Wolisz schody od windy? Na samą myśl o badaniu rezonansem magnetycznym dostajesz ataku paniki? Unikasz przebywania w małych, zamkniętych pomieszczeniach? Lot samolotem to ostatnie, o czym marzysz? Jeśli odpowiedź na te pytania brzmi „tak”, prawdopodobnie jesteś jedną z osób, które cierpią na klaustrofobię. Co to jest? Jak radzić sobie z chwilami niepokoju doświadczanymi podczas tych sytuacji? Dowiedz się więcej.
Spis treści:
Jakie są objawy klaustrofobii?
Klaustrofobia – test. Czy mam w sobie strach przed małymi pomieszczeniami?
Jakie są przyczyny klaustrofobii?
Lęk przed uwięzieniem, czyli klaustrofobia i windy
Rezonans magnetyczny a klaustrofobia
Jak przetrwać rezonans magnetyczny w przypadku klaustrofobii?
Jak opanować strach przed zamkniętą przestrzenią?
Leczenie klaustrofobii – jak profesjonalnie pokonać lęk przed małymi pomieszczeniami?
Klaustrofobia – co to jest?
Klaustrofobia należy do zaburzeń lękowych. Jest jedną z niezliczonych specyficznych fobii, które wykraczają daleko poza powszechny strach. Wiąże się z lękiem przed przebywaniem w zamkniętych, zatłoczonych, a nawet ciasnych pomieszczeniach. Ta fobia, podobnie jak inne, może dotknąć każdego. Szacuje się, że cierpi na nią 5% populacji.
Osoba cierpiąca na klaustrofobię ma strach przed zamkniętymi przestrzeniami, z których (bez powodu) sądzi, że nie ma wyjścia. Nie tylko odczuwa niepokój w windzie, ale także ma lęk przed:
- zamkniętymi pomieszczeniami;
- pokojami z pozamykanymi drzwiami i oknami;
- piwnicami;
- samolotami i samochodami;
- zatłoczonymi środkami transportu publicznego;
- ciasną toaletą;
- tunelami.
Zmienione postrzeganie miejsca może wywołać ataki paniki nawet w maszynach do rezonansu magnetycznego czy nawet w słabo wentylowanym gabinecie lekarskim.
Jakie są objawy klaustrofobii?
Każda osoba z tą fobią może doświadczać różnych jej przejawów. Jednak do najczęstszych objawów klaustrofobii zalicza się:
- nadmierny strach odczuwany w zatłoczonej, ograniczonej lub małej przestrzeni;
- pot i dreszcze;
- suchość w ustach;
- bóle głowy i zawroty;
- drętwienie ciała;
- ucisk i ból w klatce piersiowej;
- mdłości;
- dezorientacja;
- omdlenia;
- wysokie ciśnienie krwi i szybkie bicie serca;
- duszność;
- fale gorąca;
- uczucie dławienia;
- strach przed śmiercią lub zachorowaniem;
- irracjonalna chęć szybkiej ucieczki.
U wielu osób objawy klaustrofobii mogą być bardzo przerażające i bardzo trudno jest je powstrzymać. Ataki paniki zwykle trwają od 5 do 30 minut, ale jeśli się przedłużają, należy poszukać pomocy medycznej.
? Jeżeli potrzebujesz pomocy, wsparcia psychologicznego placówki naszych poradni znajdują się w:
- Warszawie – Sprawdź: Psycholog Warszawa
- Wołominie – Sprawdź: Psycholog Wołomin
Klaustrofobia – test. Czy mam w sobie strach przed małymi pomieszczeniami?
Unikasz wind, samolotów, autobusów, gabinetów lekarskich i ogólnie ciasnych, zamkniętych przestrzeni? Zastanawiasz się, czy to już klaustrofobia? Rozwiąż poniższy test, który pomoże Ci ustalić, co tak naprawdę czujesz. Pamiętaj, że samopoznanie to pierwszy krok do zdrowego i szczęśliwego życia.
- Boję się przebywania w zamkniętych pomieszczeniach. TAK / NIE
- Czuję niepokój, gdy znajduję się w ciasnym miejscu. TAK / NIE
- Mam kołatanie serca, gdy jadę windą. TAK / NIE
- Ciasne miejsca budzą we mnie niepokój. TAK / NIE
- Czuję się jak w pułapce, gdy przebywam w zatłoczonym pomieszczeniu. TAK / NIE
- Mam objawy pocenia się, ucisku w klatce piersiowej lub duszności, gdy jestem w ciasnym miejscu. TAK / NIE
- Doskwiera mi suchość w gardle, kiedy się boję. TAK / NIE
- Mam zawroty głowy w zatłoczonym, dusznym pomieszczeniu. TAK / NIE
- Kiedy jestem w ciasnym pokoju, odczuwam obezwładniający mnie strach. TAK / NIE
- Mam wrażenie, że tracę kontrolę, kiedy dopada mnie lęk. TAK / NIE
- Wiem, że nie ma się czego bać, ale nie mogę się opanować. TAK / NIE
- Samo myślenie o przebywaniu w zatłoczonym miejscu sprawia, że czuję się źle. TAK / NIE
- Gdy wchodzę do jakiegoś miejsca, już szukam wyjścia. TAK / NIE
- Ze strachu przed małymi pomieszczeniami nie oddalam się daleko od domu. TAK / NIE
Jeśli Twoje odpowiedzi na TAK dotyczą więcej niż połowy (powyżej 7) powyższych stwierdzeń, możesz mieć lęki wywołane klaustrofobią. W celu zapoznania się z przyczynami zaburzeń lękowych oraz otrzymania wiarygodnej diagnozy udaj się do specjalisty. Psycholog to odpowiednia osoba, która pozwoli Ci ustalić podłoże Twoich problemów oraz dobierze właściwą metodę terapii.
Jakie są przyczyny klaustrofobii?
Nadal nie ma jednoznacznych badań, które mogłyby udowodnić przyczyny klaustrofobii. Jednak niektóre typowe sytuacje mogą wywołać obraz kliniczny i objawy odczuwanego lęku przed zamkniętą przestrzenią.
Fobia przed ciasnymi, małymi miejscami może być wywołana przez poniżej opisane czynniki.
- Traumatyczne wydarzenie z dzieciństwa. Niektórzy dorośli z klaustrofobią zgłaszają co najmniej jedną sytuację, w której jako dziecko zostali uwięzieni lub zamknięci w ciasnej przestrzeni.
- Szokujące wydarzenie po okresie dzieciństwa. Osoby dorosłe, które na przykład utknęły w windzie lub przeżyły silne turbulencje w samolocie, często mają później problemy z przebywaniem w zatłoczonych miejscach.
- Bycie świadkiem fobii rodzicielskiej w dzieciństwie. Niekiedy pacjent doświadcza lęku w dorosłym życiu, ponieważ był świadkiem, jak jego rodzic lub rodzice cierpieli na klaustrofobię.
Nie ma wzorca odnośnie płci lub wieku dla początku klaustrofobii. To zaburzenie może objawiać się zarówno u dzieci, jak i u dorosłych. Jedynym prawdopodobnym podobieństwem w przypadkach osób z klaustrofobią jest to, że przeszli przez jakieś traumatyczne wydarzenie, które spowodowało, że aktualnie odczuwają irracjonalny lęk.
Do czynników wyzwalających strach można zaliczyć:
- sytuacje narażenia na przemoc lub agresywność;
- przymusowe leczenie, np. odwykowe;
- odbywanie kary pozbawienia wolności;
- sytuacje zagrożenia życia lub wypadki;
- utratę bliskich;
- mieszkanie z osobami cierpiącymi na klaustrofobię.
Istnieją nawet teorie, że klaustrofobia jest dziedziczna i może być przekazywana z rodzica na dziecko.
Lęk przed uwięzieniem, czyli klaustrofobia i windy
Dla osób dotkniętych klaustrofobią nie ma znaczenia, czy słusznie, czy nie – gdy tylko drzwi się zamykają i winda rusza, pojawia się strach. Ciężko oddychają, pocą się, zaczynają drżeć, czują, że za chwilę zemdleją. Też tak masz? Gdy tylko znajdziesz się w windzie, w głowie pojawia Ci się jedna myśl: „Wyjdź stąd jak najszybciej”? Strach przed windą bierze się z klaustrofobii, która może nawet doprowadzić do paniki.
Oczywiście, jazda w całkowicie zatłoczonej windzie, w której stoi się bardzo blisko siebie, jest niewygodna. Ale, kiedy boisz się nawet pustej windy, można mówić o stanach lękowych, którym towarzyszy irracjonalny, trudny do wytłumaczenia niepokój. Głównie wynika on ze strachu przed uwięzieniem i niewydostaniem się z ciasnej windy, a następnie śmiercią z powodu braku dostępu do świeżego powietrza. Dlatego też osoby z klaustrofobią unikają takiego mechanicznego przemieszczania się i wybierają schody, nawet gdy mają wejść i zejść z ostatniego piętra bardzo wysokiego biurowca.
Rezonans magnetyczny a klaustrofobia
W przypadku klaustrofobii można mówić o irracjonalnym lęku przed zamkniętymi miejscami nie tylko w postaci pomieszczeń, ale także obiektów, takich jak rezonans magnetyczny. Ten strach objawia się nawet wtedy, gdy dana osoba nie jest i nie będzie narażać się na realne ryzyko. Mimo to jest na tyle paraliżujący, że odpycha od przebywania w ciasnych miejscach.
Dlatego wykonanie rezonansu magnetycznego lub tomografii komputerowej jest często bardzo trudnym zadaniem dla niektórych pacjentów, a zwłaszcza osób cierpiących na klaustrofobię. Ciemne i zimne pomieszczenie, wąska rura i głośny hałas również przyczyniają się do wzrostu napięcia u tych, którzy mają już jakiś opór przed zabiegiem.
Ich strach i niepokój są do tego stopnia paraliżujące, że uniemożliwiają wykonanie badania. To często utrudnia wykrycie poważnych chorób m.in. udaru mózgu czy nowotworów. Ci, którzy poddadzą się badaniu, zwykle mają tak wysoki poziom lęku, że trzeba przerwać badanie z powodu mimowolnych, nerwowych ruchów ciała. Powoduje to konieczność powtarzania badania w celu pozyskania nowych, miarodajnych obrazów.
Jak przetrwać rezonans magnetyczny w przypadku klaustrofobii?
Kiedy pacjent ma klaustrofobię, warto udać się na badanie do kliniki lub szpitala, w którym czuje się komfortowo, bezpiecznie, a personel medyczny dokłada starań, by zminimalizować skutki niepotrzebnego lęku. Dobrze, jeśli w pobliżu jest psycholog, który udziela wsparcia w problematycznych chwilach. Istotny jest również rodzaj maszyny wykorzystywanej w trakcie rezonansu magnetycznego. Najnowsze urządzenia charakteryzują się krótszym tunelem, wydają cichsze dźwięki i pracują dużo szybciej niż modele starej generacji. Dlatego jeśli chcesz uniknąć ataku klaustrofobii podczas badania, najpierw zrób rekonesans i dowiedz się, jakim aparatem dysponuje dana placówka.
Co jeszcze możesz zrobić, by przetrwać rezonans magnetyczny? O czym warto pamiętać?
- Poproś o rozmowę z lekarzem. Zadawaj pytania, które pomogą Ci zrozumieć, jak będzie przebiegał zabieg, jakie środki bezpieczeństwa zostaną zachowane, a także jakie płyną z niego korzyści. To pomoże zmniejszyć Twój niepokój.
- Podczas całego badania pacjent nie jest sam. Na bieżąco jego przebieg obserwuje lekarz lub pielęgniarka oraz technik radiologii. W razie konieczności interweniują i mogą w każdej chwili przerwać procedurę medyczną.
- Jeśli jest taka możliwość, przyjmij pozycję, która pozwoli Ci poczuć się bardziej komfortowo podczas badania.
- W trakcie rezonansu magnetycznego skup myśli na czymś przyjemnym. Wizualizuj wymarzone wakacje, randkę, wycieczkę – cokolwiek, co przywoła przyjemne wyobrażenia lub wspomnienia.
- Skorzystaj z konsultacji u psychologa. Ważne jest nie tylko leczenie zaburzeń lękowych, ale także wsparcie doraźne, bezpośrednio przed badaniem.
- Przez kilka dni przed rezonansem magnetycznym skup się na relaksacyjnych praktykach jogi, medytacji czy treningach rozluźniania mięśni.
Jak opanować strach przed zamkniętą przestrzenią?
W ujarzmieniu klaustrofobii przede wszystkim ważne jest rozwinięcie w sobie umiejętności radzenia sobie ze strachem i utajonym lękiem. Wszystko to będzie obejmować szereg czynników behawioralnych, takich jak zrozumienie objawów, przyczyn oraz dostosowanie myśli i przekonań, które podsycają ten strach. Oprócz pomocy psychologicznej, w sytuacjach takich jak atak klaustrofobii można pomóc sobie, wykorzystując kilka sprawdzonych sposobów opanowywania lęków.
Atak klaustrofobii – co robić?
- Oddychaj powoli i głęboko.
- Skoncentruj się na czymś, co jest bezpieczne i nie powoduje Twojej nerwowości, na przykład na zegarze, który odmierza czas.
- Pamiętaj, że to uczucie strachu szybko minie i nie ma odzwierciedlenia w prawdziwym zagrożeniu.
- Powtórz, że to wszystko, co czujesz, jest irracjonalnym strachem.
- Skieruj strumień swoich myśli w kierunku czegoś przyjemnego, by odwrócić uwagę od bodźców wywołujących lęk.
- Jeśli masz przy sobie bliską osobę, skup się na rozmowie.
Te małe działania mogą mieć ogromne znaczenie podczas zbliżającego się ataku paniki z powodu klaustrofobii. Z drugiej strony nie zaprzeczaj, że masz problem. Zaakceptowanie tego, co się dzieje, pozwala zrozumieć, że należy podjąć działania, które pomagają przywrócić życie na właściwe tory. Dlatego musisz mieć świadomość, że tylko współpraca ze specjalistą daje szansę pokonania lęku przed zamkniętą przestrzenią.
Leczenie klaustrofobii – jak profesjonalnie pokonać lęk przed małymi pomieszczeniami?
Pierwszym krokiem w radzeniu sobie z objawami związanymi z klaustrofobią jest ich poznanie i zidentyfikowanie okoliczności, które mogą prowadzić do paniki. To pomaga w procesie profesjonalnego zaplanowania leczenia. Każda osoba będzie miała inne reakcje, gdy zostanie wystawiona na sytuacje wywołujące atak paniki spowodowany chorobliwą fobią przed ciasnymi, zatłoczonymi lub małymi pomieszczeniami. Na pewno sygnałem, że dzieje się coś niepokojącego jest paraliżujący strach oraz fizyczne odczucia bezpośrednio związane z lękiem. Chodzi głównie o suchość w ustach, drżenie rąk, szybkie bicie serca, uczucie gorąca lub zimna, omdlenia i drętwienie ciała. Bardzo ważne jest, aby zidentyfikować, kiedy pojawiają się te odczucia, aby sobie z nimi dobrze poradzić. Zanim skorzystasz z możliwości leczenia klaustrofobii u psychologa, a znajdziesz się w sytuacji, która wywołuje lęk, nie zapominaj o powolnym i głębokim oddechu. To on pozwala uspokoić ciało i umysł, by zapanować nad sobą.
Jakie są możliwości leczenia klaustrofobii?
Metody leczenia klaustrofobii są dość zróżnicowane i prawdopodobnie każdy pacjent będzie identyfikował się lepiej z innym rodzajem terapii. Mimo to wśród sposobów – dostępnych i uznawanych za najskuteczniejsze, a i wykorzystywanych w leczeniu fobii – znalazła się psychoterapia poznawczo-behawioralna. Pozwala zmienić nastawienie do bodźca wywołującego lęk oraz zapanować nad sobą po konfrontacji z wyzwalaczem strachu.
Etap podjęcia odpowiedniej psychoterapii jest bardzo ważny we wszystkich przypadkach fobii, niezależnie od tego, jakie one są i czego dotyczą. Leczenie odbywa się zazwyczaj w perspektywie długoterminowej i wymaga uczęszczania na regularne spotkania osobiście lub online. Jednak przynosi pacjentom wiele korzyści. W trakcie konsultacji psycholog pomaga ustalić sytuacje, które doprowadziły do kryzysu klaustrofobicznego, ponieważ mózg jest w stanie doskonale kojarzyć miejsca, doznania, zapachy i odnosić się do traumatycznych wydarzeń z przeszłości.
Przy odpowiednim leczeniu kryzysy mogą zniknąć na miesiące, lata, dekady, a nawet na zawsze. Ale to nie znaczy, że istnieje cudowne lekarstwo na ten problem. Potrzeba wiele pracy nad sobą i cierpliwości do zmiany sytuacji, ale na pewno warto. Poradzenie sobie z klaustrofobią czy też zapanowanie nad towarzyszącymi lękom uczuciami, znacznie poprawia jakość życia.
Zawsze konieczna będzie indywidualna ocena każdego przypadku i prawidłowe stosowanie się do zaleceń psychologa na zakończenie terapii. Dlatego zachęcam do umawiania się na spotkania z naszymi terapeutami, którzy podchodzą z empatią i zrozumieniem do każdego pacjenta.
Teksty na stronie mają charakter informacyjny i nie zastępują usług świadczonych przez profesjonalistów.
