Płacz jest częścią ludzkiej egzystencji. Choć często postrzegany jako oznaka słabości, może być receptą na pobudzenie „zamrożonych” emocji i powrót do zdrowia. Czym jest płacz? Czy warto tłumić łzy? Dlaczego płaczemy? Poznaj odpowiedzi na te i inne pytania.
Spis treści:
Płacz, który wyzwala i oczyszcza
Płacz bez powodu u dorosłych – czy to normalne?
Z czego wynika płacz bez powodu?
Jak nie płakać bez powodu i kiedy szukać pomocy?
Po co nam płacz?
Z fizjologicznego punktu widzenia łzy podstawowe służą do nawilżenia, odżywienia i oczyszczenia rogówki oka. Natomiast łzy odruchowe, które wylewasz, gdy kroisz cebulę, pojawiają się, bo Twoje oczy są podrażnione. Jednak to, co obecnie najbardziej intryguje naukowców, to właściwie trzeci typ łez, które wylewasz, gdy płaczesz, by wyrazić jakieś uczucia. W przeciwieństwie do łez podstawowych i odruchowych, które mają ściśle określone przeznaczenie, takie łzy nie przynoszą żadnych szczególnych korzyści rogówce ani powierzchni oka. Dlaczego zatem oko, motywowane jakąś emocją, wytwarza płynną wydzielinę?
Najbardziej prawdopodobną hipotezą jest to, że płacz pojawił się przed językiem mówionym, jako mimiczny wyraz bólu. Łzy są dziś potężnym narzędziem komunikacji z innymi. Od płaczu noworodka do płaczu na łożu śmierci, funkcjonują jako słowa, które mogą być szczere lub nie. Ludzie, którzy tłumią własny płacz, tracą ważny kanał dialogu.
Wykorzystanie łez do komunikacji pojawia się od najwcześniejszych lat dzieciństwa. Dziecko płacze, by zwrócić uwagę rodziców i pokazać im swoje fizyczne potrzeby, np. głodu. W takim przypadku płacz musi być intensywny i głośny, żeby działał jako dobry sygnał wzywający innych do działania. Płakanie umożliwia również tworzenie więzi między dzieckiem a jego opiekunami. Stopniowo maluch zda sobie sprawę, że łzy mogą kontrolować pewne sytuacje, na przykład zwracać szczególną uwagę rodziców.
Dlaczego płaczemy?
Płacz może mieć kilka różnych znaczeń: radość lub ból, zwycięstwo lub porażkę, odwagę lub słabość. Wszystko zależy od kultury, czasu, rzeczywistości, w której żyjesz i osobistej historii tych, którzy ronią łzy. Mogą one wyrażać też ból fizyczny, strach, gniew, upokorzenie, samotność, smutek i sentymentalne wspomnienie. Płacz można ogólnie określić jako „wołanie o pomoc”, bo często używany jest przez ciało jako sposób wyrażania rozpaczy i potrzeby proszenia o wsparcie.
Ponadto płacz jest reakcją wywołującą empatię, ponieważ ludzkim odruchem u kogoś, kto widzi płaczącego, jest zainteresowanie i troska. W ten sposób Twoje ciało może płakać w sytuacjach złości, by „poprosić” o empatię kogoś, z kim jesteś w konflikcie, a nawet zwrócić na siebie uwagę osób wokół Ciebie.
Chociaż płacz jest częścią życia każdego z nas, kiedy dorastamy i stajemy się dorośli, rzadziej płaczemy. To dlatego, że większość dorosłych ma duże trudności z publicznym okazywaniem swoich emocji. Niewiele osób wie, że płacz nie jest powodem do wstydu. W wielu przypadkach jest zdrowy i powinien być częścią doświadczenia każdego człowieka. Okazuje się, że ludzie, którym płakanie przychodzi z łatwością, często lepiej wyrażają swoje uczucia i emocje. Z drugiej strony ci, którzy starają się grać twardzieli, którzy zawsze powstrzymują i przełykają łzy, mają tendencję do działania bardziej rozsądnie i mają trudności z wyrażaniem swoich emocji. Prawda jest taka, że płacz nie pojawia się tylko w emocjonalnym momencie, aby rozładować napięcie. Łzy płyną, gdy organizm uspokaja się z nadmiaru emocji. To reakcja pokryzysowa, naturalny mechanizm leczniczy.
Przez co płaczemy?
To naturalne, że czasami pojawia się chęć płaczu, bo wypuszczanie emocji jest zdrowe i przynosi ulgę. Niektóre sytuacje, w których wylewanie łez jest czymś normalnym, dotyczą:
- doświadczania kryzysów lub problemów;
- śmierci bliskiej osoby;
- rozwodu lub zakończenia związku;
- jakiejkolwiek choroby u siebie lub bliskiej osoby;
- utraty pracy;
- zranienia słowem lub czynem;
- problemów w pracy;
- frustracji;
- zmęczenia.
Wraz z płaczem pojawia się przygnębiony nastrój, który jest niczym innym jak uczuciem smutku. Podobnie jak radość, jest on częścią normalnego życia psychicznego. Ma nawet wartość adaptacyjną, z ewolucyjnego punktu widzenia: kiedy jesteś smutny, masz tendencję do wycofywania się, a to sprawia, że oszczędzasz energię, by wykorzystać ją w przyszłości.
Płacz, który wyzwala i oczyszcza
Płacz i smutek to czynniki, które są częścią osobistego rozwoju i wzrostu każdego człowieka. Dlatego nie warto tłumić swoich emocji. Płacz, gdy czujesz, że musisz płakać i pozwól sobie na przykład odczuwać ból i udrękę rozczarowania. Ten ból może zostać źródłem nauki i wiedzy na przyszłość. Po prostu nie pozwól problemom pozostać w Tobie, lecz daj im upust.
Tłumienie emocji czyni Cię nieszczęśliwym, bo stają się one plątaniną Twojej nieświadomości, skąd wywierają negatywny wpływ na Twoje samopoczucie. Niemożność wyrażenia swojego dyskomfortu, smutku lub frustracji może mieć bardziej negatywny wpływ niż po prostu uwolnienie emocji. Ważne jest, żeby zrozumieć, że problemy i trudności będą zawsze istnieć. Ponadto niezbędna jest wiedza, jak radzić sobie z tymi wszystkimi problemami, by można było się rozwijać i uczyć na każdym z nich.
Wiadomo, że płacz emocjonalny składa się z dwóch faz.
- Pierwsza, kiedy zaczynasz płakać ma działanie aktywujące, poprzez zwiększenie częstości akcji serca.
- Druga działa uspokajająco, zmniejszając częstość oddechów.
Łzy zawierają hormony, które reprezentują fizyczne i emocjonalne wyczerpanie. Oznacza to, iż oprócz tego, że jest dobry emocjonalnie i psychicznie, płacz jest również pomocny w zmniejszaniu poziomu stresu w ciele. Do tego, kiedy przestajesz płakać, Twój umysł odzyskuje trzeźwe spojrzenie na rzeczywistość. Dlatego możesz analizować sytuację, która wywołała łzy z innej perspektywy. Dzieje się tak, ponieważ Twoje emocje zostały zrównoważone, a umysł jest gotowy do działania. Dlatego następnym razem, gdy będziesz chciał płakać, nie powstrzymuj łez. Może ten moment płaczu to wszystko, czego w danej chwili potrzebujesz, aby odzyskać spokój, spojrzeć na sprawy z innej perspektywy lub po prostu odpuścić emocje, które na Ciebie wpływają.
Jakie są korzyści z płaczu?
Jak już wiesz, płacz jest fizjologiczną odpowiedzią na różnego rodzaju emocje, takie jak smutek, złość, radość, strach, frustracja. Wylewanie łez może przynieść także korzyści zdrowotne, takie jak:
- oczyszczanie oczu (łzy zawierają płyn zwany lizozymem, który pomaga zwalczać bakterie i utrzymywać oczy w czystości);
- uspokojenie;
- wzbudzanie zainteresowania u innych (zwracanie na siebie uwagi);
- uwalnianie hormonów związanych z dobrym samopoczuciem (oksytocyny i endorfin);
- pomoc w utrzymaniu lepszego snu;
- uwolnienie stłumionych emocji;
- zachęta do pójścia do przodu;
- rozładowanie wewnętrznego napięcia;
- obniżenie ciśnienia krwi;
- wzmocnienie siebie;
- odpuszczenie smutku, poczucia winy, gniewu.
Płacz bez powodu u dorosłych – czy to normalne?
W normalnych sytuacjach najczęstszymi powodami, które prowadzą do płaczu, są silne emocje, zarówno radości, jak i smutku. Jednak w takich sytuacjach przyczyny są łatwe do zidentyfikowania, co nie ma miejsca w przypadku, gdy ktoś płacze z byle powodu. Nieustanne łzy zasługują na uwagę i konieczne jest zrozumienie oraz zdiagnozowanie przyczyny tego stanu. Smutek i płacz bez wyraźnego powodu może być objawem poważniejszych chorób.
Istnieje kilka znaków ostrzegawczych, które informują, że wylewane łzy mogą być objawem choroby. Należą do nich:
- niepokój: lęk jest naturalną ludzką emocją. To normalne, że odczuwasz niepokój przed ważnymi wydarzeniami, takimi jak rozmowa o pracę. Dlatego to uczucie może pojawić się przed płaczem, kiedy boisz się przyszłości lub nie jesteś pewny, czy podołasz wykonaniu jakiegoś zadania.
- nerwowość: to stan emocjonalny, który waha się od łagodnej irytacji do intensywnego gniewu. Może również prowadzić do ataku płaczu. Różne objawy nerwowości, takie jak na przykład jąkanie, drżenie rąk, zawroty głowy i słaba kontrola emocji, mogą być czynnikiem prowadzącym do kryzysu emocjonalnego.
- duży smutek: jest spowodowany uczuciem bólu, udręki, winy i samotności. Płacz to okres, który jest powiązany z wyrażaniem bólu, więc może na chwilę wywołać głęboki smutek. Gdy łzy nie przestają płynąć, ten smutek się powiększa, co może prowadzić do poważnych chorób, takich jak depresja.
Z czego wynika płacz bez powodu?
Zwykle osoba, która płacze wie, dlaczego tak się dzieje. Kiedy jest smutna, wie, co jest przyczyną jej obniżonego nastroju, a kiedy problem się kończy, smutek znika. Jednak, gdy chodzi o płacz bez powodu, istnieje kilka powszechnych przyczyn jego wystąpienia.
- Zaburzenia lękowe: odczuwany dyskomfort, stres i niepokój mogą skończyć się płaczem, czyli reakcją, która pozornie wydaje się występować bez powodu, ale w rzeczywistości tak nie jest.
- Depresja: jeśli ktoś zaczyna płakać częściej niż zwykle, ma trudności z powstrzymaniem tych łez, nie potrafi wyjaśnić prawdziwego powodu płaczu.
- Choroba afektywna dwubiegunowa: powoduje gwałtowne i intensywne wahania nastroju, od głębokiego smutku do skrajnej euforii. Tak więc w tych fazach mogą wystąpić akty płaczu bez kontroli.
- Niestabilność emocjonalna: nagły, niekontrolowany płacz u dorosłych, śmiech lub gniew mogą być objawem stanu zwanego labilnością emocjonalną. Jest to mimowolny stan neurologiczny związany z urazem lub zaburzeniem w części mózgu odpowiedzialnej za kontrolowanie emocji.
- Przyczyny fizjologiczne: ciało i umysł są całkowicie połączone, więc płacz nie zawsze jest związany z przyczynami emocjonalnymi i może mieć podłoże fizjologiczne. Niedobór witaminy B12, hipoglikemia (niski poziom cukru we krwi) i niedoczynność tarczycy to przykłady problemów, które mogą wpływać na emocje danej osoby. Te zmiany fizyczne mogą nawet wywołać płacz bez powodu.
- Płeć i osobowość: to stare przekonanie, że mężczyźni nie powinni płakać, jest wielkim nonsensem. Jednak istnieją fakty fizjologiczne i społeczne, które pokazują, że kobiety faktycznie mają większą skłonność do wylewania emocjonalnych łez. Główny fakt, który to wyjaśnia, jest związany z testosteronem, męskim hormonem, który może hamować płacz. Ponadto istnieją również kwestie kulturowe, w których mężczyźni muszą pozostać silni. Oprócz różnicy między płciami ludzie, którzy są empatyczni i bardziej troszczą się o dobro innych, płaczą częściej niż ci, którzy tacy nie są.
Jak nie płakać bez powodu i kiedy szukać pomocy?
Jak widzisz, płacz bez powodu może mieć wiele przyczyn i większość z nich wymaga pomocy psychologa. Nie ma dokładnej „miary”, która pomogłaby ustalić, ile musisz wylać łez, by uznać tę czynność za problem. Na pewno, gdy zauważysz, że płacz staje się bardzo częsty, bez wyraźnego powodu, możesz uznać, że łzy zaczynają oznaczać problem. Zwłaszcza jeśli jego wybuchy staną się niekontrolowane lub zaczną utrudniać Ci codzienne czynności.
Powinna Cię zaniepokoić również sytuacja odwrotna, a mianowicie niezdolność do płaczu, nawet gdy masz na to ochotę. Nigdy nie ignoruj nadmiernego płaczu ani żadnych innych oznak w swoim zachowaniu. Zaburzenia nastroju zwykle zaczynają się łagodnie i mogą negatywnie wpływać na wszystkie obszary życia, w tym na relacje osobiste, pracę i studia. Nie wspominając o tym, że te problemy sprawiają, że jesteś bardziej podatny na choroby fizyczne.
Zarówno nadmierny płacz, jak i brak możliwości wylewania łez (jako sposobu wyrażania emocji) mogą wskazywać, że Twoje zdrowie psychiczne wymaga opieki. Jeśli więc masz duże trudności z powstrzymaniem łez lub wręcz przeciwnie, czujesz się bardzo nieswojo z powodu braku możliwości płaczu, rozważ umówienie wizyty u psychologa lub psychologa online.
Jak powstrzymać płacz?
Jeśli już szukałeś pomocy lub Twój płacz nie jest powiązany z żadnym zaburzeniem emocjonalnym, wiedz, że istnieją sposoby, które możesz wykorzystać, by następnym razem powstrzymać wybuch łez. W końcu możesz dowiedzieć się o czymś nieprzyjemnym lub smutnym w miejscu publicznym i nie będziesz chciał przyciągać na siebie uwagę gapiów. W sytuacji, w której czujesz, że łzy napływają Ci do oczu i wiesz, że jeszcze chwila, a wybuchniesz płaczem:
- oddychaj powoli i głęboko, w pełni skoncentruj się na powietrzu wchodzącym i wychodzącym z płuc;
- poruszaj mięśniami twarzy, aby je rozluźnić;
- pomyśl o piosence lub wierszu, który lubisz i który daje Ci spokój;
- powtarzaj w umyśle słowa, które pomogą Ci zmienić kierunek koncentracji na coś innego niż płacz, np. rób w głowie listę zakupów;
- idź na spacer lub znajdź inny sposób na ucieczkę od sytuacji, która Cię stresuje;
- znajdź sposoby na odwrócenie uwagi innych od siebie, na przykład zaproponuj oglądanie zabawnego filmu lub słuchanie rozrywkowej muzyki.
- szybkie i wielokrotne mruganie oczami pomaga powstrzymać łzy;
- chęć płaczu może sprawić, że poczujesz guzek w gardle, więc gdy go poczujesz, możesz ziewać lub pić wodę.
Pamiętaj, że te wskazówki powinny pomóc Ci kontrolować wybuch płaczu, ale nie maskują i nie zagłuszają tego, co czujesz.
Jak przestać płakać?
Łzy napłynęły Ci do oczu i same poleciały po policzkach. Co wtedy zrobić? Jak przestać płakać? Oto kilka wskazówek, które pomogą Ci uspokoić się i wyciszyć w trudnych chwilach.
- Zmień temperaturę ciała, ochładzaj je. Ta technika pomaga zresetować emocje. Podejdź do kranu, odkręć zimną wodę. Nakładaj ją na dłonie, nadgarstki, a nawet twarz. Możesz również użyć kostek lodu i trzymaj je w tych miejscach tak długo, jak uznasz to za konieczne. W międzyczasie staraj się skupić tylko na tym uczuciu.
- Wykonaj intensywne ćwiczenia fizyczne. Twoje ciało musi być aktywne, by odstąpić od płaczu. Wstań, wykonaj kilka skoków lub na przykład zrób pajacyki. Ćwiczenia fizyczne to dobra opcja odwrócenia uwagi od łez. W rezultacie Twoje ciało otrzymuje wiadomość, że nie czas skupiać się na płaczu, skoro musi popracować nad kondycją.
- Oddychaj przeponą. Ta technika pomaga uspokoić organizm. Krok po kroku wygląda to następująco: wdychaj powietrze przez nos przez 4 sekundy. Przytrzymaj je przez 2 sekundy i zrób powolny wydech, odliczając przy nim do sześciu sekund. Możesz powtarzać tę technikę oddychania tak długo, jak uznasz to za konieczne.
- Wykorzystaj techniki relaksacyjne. Ustaw na telefonie jeden z ulubionych treningów relaksacyjnych, podczas które wysłuchasz narracji, która pomoże Twojemu ciału zrelaksować się od czubka głowy po palce u stóp. W międzyczasie możesz leżeć lub siedzieć. Ta technika jest bardzo skuteczna w momentach odczuwania dużego napięcia w ciele, kiedy nie możesz się zrelaksować. Poza tym, że jest świetny sposób do zatrzymania płaczu.
Kiedy zdasz sobie sprawę, że będziesz płakać publicznie i czujesz się z tego powodu zakłopotany, spróbuj wyjść na zewnątrz lub otoczyć się ludźmi, którym ufasz. Zrób wszystko, co pozwoli Ci zmniejszyć emocjonalne cierpienie spowodowane tą nieprzyjemną sytuacją.
Pamiętaj jednak, że gdy płacz pojawia się bez powodu lub trwa nieprzerwanie od dłuższego czasu, nigdy nie ignoruj sygnałów wysyłanych przez Twoje ciało. Zawsze miej oko na to, w jakich sytuacjach masz ochotę się rozpłakać. W przypadku jakichkolwiek oznak kłopotów szukaj pomocy psychologa. W końcu Twoje dobre samopoczucie jest podstawowym warunkiem Twojego szczęścia. Uwierz, że poprawa nadejdzie, a korzyści szybko odczujesz na swoim ciele i duszy.
