Wiedząc już o tym, co prawdopodobnie zaraz się wydarzy, czuje jeszcze większy stres i presję. Dolegliwości natury psychicznej i fizycznej przenikają się ze sobą, powodują duży dyskomfort, strach o siebie lub bliskich i frustrację spowodowaną utratą kontroli.
Objawy somatyczne napadu paniki to:
- podniesione ciśnienie,
- głośne bicie serca,
- nadmierna potliwość rąk i całego ciała,
- zawroty głowy,
- ucisk w klatce piersiowej,
- łapczywe chwytanie powietrza.
Zauważ, że to, jak wyglądają ataki paniki, zależy od sytuacji. Zawsze jednak mówimy o tych zjawiskach jako nagłych, bardzo intensywnych i niemal niemożliwych do kontrolowania czy zatrzymania. Uczucie oderwania od rzeczywistości nie jest zresztą wyimaginowane. Hiperwentylacja, czyli łapczywe łapanie powietrza ustami może prowadzić do nieefektywnego oddychania, czyli chwilowej utraty świadomości.
Ataki paniki – jak wyglądają?
Jak wygląda atak paniki? Pojawia się pozornie niespodziewanie (nagły początek) i osiąga maksymalną intensywność w ciągu kilku minut. Średnio ataki paniki trwają od 10 do 30 minut. Można je również podzielić na dwa typy:
- ataki spontaniczne, które występują bez znanej sytuacji wyzwalającej;
- ataki sytuacyjne, które przejawiają się w określonych sytuacjach.
Osoby, które doświadczają epizodów paniki, często odczuwają takie objawy, jak:
- kołatanie serca (uczucie, że serce bije szybciej),
- drżenie ciała,
- duszność,
- oblewające poty,
- dreszcze,
- fale gorąca,
- uczucie dławienia,
- ból w klatce piersiowej,
- mdłości,
- dyskomfort w jamie brzusznej,
- zawroty głowy i uczucie omdlenia,
- poczucie, że otaczający świat nie jest prawdziwy,
- skrajny strach przed utratą kontroli, szaleństwem lub śmiercią.
Często zdarza się, że dana osoba ma od czterech do pięciu objawów jednocześnie.
Chory zazwyczaj nie pamięta później całej sytuacji ani następujących po sobie wydarzeń. Poznaje je raczej z relacji świadków. Po ataku paniki czuje się wyczerpany, jakby przed chwilą przeszedł wielki wysiłek fizyczny lub umysłowy.
Atak paniki – przyczyny
Co może wywoływać napady paniki? Psychologowie uważają, że połączenie czynników biologicznych i środowiskowych może dać wskazówkę do odkrycia przyczyny tego stanu. W przypadku wystąpienia ataku paniki pewną rolę mogą odgrywać:
- genetyka (historia rodzinna),
- zaburzenia neurologiczne,
- pewne zmiany w sposobie działania części mózgu,
- stresujące sytuacje,
- temperament bardziej wrażliwy na stres lub podatny na negatywne emocje,
- nadużywanie substancji psychoaktywnych,
- abstynencja.
Napady mogą na początku pojawić się nagle i bez ostrzeżenia, ale z czasem są zwykle wyzwalane przez określone sytuacje. W większości przypadków wynikają z procesu już rozwiniętego przez jakąś fobię lub nadmierny strach, które kiedyś wcześniej spowodowały atak paniki. Uważa się nawet, że są one replikami pierwszego napadu, w którym odczuwany strach był tak wielki, że człowiek zaczyna się bać ponownego odczuwania go. Ludzie mogą odczuwać pierwszy epizod paniki spontanicznie, bez widocznych przyczyn, w każdych okolicznościach, takich jak sen, jazda samochodem, w centrum handlowym, w domu i w innych sytuacjach.
Symptomy są tak silne, że kiedy wierzysz, że umrzesz, tworzy się w Tobie nieświadoma i oporna trauma. To ona powoduje głęboki i ciągły mentalny proces oddalania się od wszystkich doświadczeń, odczuwanych w tamtym czasie. Osoby doświadczające ataków po traumatycznym wydarzeniu, nieświadomie kojarzą objawy z konkretnymi okolicznościami, więc zaczynają od nich uciekać, aby uniknąć ponownego przeżywania koszmaru. Ludzie z atakami paniki uważają, że mają różne fobie, podczas gdy w rzeczywistości bardzo często odczuwają skrajny strach przed złym samopoczuciem w obliczu pewnych doświadczeń.
O czym świadczą ataki paniki w nocy?
Innym podtypem, który może wystąpić, jest nocny atak paniki. Zwykle pojawiają się między godziną 1:30 a 3:30. Takie epizody są dość przerażające, ponieważ wzmacniają poczucie osoby, że cierpi na poważną, być może śmiertelną chorobę. Niektórzy boją się zasnąć z obawy, że obudzą się z towarzyszącymi atakom paniki objawami.
Taki napady w nocy charakteryzują się nagłymi przebudzeniami, intensywnym strachem i wzmożoną aktywnością fizjologiczną, czyli organizm „przeskakuje” ze stanu snu do stanu nadpobudliwości. Oprócz tego mogą wystąpić oznaki charakterystyczne dla ataku paniki w ciągu dnia: mdłości, kołatanie serca, drżenie ciała, ból lub dyskomfort w klatce piersiowej oraz pojawianie się natrętnych myśli, które nie pozwalają mózgowi odpocząć.
Dlaczego epizody paniki pojawiają się w nocy? Nagromadzony stres w ciągu dnia i trudność w oderwaniu się od problemów są głównymi przyczynami tego stanu pobudzenia psychicznego w nocy. W rzeczywistości ci, którzy doświadczają tych napięć w ciągu dnia, są bardziej narażeni na nawracające ataki paniki w nocy, ale mogą one dotknąć każdego.
Czy mam atak paniki? Test
Zastanawiasz się, czy doświadczasz objawów ataków paniki? Rozwiąż poniższy test, by lepiej zrozumieć swoje dolegliwości.
- Często czuję intensywny dyskomfort lub strach, który pojawia się znikąd i trwa przez kilka minut. TAK / NIE
- Boję się wychodzić z domu. TAK / NIE
- Unikam miejsc, które kojarzę z objawami napadów lękowych. TAK / NIE
- Podczas epizodów paniki odczuwam szybsze bicie serca. TAK / NIE
- Doświadczam zimnych potów lub intensywnego pocenia się. TAK / NIE
- W trakcie ataku paniki czuję drżenie ciała i skurcze mięśni. TAK / NIE
- Unikam stresujących okoliczności. TAK / NIE
- W przypadku ataku paniki mam „gulę” w gardle. TAK / NIE
- Często odczuwam nudności i bóle brzucha ze strachu. TAK / NIE
- Czasami mam wrażenie, że jestem poza swoim ciałem. TAK / NIE
Udzielenie odpowiedzi „TAK” na więcej niż 5 pytań może sugerować, że cierpisz na ataki paniki. Ten test ma charakter wyłącznie orientacyjny i dlatego nie zastępuje diagnozy postawionej przez specjalistę w dziedzinie zdrowia psychicznego, takiego jak psycholog.
Ataki paniki – co robić, gdy jesteś ich świadkiem?
Jak uspokoić kogoś w trakcie występowania napadów paniki? Co możesz zrobić, aby pomóc drugiej osobie w opanowaniu ataku? Oto kilka pomocnych wskazówek.
- Postaw na spokojną rozmowę. Być może zastanawiasz się, co możesz powiedzieć osobie, która ma atak paniki? Aby pomóc jej się uspokoić i uniknąć nasilenia objawów, możesz na przykład zapewnić, że w pobliżu nie ma zagrożenia i że jest bezpieczna. Przypomnij jej, że nieprzyjemne objawy wkrótce miną.
- Spróbuj przywrócić ją do rzeczywistości. Możesz także powiedzieć osobie, gdzie się znajduje i co robi, aby spróbować przywrócić ją do bycia tu i teraz.
- Unikaj proszenia jej, aby „przestała myśleć” o złych rzeczach. Trudno jest zmienić myśli, kiedy ma się atak paniki. Skoncentruj się więc na próbie sprawienia, by poczuła się bezpiecznie i zrozumiała, że jej cierpienie jest tymczasowe.
- Bądź w pobliżu. Nie zostawiaj osoby w panice samej. Nie musisz być bardzo blisko, ponieważ niektórzy ludzie nie lubią być dotykani w czasie kryzysu. Ale nie zostawiaj jej samej i pozostań w otoczeniu, aby monitorować jej objawy. Jeśli panikująca osoba nie ma problemu z dotykaniem, możesz trzymać ją za rękę lub przytulić, aż napad ustąpi.
- Przejdźcie w spokojne miejsce. Jeśli osoba może chodzić lub objawy nie są tak poważne, zabierz ją w ciche miejsce, zwłaszcza jeśli znajduje się gdzieś, gdzie jest dużo ludzi. Możecie wyjść na zewnątrz lub przejść do spokojniejszego, mniej zatłoczonego zakątka. Spokój otoczenia pomoże jej się mniej niepokoić.
- Zaparz ziołowy napar. Jeśli objawy nie są na tyle poważne, by utrudniać komunikację i wchodzenie w interakcje z otoczeniem, możesz zaproponować uspokajającą herbatę dla osoby, która panikuje. Na przykład ziołowy napar z melisy pomoże jej złagodzić niepokój.
- W uspokojeniu może pomóc relaksująca muzyka lub prowadzona medytacja. Spróbuj nakłonić spanikowaną osobę, aby wzięła głębszy oddech, wyciszyła się i zaczęła spokojnie oddychać.
Jeśli mieszkasz z kimś, kto cierpi na ataki paniki, spróbuj zrozumieć, w jaki sposób objawy wpływają na jej życie. Zrozumienie problemu i empatia to podstawy pomocy cierpiącej osobie. Możesz zdobywać wiedzę samodzielnie, korzystając z poradników i blogów poradni psychologicznej lub umówić się na spotkanie z psychologiem danej osoby, aby usłyszeć wyjaśnienie bezpośrednio od profesjonalisty. Pamiętaj też, że najlepszym lekarstwem dla osoby z atakami paniki jest terapia. Pomaga nauczyć się żyć z objawami tego stanu, a także opracować strategie lepszego reagowania na stres i niepokój w życiu codziennym. Dlatego, jeśli ktoś bliski doświadcza takich zaburzeń, spróbuj go nakłonić do podjęcia terapii w gabinecie psychologicznym.
Ataki paniki – jak sobie radzić?
Dobra wiadomość jest taka, że z napadami lęku można sobie poradzić. Skoro wiesz już, jak wyglądają ataki paniki i jakie objawy dają, czas przejść do rozpoznawania momentu, w którym zbliżają się ataki paniki. W nocy jest to trudne, bo zazwyczaj niemożliwe jest kontrolowanie snów, ale w dzień, w typowych sytuacjach jest to kwestią treningu. Często przeprowadza się go pod okiem doświadczonego psychologa, który ocenia Twoje zachowanie i pokazuje, jak inaczej można zareagować na daną sytuację.
Gdy czujesz, że zbliża się atak paniki – co robić?
- Skup się na oddychaniu – koncentruj swoje myśli na nabieraniu powietrza głęboko w płuca i miarowym jego wypuszczaniu,
- zacznij liczyć – podczas oddychania licz np. do 5,
- skup się na czymś innym – filmie, książce, podziwianiu krajobrazu, skup wzrok na jednym przedmiocie lub osobie, by zatrzymać galopujące myśli,
- odejdź w ustronne miejsce, gdzie nie będziesz obserwowany,
- poproś o pomoc – to bardzo ważny i pomocny krok, na który nie decyduje się wiele osób. Inni mogą nie wiedzieć, na czym polega Twój problem – nazwij go: „czuję stres”, „mam napady lęku i nie umiem sobie z nimi poradzić”.
Już sama świadomość tego, że ataki paniki się zbliżają, powoduje u Ciebie nerwowość? Dobrze wiesz już, jak wyglądają ataki paniki i na samą myśl o tym, że dopadną Cię w miejscu publicznym, reagujesz strachem i niepewnością? Samemu trudno jest zapanować nad sytuacją, dlatego dobrze, aby osoba, która jest z Tobą, wiedziała o problemie i umiała Ci pomóc w razie potrzeby – odprowadziła w spokojnie miejsce, zadbała o Twój komfort i spokój, a gdy mimo tego objawy ataku paniki będą eskalować – wezwała pomoc.
Kiedy odwiedzić psychologa?
Dopadają Cię ataki paniki? Jak sobie radzić z napadami lęku? Czasem samodzielne działania nie przynoszą żadnych rezultatów, a wsparcie bliskich osób okazuje się dodatkowym brzemieniem. Dlaczego? Bo takie rady, jak „nie histeryzuj”, „uspokój się” raczej nie mają prawa zadziałać. Wręcz przeciwnie – pogłębiają napięcie, stres, sprawiają, że chory traci pewność siebie. Jeżeli ataki paniki w nocy i w dzień nie dają Ci normalnie funkcjonować, pojawiają się coraz częściej, trwają dłużej i są bardziej intensywne, poszukaj profesjonalnej pomocy u psychologa w Warszawie, Wołominie lub psychologa online.
Jak pracują specjaliści w poradni Spokój w Głowie?
- Uczą spokojnego oddychania,
- uczą technik kontrolowania emocji i napadów lęku,
- wzmacniają Twoją pewność siebie,
- proponują ćwiczenia relaksacyjne, pomagające skoncentrować uwagę na czymś innym,
- przepracowują Twoje traumy z przeszłości, szukają przyczyn zaistniałej sytuacji,
- analizują zdarzenia, w których atak paniki sparaliżował Cię i nie pozwolił racjonalnie działać – pokazują i uczą, jak można zachować się inaczej.
Wsparcie psychologa jest potrzebne, gdy ataki paniki nie pozwalają Ci normalnie funkcjonować. Nieleczone mogą prowadzić do przykrych konsekwencji i rozwoju innych chorób jak choćby depresji. Często też wiążą się z innymi zaburzeniami jak choćby nawykami kompulsywnymi czy agorafobią.
Leczenie ataków paniki u psychologa
Nawracające i nieleczone napady mogą prowadzić do agorafobii, zaburzenia, w którym pacjent boi się otwartej przestrzeni, nieznanych miejsc i tłumów. Z tego powodu przestaje uczestniczyć w różnych sytuacjach towarzyskich. W skrajnych przypadkach może zrezygnować z wychodzenia z domu. To może prowadzić do nieuzyskania pomocy i dużego cierpienia psychicznego z tego powodu.
Dlatego zachęcamy do podjęcia psychoterapii, która jest bardzo skuteczna w tym, by pokonać ataki paniki. Nasi specjaliści w poradni Spokój w Głowie w Warszawie i w Wołominie pomagają osobom cierpiącym rozwinąć niezbędne narzędzia psychologiczne do kontrolowania emocji i lęków, które warunkują dobre samopoczucie. We wczesnych stadiach choroby dużo łatwiej jest ją leczyć.
? Jeżeli potrzebujesz pomocy, wsparcia psychologicznego placówki naszych poradni znajdują się w:
- Warszawie, Zobacz: Psycholog Warszawa
- Wołominie, Zobacz: Psycholog Wołomin
Pomoc psychoterapii jest w tym względzie bardzo ważna, ponieważ będzie działać konkretnie na przyczyny i źródła ataku, dążąc tym samym do całkowitego zneutralizowania przyczyn zaburzenia. Napady paniki same w sobie są trudne do samodzielnego wyleczenia. A jeśli nie są odpowiednio monitorowane przez specjalistę, mogą zdarzać się częściej.
Podjęcie leczenia ataków paniki uruchomi proces terapeutyczny, który pozwoli na pozbycie się fobii, napięć i lęków po otrzymaniu prawidłowej diagnozy.
Wpis blogowy nie jest artykułem naukowym. Ma jedynie charakter informacyjny i nie zastąpi konsultacji ze specjalistą.
