Są dzieci, którym nawiązywanie kontaktów i utrzymywanie relacji społecznych przychodzi z łatwością. Obok nich, zazwyczaj gdzieś w kącie, funkcjonują te, którym nie jest obcy brak interakcji w nowych środowiskach lub wstyd w kontaktach z nieznanymi ludźmi. O takich dzieciach mówi się, że są wycofane, nieśmiałe. Jak można im pomóc? Dowiedz się więcej.
Spis treści:
Nieśmiałe dziecko w przedszkolu, w szkole itp. – czy mam się martwić?
Nieśmiałe dziecko w szkole – jak pomóc?
Mam nieśmiałe dziecko. Jak pomóc mu w domu?
Nieśmiałe dziecko – psycholog Warszawa i okolice do Twojej dyspozycji
Nieśmiałe dziecko w przedszkolu, w szkole itp. – czy mam się martwić?
Czy kiedykolwiek przydarzyła Ci się ta klasyczna scena dziecięcej nieśmiałości? Spotykasz na ulicy koleżankę z pracy, ona pozdrawia Twoje dziecko, ale ono od razu łapie Cię za nogę, próbuje się za nią schować i milczy. Albo przychodzisz z dzieckiem do przedszkola, a ono, zamiast biec do kolegów, siedzi na ławce w szatni i nie chce się ruszyć. Często też zdarza się, że rodzice nie wiedzą, jak się zachować, gdy nieśmiałe dziecko nie odpowiada na zadane mu pytanie. W takich chwilach wielu opiekunów może być zaniepokojonych.
- Dlaczego moje dziecko nie chce rozmawiać z ludźmi?
- Dlaczego nie bawi się tak jak inne dzieci?
- Czy robię coś źle? Czy popełniam błędy w wychowaniu?
Zazwyczaj rodzice starają się przepraszać za „nieodpowiednie” zachowanie dziecka. Jednak usprawiedliwianie się nie jest idealnym wyjściem. Wbrew temu, co mogłoby się wydawać, nieśmiałość nie oznacza, że dziecko ma w sobie niepewność lub niską samoocenę. Te etykiety są często niesprawiedliwe, ponieważ wiele nieśmiałych pociech ma solidny obraz siebie i zna swoją wartość. Jednak traktowanie nieśmiałości jako wady może narazić dziecko na nieprzyjemną sytuację.
Nieśmiałość, zarówno u dorosłych, jak i u dzieci, nie jest chorobą i może też nie stanowić problemu. Jest cechą osobowości i to normalne, że niektórzy ludzie są bardziej introwertyczni, powściągliwi lub po prostu nie lubią dużo mówić o sobie. Jeśli jednak nieśmiałość szkodzi interakcjom społecznym lub stanowi przeszkodę dla dziecka w wykonywaniu pewnych zadań (takich jak zadawanie pytań w szkole, prośba o pójście do łazienki lub nawet pójście na przyjęcie urodzinowe), może tworzyć problem i wymaga uwagi. Dziecko wycofane emocjonalnie miewa trudności w nawiązywaniu relacji społecznych oraz radzeniu sobie z codziennymi wyzwaniami życia.
Wycofane dziecko – przyczyny
U podstaw wycofania dziecka leży zwykle kilka powodów.
- Osobowość. Wrażliwe emocjonalnie maluchy częściej wyrastają na nieśmiałe dzieci.
- Zachowanie nabyte. Dzieci uczą się przez naśladowanie, a rodzice są dla nich głównym wzorem. Możliwe, że nieśmiali opiekunowie „uczą” swoje dzieci wstydliwości.
- Traumatyczne relacje rodzinne. Dzieci, które nie czują się bezpiecznie w towarzystwie swoich rodziców lub innych dorosłych, które doświadczyły zaniedbania, porzucenia lub innej traumy, mogą stać się niespokojne. Są bardziej podatne na wycofanie społeczne i emocjonalne.
- Nadopiekuńczość opiekunów. Z drugiej strony bardzo troskliwi rodzice mogą również uczyć swoje dzieci zahamowania, lęku i nieśmiałości, zwłaszcza w obliczu nowych sytuacji.
- Strach przed porażką. Dzieci, które były wielokrotnie zmuszane do zrobienia czegoś, czego nie były w stanie zrobić i które czuły się źle z powodu niespełnienia oczekiwań, mogą odczuwać lęk przed porażką. Wówczas objawia się on jako nieśmiałość.
- Brak interakcji społecznych. Dziecko, które było odizolowane od innych we wczesnych latach życia, może nie mieć umiejętności społecznych w szkole, w przedszkolu lub w innej sytuacji. Stają się wycofane, a ich nieśmiałość utrudnia im interakcję z nieznanymi ludźmi.
- Ostra krytyka. Dzieci, które są zastraszane lub są obiektem drwin, negatywnych opinii itp. przez osoby (np. takie jak rodzice, rodzeństwo, inni członkowie rodziny, nauczyciele lub koledzy i koleżanki), mogą sabotować samych siebie. Stają przeciwko sobie, wycofują się i rozwijają bardziej nieśmiałe zachowanie.
Czasami wycofanie dziecka może mieć podłoże w zaburzeniach psychicznych lub emocjonalnych. W takich przypadkach konieczna jest konsultacja u specjalisty – psychologa dziecięcego.
Dziecko nieśmiałe – diagnoza
Jeśli zauważysz, że Twoje dziecko nie jest w stanie mówić, wykazuje niepokój podczas interakcji z kimś, zanim pójdziesz po profesjonalną diagnozę, poznaj główne cechy nieśmiałego dziecka.
Cechy nieśmiałego dziecka
- Unika kontaktu wzrokowego. Nieśmiałość sprawia, że dziecko czuje się bardziej wycofane. Dlatego podczas rozmowy z kimś często patrzy w dół, bo patrzenie komuś w oczy może powodować u niego ogromny dyskomfort.
- Jest niezwykle ciche i bardzo spokojne. Dzieci są zwykle aktywne i dość głośne, nawet w nieznanych sytuacjach. Jednak, gdy nieśmiałość jest zbyt duża, maluch może mieć tendencję do trzymania się blisko rodziców i nie oddala się od nich.
- Nie przekonuje do swoich pomysłów. Zwróć uwagę, czy Twoje dziecko ma tendencję do akceptowania zawsze sugestii innych i unikania przedstawiania swoich pomysłów lub opinii. To może być oznaką nieśmiałości.
- Boi się nieznanego. Dla wycofanej pociechy nowe doświadczenia mogą powodować tak intensywny dyskomfort, że odmawia robienia miłych i zabawnych rzeczy tylko po to, aby czuć spokój.
- Nagle zmienia zachowanie poza swoją strefą bezpieczeństwa. Jeśli Twoje dziecko w domu mówi non stop, jest komunikatywne i wesołe, ale w innych środowiskach jest całkowicie wycofane, zablokowane, może być dzieckiem z nadmierną nieśmiałością.
- Nie ma przyjaciół i nie chce nawiązywać relacji z rówieśnikami. Ta kwestia często uwidacznia się dopiero w wieku przedszkolnym lub szkolnym.
Nieśmiałe dziecko w szkole – jak pomóc?
Wycofane dziecko w przedszkolu lub w szkole może mieć trudności nie tylko w nauce, ale także w relacjach koleżeńskich. Na przykład nieśmiałość może utrudniać mu proszenie o wyjaśnienie niezrozumiałej zasady, powtórzenie regułki lub pożyczenie książki. Warto więc od czasu do czasu pytać nauczycieli swojej pociechy, jak się sprawy mają w klasie. Jeśli widzisz dużą rozbieżność pomiędzy tym, co przekazuje wychowawca, a co obserwujesz w domu, warto pomyśleć o wsparciu małego ucznia. Często to bardzo małe rzeczy pomagają mu swobodniej wyrażać się w szkole.
Jak pomóc dziecku radzić sobie z nieśmiałością w klasie? Oto kilka wskazówek.
- Możecie bardzo dokładnie poćwiczyć w domu scenariusz zareagowania na pytanie nauczyciela w szkole. Można to zrobić, na przykład wykonując zadanie domowe.
- Pomyśl z dzieckiem o tym, co może się stać, jeśli odpowiedź będzie błędna. Postaraj się, aby zrozumiało, że popełnianie błędów jest częścią nauki i każdy ma prawo do pomyłek.
- Doceniaj małe osiągnięcia i wysiłki swojej pociechy.
- Naucz ucznia wyznaczania małych celów. Może to być praktyka na przykład samodzielnego zgłaszania się raz dziennie na jakiejś jednej lekcji do udzielenia odpowiedzi na pytanie. Jeśli uda mu się to robić codziennie przez tydzień, może dołożyć do tego kolejny przedmiot.
- Pomocne w pokonywaniu nieśmiałości są również historie wzorców do naśladowania. Opowiedz o kimś, kto również walczył z nieśmiałością w szkole, przeczytajcie wspólnie książki dla dzieci o budowaniu pewności siebie. Skorzystaj na przykład z pozycji: „Opowieści dla dzieci, które chcą uwierzyć w siebie. 35 historii o tym, jak pielęgnować poczucie własnej wartości” lub „Nieśmiałek”, która podpowiada, co jest kluczem do przełamania nieśmiałości w szkole.
- Wycofane dziecko w szkole może czuć się bardzo niepewnie. Dlatego warto, by miało przy sobie mały talizman, coś ulubionego, co przynosi mu szczęście. Niech nosi swój amulet w kieszeni podczas lekcji i ma poczucie, że ma „moc” w zasięgu ręki.
Natomiast skutecznym sposobem pomocy wycofanemu dziecku w socjalizacji z koleżankami i kolegami z przedszkola lub szkoły są małe spotkania towarzyskie w Twoim domu. Zorganizuj dziecięcą imprezę, zaproś znajomych swojej pociechy na podwieczorek, maraton gier planszowych lub zabawę w ogrodzie.
Dobrym pomysłem integracji nieśmiałego dziecka z rówieśnikami są zajęcia pozalekcyjne: językowe, sportowe, teatralne, muzyczne itp. Zapytaj, czego chciałoby się nauczyć lub obserwuj, jakie ma umiejętności i zaproponuj jakąś aktywność. Ważne jest, aby zawsze brać pod uwagę pragnienie dziecka, a nie swoje. Uprawianie aktywności w naturalny sposób poprawi jego socjalizację.
Mam nieśmiałe dziecko. Jak pomóc mu w domu?
Warto mieć świadomość, jak bardzo nieśmiałość ingeruje w życie dziecka. Aby pomóc mu lepiej radzić sobie z wycofaniem i w zdrowy sposób pokonać wstydliwość, kieruj się poniższymi wskazówkami.
- Unikaj etykiet. Nie mów: „mój syn / moja córka się nie bawi, bo jest nieśmiały / nieśmiała”. To może przyczynić się do coraz większego wycofania się z interakcji społecznych.
- Rozmawiaj z dzieckiem o jego problemach.
- Słuchaj uważnie i aktywnie, utrzymuj kontakt wzrokowy podczas konwersacji.
- Nie zmuszaj dziecka do czynności, z którymi nie czuje się dobrze.
- Zachęć dziecko do uczestniczenia w aktywnościach w małych grupach.
- Nie stosuj porównań do kogoś innego.
- Przygotuj dziecko przed spotkaniami towarzyskimi, pierwszym dniem w szkole itp. Porozmawiaj z nim o tym, kto i co tam na nie czeka.
- Porozmawiajcie o sytuacjach, które wywołują u dziecka nieśmiałość i wspólnie zastanówcie się, jak sobie z nimi poradzić.
- Okazuj dużo miłości, empatii i cierpliwości.
- Jeśli trudności się nasilają, poszukaj pomocy specjalisty.
Nieśmiałe dziecko – psycholog Warszawa i okolice do Twojej dyspozycji
Chociaż nieśmiałość nie jest chorobą, możliwe jest złagodzenie jej negatywnych skutków poprzez skorzystanie z profesjonalnej porady psychologa. Terapia odgrywa kluczową rolę w stymulowaniu socjalizacji, a nawet zrozumieniu przyczyny nieśmiałości. Nad wstydliwością można pracować za pomocą rozmowy i zajęć, które pomagają dziecku stawić czoła trudnej sytuacji. Rodzice wycofanej pociechy powinni uzbroić się w cierpliwość i również skorzystać z pomocy specjalisty. Warto dowiedzieć się od fachowca, co można zrobić, by wspierać swoje dziecko w pokonywaniu nieśmiałości.
W poradni Spokój w Głowie w Warszawie i w Wołominie czekają na Was psychologowie dziecięcy, którzy pozostają do dyspozycji dzieci i ich rodziców lub opiekunów. Zapraszamy do rezerwacji wizyty w dogodnym terminie.
? Jeżeli potrzebujesz pomocy, wsparcia psychologicznego placówki naszych poradni znajdują się w:
- Warszawie, Zobacz: Psycholog Warszawa
- Wołominie, Zobacz: Psycholog Wołomin
Teksty na stronie mają charakter informacyjny i nie zastępują usług świadczonych przez profesjonalistów.
