Wszystko kiedyś było lepsze. Dzieciństwo bardziej beztroskie, wakacje bardziej słoneczne, a za złotówkę można było się obkupić. Znasz to? W świecie, który wydaje się ewoluować na pełnych obrotach, spoglądanie w przeszłość przynosi mieszankę uczuć pełnych dobrych wspomnień, czyli słynną nostalgię. Skąd się bierze nostalgiczny nastrój? Dlaczego ludzie odczuwają nostalgię? Sprawdź.
Spis treści:
Nostalgia jako tęsknota za krajem ojczystym i choroba neurologiczna
Pozytywna strona nostalgii i jej korzyści psychologiczne
Negatywny obraz nostalgii i jej zły wpływ na człowieka
Nostalgiczny nastrój – co robić, gdy się pojawia?
Nostalgia – co to jest?
Kiedy wspominasz ludzi lub miejsca, które lubisz, jakie uczucia zwykle Ci towarzyszą? Szczęśliwe wspomnienie czy coś, co boli? Jeśli patrzysz w przeszłość z nutą optymizmu oraz łezką w oku, możesz mieć do czynienia z nostalgią. To złożone uczucie, które trudno zdefiniować. W swej istocie jest to tęsknota lub sentymentalizm za przeszłością, zwykle za minionym czasem lub miejscem. To słodko-gorzka mieszanka szczęścia i smutku, ponieważ przypominasz sobie chwile, które kiedyś były radosne, ale nie są już osiągalne.
Uczucie nostalgii jest znane większości z nas. Ma potężną moc, która może przenieść Cię w czasie. Przywołuje wspomnienia osób, miejsc i wydarzeń, które dawno minęły. Zwykle jest traktowana jako pocieszające i pozytywne doświadczenie. Jednak może również stanowić przeszkodę w rozwoju osobistym, jeśli nie jest odpowiednio rozumiana. Nostalgiczny nastrój wyzwalają różne bodźce, w tym zapachy, dźwięki i obrazy. Często wiąże się też z ważnymi wydarzeniami życiowymi, takimi jak utrata bliskiej osoby lub koniec związku.
Nostalgia jako tęsknota za krajem ojczystym i choroba neurologiczna
Warto podkreślić, że nie zawsze tak podchodzono do uczucia sentymentalnych wspomnień. W XVII wieku nostalgię uznawano za chorobę neurologiczną spowodowaną czymś złym. Za stworzeniem w 1688 roku terminu opisującego tę przypadłość stoi szwajcarski lekarz Johannes Hofer. Samo słowo wywodzi się z greckich słów „nostos” (oznaczających tęsknotę za powrotem do domu) i „algos” (ból związany z tą tęsknotą).
Przez długi czas kojarzono nostalgię z tęsknotą za ojczyzną, domem rodzinnym i bezpiecznym miejscem z dzieciństwa. Dopiero w XIX wieku zaczęto ją postrzegać jako uczucie pozytywne, a nie stan patologiczny. Na przykład szwajcarski psychiatra Carl Jung traktował ją jako sposób na ponowne połączenie się z przeszłością i zrozumienie teraźniejszości. Dla niego nostalgia była sposobem na dostęp do „nieświadomości zbiorowej” – wspólnej historii i doświadczeń, które wszyscy mamy jako istoty ludzkie.
Podczas pierwszej wojny światowej to uczucie ponownie kojarzyło się z chorobą. Wówczas nostalgię traktowano jako tęsknotę u żołnierzy w wojsku, którzy mieli rozpaczliwą chęć powrotu do domu. To uczucie przynosiło im ból i złe emocje. Jednak po zakończeniu wojny psychologowie społeczni odkryli, że jest ona uczuciem pozytywnym. Różni się od zwykłej tęsknoty swoim sentymentalnym akcentem. W porównaniu ze zwykłymi wspomnieniami nostalgia jest emocjonalna, intensywna i żywa.
Jakie są rodzaje nostalgii?
Większości ludzi nostalgia kojarzy się z czymś melancholicznym, sentymentalnym. W rzeczywistości pod tym względem istnieją dwa rodzaje tego uczucia.
- Pozytywna nostalgia charakteryzuje się szczęśliwymi, miłymi wspomnieniami z przeszłości. Często kojarzy się z uczuciem ciepła, szczęścia i wygody.
- Negatywna nostalgia charakteryzuje się słodko-gorzkimi, a nawet bolesnymi wspomnieniami z minionego czasu. Ma powiązanie z tęsknotą, smutkiem i żalem.
Nostalgię można również podzielić na trzy różne kategorie:
- osobistą: charakteryzuje się wspomnieniami konkretnych osób lub wydarzeń z własnego życia;
- społeczną: dotyczy wspomnień czasów, które wiązały się z silnym poczuciem więzi z innymi;
- kulturową: charakteryzuje się wracaniem do wspomnień, gdy człowiek czuł się bardziej związany ze swoją rodzimą kulturą, niż w obecnej sytuacji (ten rodzaj często dotyka osób żyjących na obczyźnie).
We wszystkich tych rodzajach można wyróżnić obszary życia, za którymi ludzie tęsknią najbardziej.
Najczęściej nostalgiczne wspomnienia są za:
- przyjacielem z dzieciństwa;
- jedzeniem od babci;
- miastem, które znasz i do którego chcesz wrócić;
- bardzo szczęśliwym okresem w swoim życiu;
- byciem dzieckiem;
- rodzicami lub innymi bliskimi, którzy już odeszli;
- domem rodzinnym;
- letnim słońcem.
Kiedy odczuwamy nostalgię?
Nostalgia to szczególne uczucie, którego wielu z nas doświadcza od czasu do czasu. Jest to złożony stan emocjonalny, który może być wyzwalany przez różne bodźce. Może to być muzyka, zapachy, widoki lub inne wskazówki. Istnieje wiele teorii na temat tego, co naprawdę wywołuje nostalgię i jak wpływa ona na percepcję rzeczywistości.
Jedna z głównych teorii dotyczy tego, że zasadniczo nostalgiczny nastrój wywołują rzeczy, które mają dla człowieka duże znaczenie. Mogą to być osoby, miejsca lub wydarzenia z przeszłości. Odczuwanie nostalgii pozwala poczuć się lepiej i elastyczniej wobec zmian w teraźniejszości. Innym wytłumaczeniem jest teoria egzystencjalna. Twierdzi ona, że nostalgiczne wspomnienia są odpowiedzią na poczucie, że ludzkie życie traci swoje znaczenie. Wspominki przenoszą człowieka w czasie. Pozwalają ponownie przeżywać przeszłe doświadczenia i nadawać sens rzeczywistości.
Tak naprawdę stan nostalgii może być wyzwalany przez różne bodźce. Na przykład konkretna piosenka potrafi przywołać wspomnienia z określonego czasu lub miejsca. Podobnie zapach pewnych perfum może przywołać Ci na myśl konkretną osobę. Widok czegoś, zdjęcie lub film mogą przenieść Cię z powrotem do określonego momentu lub wydarzenia. W rzeczywistości wyzwalacze nostalgii są unikalne dla każdej osoby i zależą od jej doświadczeń oraz indywidualnych wspomnień.
Na przykład ktoś, słysząc hit z lat 90., przypomina sobie lata, kiedy był nastolatkiem i przeżywał pierwsze wakacje z grupą przyjaciół. Na kogoś innego podziała zapach świeżego pieczywa z piekarni, który będzie kojarzył się z nostalgicznym wspomnieniem dzieciństwa i babci wypiekającej chleb. Ktoś jeszcze inny poczuje zapach perfum i przypomni sobie swoją pierwszą miłość, która ich używała. Wyzwalaczem nostalgii mogą być też widoki. Przykładowo w czasie wakacji w górach przemierzasz szlaki, które udało Ci się pokonać w czasie kolonii w szkole podstawowej. Krajobraz przywołuje nostalgiczne wspomnienia z tego okresu. Interesujące w nostalgii jest to, że wzrasta ona w kontakcie z jej przyczyną i nie maleje jak uczucie tęsknoty.
Pozytywna strona nostalgii i jej korzyści psychologiczne
Mimo że przez długi czas pojęcia nostalgii kojarzono z czymś negatywnym lub chorobą, to jednak może ona dobrze wpłynąć na funkcjonowanie człowieka. Pomimo swojej melancholijnej natury ma pozytywny wpływ na zdrowie psychiczne człowieka. Badania wykazały, że angażowanie się w czynności nostalgiczne może pomóc złagodzić uczucie tęsknoty za domem lub odłączenia od bliskich. Na przykład oglądanie starych fotografii lub słuchanie muzyki z określonej epoki może przenieść Cię w czasie i wywołać pozytywne emocje.
Wspaniały nostalgiczny nastrój może również zapewnić poczucie ciągłości i połączenia z przeszłością. Pomaga lepiej zrozumieć, kim jesteś i skąd pochodzisz. Wówczas nostalgia działa jak mechanizm obronny, godząc więź z przeszłością, teraźniejszością i przyszłością. Przywołujesz dawne wydarzenia i zadajesz sobie pytanie, co przyczyniło się do Twojej obecnej sytuacji. Następnie zastanawiasz się, jak może wyglądać Twoja przyszłość. Co chcesz zmienić? Wolisz, by coś przypominało minione czasy, czy raczej odbiegało od tego, co było.
Nostalgia może wpływać na życie w różne sposoby.
- Pomaga odczuć większe poczucie spójności i stabilizacji w codziennym życiu.
- Wspiera pogłębianie relacji z ludźmi z przeszłości, ponownie łączy z grupą.
- Daje większe poczucie intymności.
- Pozwala na odprężenie w obliczu życiowych zmian.
- Zwiększa witalność i przygotowuje do lepszego radzenia sobie z teraźniejszością i przyszłością.
- Zapewnia poczucie wsparcia społecznego.
- Podnosi samoocenę i poprawia nastrój.
- Pomaga lepiej radzić sobie z trudnymi zmianami w życiu, takimi jak rozwód, przejście na emeryturę i śmierć kogoś bliskiego.
- Przyczynia się do zwiększenia zadowolenia z życia i zmniejszenia niepokoju.
Negatywny obraz nostalgii i jej zły wpływ na człowieka
Jednak niektórych ludzi nostalgia doprowadza do problemów. Ważne jest, aby rozpoznać, kiedy może utrudniać życie osobiste, hamować samorozwój lub uniemożliwiać pełne wykorzystanie danej chwili. Nostalgia może czasami być sposobem na uniknięcie wyzwań i zmian teraźniejszości, zamiast rozpamiętywania przeszłości. Dla niektórych jest to również sposób na idealizowanie przeszłości, sprawianie, by wydawała się lepsza niż była w rzeczywistości. Takie zachowanie bywa szkodliwe, ponieważ może uniemożliwić rozpoznanie swoich mocnych stron i wykorzystanie czasu, który jest dany tu i teraz. Hamuje pójście naprzód i radzenie sobie z wyzwaniami stawianymi na życiowej drodze.
W konsekwencji życie w nostalgii, która promuje wyidealizowaną przeszłość, może doprowadzić do:
- poczucia samotności i izolacji;
- rozpamiętywania minionych wydarzeń z jednoczesnym niezadowoleniem z teraźniejszości;
- ciągłego narzekania na to, co dzieje się teraz (słynne „kiedyś było lepiej”);
- braku skłonności do podejmowania działań w teraźniejszości.
W negatywnym ujęciu poczucie nostalgii może prowadzić do utraty kontaktu z realnymi ludźmi i zdarzeniami w życiu. Ważne jest, aby nie utracić równowagi w obliczu zmieniającej się rzeczywistości.
Nostalgiczny nastrój – co robić, gdy się pojawia?
Tęsknota stanowi mechanizm, który wiąże człowieka z przeszłością. Aby uniknąć negatywnych konsekwencji wspominania tego, co było, ważne jest skupienie się na tym, kiedy jej doświadczasz i dlaczego. Jeśli ciągle tęsknisz za przeszłością lub zmagasz się z jej uwolnieniem, pomocne może być szukanie wsparcia u psychoterapeuty. Specjalista może pomóc zidentyfikować pierwotną przyczynę tęsknoty i opracować strategie radzenia sobie z nią w zdrowy sposób.
Zasadniczo nostalgiczny nastrój kojarzony jest z lekką melancholią, ale ogólnie ma związek z wywoływaniem uczucia błogiego spokoju. Kiedy jednak tak nie jest i człowiek oddala się od rzeczywistości, należy poszukać rozwiązań poradzenia sobie z tą sytuacją.
- Ważne jest skupienie się na chwili obecnej. Liczy się zaangażowanie w działania promujące uważność i połączenie z tu i teraz.
- Praktykuj jogę, medytację, prowadzać dziennik lub spędzaj czas na łonie natury.
- Koncentruj się na teraźniejszości, żeby kultywować wdzięczność za to, co masz i rozwinąć głębsze uznanie dla tu i teraz.
- Ważne jest również, aby pozostawać w kontakcie z przyjaciółmi i bliskimi, ponieważ wsparcie społeczne może być potężnym antidotum na uczucie przytłaczającej nostalgii.
- Rób rzeczy, które Cię uszczęśliwiają. Słuchaj muzyki, czytaj książki, idź na spacer, obejrzyj ulubiony film itp.
- Miej świadomość, ile czasu poświęcasz na rozpamiętywanie przeszłości i czy nie pozostawiasz w tyle teraźniejszości.
- Jeśli czujesz szczególne przygnębienie na samą myśl o tym, co było, pomocna może być rozmowa z psychologiem.
Podsumowując, nostalgia jest złożonym uczuciem, które może mieć zarówno pozytywny, jak i negatywny wpływ na samopoczucie i zdrowie psychiczne. Chociaż może być źródłem komfortu i połączenia z przeszłością, może również stanowić przeszkodę w rozwoju osobistym. Wszystko zależy od tego, czy odpowiednio zarządzasz nostalgicznym nastrojem. Pamiętaj o tym, że masz prawo wspominać, ale musisz też opracować strategie radzenia sobie z nostalgią w zdrowy sposób. Wszystko po to, by w pełni wykorzystać teraźniejszość.
Teksty na stronie mają charakter informacyjny i nie zastępują usług świadczonych przez profesjonalistów.
