Strach przed dentystą dotyczy zarówno dorosłych, jak i dzieci. Ta panika, kiedy musisz umówić się na wizytę kontrolną u stomatologa lub leczenie, jest mieszanką dyskomfortu psychicznego i fizycznego. Skąd się bierze ten lęk? Jak pokonać swoje obawy przed wizytą u stomatologa? Sprawdź.
Spis treści:
Jaka jest różnica między lękiem przed dentystą a dentofobią?
Czego może dotyczyć strach przed dentystą?
Skąd się bierze lęk przed dentystą? Przyczyny dentofobii
Trauma z dzieciństwa – najpotężniejszy wyzwalacz dentofobii
Jakie są skutki unikania leczenia stomatologicznego?
Leczenie dentofobii – jak pokonać strach przed dentystą?
Na czym polega dentofobia?
Od najmłodszych lat dzieci słyszą o tym, jak ważne są wizyty u dentysty. Dużo mówi się o tym, że dobra codzienna higiena jest w stanie zapobiegać chorobom jamy ustnej, takim jak próchnica czy choroby przyzębia. Dla większości ludzi dbanie o swoje uzębienie jest czymś naturalnym. Jednak wiele osób i tak odkłada na bok zdrowie jamy ustnej, ponieważ cierpią z powodu dentofobii. Jest to słynny strach przed dentystą.
Wyobraź sobie, że znajdujesz się gabinecie stomatologicznym, by zbadać stan jamy ustnej, a nagle Twoje ręce zaczynają się pocić. Dopada Cię ogólna nerwowość, która sprawia, że serce trzepocze Ci jak oszalałe. Masz wrażenie, że zaraz zemdlejesz. Co zaskakujące, około 15-20% ogólnej populacji cierpi na paniczny strach przed stomatologiem. Oznacza to, że deklarują, iż boją się lub przynajmniej odczuwają niepokój przed wizytą u dentysty. Ten rodzaj lęku jest uważany za niezwykle powszechny.
Jaka jest różnica między lękiem przed dentystą a dentofobią?
Strach i fobia przed wizytą u dentysty są dość powszechne. Jednak te dwa terminy nie oznaczają tego samego. Ich stosowanie może prowadzić do zamieszania, zwłaszcza że fobia jest poważniejszym stanem medycznym niż „zwykły” lęk przed dentystą. Dlatego wiedza o tym, jak zidentyfikować i rozróżnić obecność jednego lub drugiego, jest ważna. Głównie po to, aby znaleźć rozwiązanie problemu i określić najlepszy sposób leczenia dla każdego pacjenta.
Przede wszystkim musisz wiedzieć, że zarówno lęk, jak i fobia przed dentystą nie mają określonego wieku, w którym mogą się objawiać. Oznacza to, że mogą pojawić się przy leczeniu zębów dziecka lub dorosłych w każdym wieku, także osób starszych. Zwykły lęk charakteryzuje się uczuciem dyskomfortu związanym z wizytą u dentysty. Osoby z tego typu zaburzeniami często doświadczają nadmiernego zmartwienia i strachu bez wyraźnego powodu.
Jednak niepokój sam w sobie nie jest w stanie wyjść poza rozsądek. Pomimo tego, że jest to bardzo niewygodna i trudna sytuacja, w porównaniu z fobią, można ją lepiej kontrolować. Z drugiej strony dentofobia jest stanem, który wykracza poza lęk i rozsądek. Jest to znacznie bardziej intensywny i prawie niekontrolowany strach, który prowadzi ludzi do przerażenia i paniki. W skrajnych przypadkach może dojść nawet do cierpienia z powodu stresu emocjonalnego. Takie ataki dotyczą zwłaszcza dzieci, które dowiadują się, że będą miały pierwszą wizytę u dentysty.
Czego może dotyczyć strach przed dentystą?
Większość osób, które unikają regularnych wizyt u dentysty, twierdzi, że boją się bólu. I rzeczywiście główne przyczyny lęku pacjenta mają związek z dolegliwościami fizycznymi. Jednak nie tylko.
Oto cztery podstawowe typy strachu przed dentystą.
- Ból: do niedawna całkowicie bezbolesne metody leczenia zębów były trudne do osiągnięcia lub wręcz niemożliwe. Jednak dzisiaj procedury pozwalają walczyć nawet z niewielkim bólem. Mimo to wiele osób jest wyjątkowo wrażliwych na ból w jamie ustnej i obawia się, że dolegliwości mogą być nie do zniesienia. Czasami trafiają do nich argumenty, że dziś dostępnych jest wiele bezbolesnych metod leczenia, lecz i tak obawiają się bólu związanego na przykład z zastrzykiem.
- Drętwienie ust lub dławienie: niektórzy ludzie mają trudności w oddychaniu przy otwartej jamie ustnej. Towarzyszy im dławienie, które samo w sobie utrudnia leczenie.
- Dźwięki i zapachy: wiele osób, zwłaszcza tych, które miały złe doświadczenia z dentystami w przeszłości, boi się dźwięków i zapachów w gabinecie dentystycznym. Przerażający jest dla nich zwłaszcza odgłos wiertła.
- Igły: ci, którzy panicznie boją się igieł, mogą być przerażeni zastrzykami, które dentyści stosują do znieczulenia jamy ustnej.
Skąd się bierze lęk przed dentystą? Przyczyny dentofobii
Lęk przed dentystą i dentofobia rozwijają się z różnych powodów. Jednak w wywiadach z pacjentami można natrafić na pewne wspólne cechy.
- Niepewność i poczucie niewiadomego. Zwykle związane z brakiem doświadczenia w poprzednich konsultacjach lub z lękiem przed pierwszą wizytą kontrolną stanu zębów.
- Ból jest jedną z najczęstszych przyczyn rozwoju fobii. Wśród pacjentów odczuwających lęk często pojawia się strach przed tym, że będzie bolało.
- Zakłopotanie i wstyd związany z tym, że ktoś nieznajomy zagląda Ci do ust, części ciała uważanej przez wiele osób za intymną.
- Brak empatii od dentysty (zarówno dla dzieci, jak i dorosłych).
- Wizyta w gabinecie stomatologicznym, w którym korzysta się z przestarzałych sprzętów i wyposażenia.
- Opowieści dorosłych, którzy mają złe doświadczenia i przekazują „wiedzę” młodszemu pokoleniu.
- Poczucie bezradności i utraty kontroli w sytuacji, gdy jest się „uwięzionym” na fotelu dentystycznym.
- Wcześniejsze negatywne doświadczenia. Każdy, kto raz doświadczył bólu lub dyskomfortu podczas zabiegu, prawdopodobnie będzie bardziej niespokojny podczas następnej wizyty u dentysty.
- Czynniki zewnętrzne: strach często może być powiązany z innymi niezależnymi czynnikami, które szkodzą jednostce psychicznie. Mogą to być nawet przypadki wykorzystywania fizycznego, psychicznego lub seksualnego.
Trauma z dzieciństwa – najpotężniejszy wyzwalacz dentofobii
Nawet przy popularnych mitach o „dentyście-sadyście” stworzonych w średniowieczu i z bogatej wyobraźni wielu osób, nic tak mocno nie wpływa na strach jak doświadczenia z własnego dzieciństwa. Często zdarza się, że rodzice przekazują swoje obawy dzieciom. Sami mają niemiłe wspomnienia i opowiadają o nich swoim pociechom. Niektórzy dorośli nawet traktują wizytę u dentysty jako groźbę lub karę, gdy ich pociecha zrobi coś złego. W konsekwencji wizyta dziecka u dentysty kojarzy mu się z czymś złym.
Wielu pacjentów unika odwiedzin u stomatologa, ponieważ kojarzą je z innymi osobistymi traumami z dzieciństwa. W takich przypadkach wskazane jest skorzystanie z opieki psychologicznej oraz współpraca psychologa z lekarzem dentystą w celu prawidłowego rozwiązania problemu.
Złe doświadczenia ze stomatologiem z lat dziecięcych, zwłaszcza z czasów, kiedy „wyciągano” uczniów z lekcji na leczenie zębów lub lakowanie, może wywołać ten nieuzasadniony strach. W umyśle pozostaje obraz, który nakazuje trzymać się z dala od gabinetu dentystycznego do końca życia. To niesie konsekwencje dla zdrowia, samopoczucia, a nawet socjalizacji i kontaktów interpersonalnych.
Jakie są objawy dentofobii?
Najczęstsze oznaki fobii przed dentystą to:
- uczucie spięcia;
- problemy ze snem w noc poprzedzającą wizytę;
- coraz większe zdenerwowanie podczas oczekiwania w poczekalni;
- wybuchy płaczu na samo wspomnienie o dentyście (zwłaszcza u dzieci);
- unikanie wizyt kontrolnych;
- niepokój na widok instrumentów dentystycznych lub białego fartucha personelu gabinetu;
- ból brzucha i nudności na samą myśl o wizycie;
- nadmierne pocenie się i drżenie ciała;
- problemy z oddychaniem, zwłaszcza gdy stomatolog operuje w przestrzeni jamy ustnej.
W poważniejszych przypadkach pacjent może mieć napady paniki, a nawet krzyczeć podczas konsultacji.
Jakie są skutki unikania leczenia stomatologicznego?
Jeśli ktoś chce mieć piękne i zdrowe dziąsła, należy połączyć dobrą higienę jamy ustnej z okresowymi kontrolami u dentysty. Pacjent, który boi się wizyt stomatologicznych, może zaszkodzić pięknu swojego uśmiechu. To dlatego, że jeśli jakaś dolegliwość nie zostanie rozwiązana na początku, problem staje się jeszcze gorszy, a jedynym rozwiązaniem jest ekstrakcja zęba. Oczywiście w takich przypadkach są implanty dentystyczne i mosty protetyczne. Jednak te procedury wiążą się z wysokimi kosztami. Dlatego profilaktyka zdrowia jamy ustnej jest nadal najlepszym sposobem na zachowanie integralności zębów i dziąseł.
Poza tym sytuacja nieleczenia zębów wiąże się ze zniszczonym, pożółkłym uśmiechem lub często nieświeżym oddechem. Takie dolegliwości mogą powodować niepewność, a nawet wpływać na życie osobiste i zawodowe danej osoby. Pacjent odczuwa wstyd i stroni od kontaktów towarzyskich.
Poza kwestią utraty zębów unikanie wizyt stanowi także zagrożenie dla życia. Ma to związek z faktem, że przy złym stanie zdrowia jamy ustnej osoba będzie również narażona na choroby serca i infekcje płuc.
Leczenie dentofobii – jak pokonać strach przed dentystą?
Jeśli Twoja dentofobia jest ciężka i wyniszczająca, najlepiej skonsultuj się z psychologiem przed etapem podjęcia leczenia. Terapia poznawczo-behawioralna może Ci pomóc w opanowaniu strachu.
Gdy Twoje lęki są na możliwym do opanowania poziomie, możesz skorzystać z kilku wskazówek, które pomogą Ci okiełznać strach.
- Powiedz o swoich wątpliwościach. Kiedy jesteś w gabinecie lekarskim, to normalne, że odczuwasz pewien niepokój. Najlepszym sposobem na zmniejszenie tej nerwowości jest poinformowanie o tym dentysty i zapytać o wszystko, co chcesz wiedzieć.
- Wybierz gabinet dentysty, któremu możesz zaufać. Zasięgnij opinii innych, odwiedź wybraną placówkę i zapoznaj się z jej zasadami przyjmowania pacjentów.
- Korzystaj z nowoczesnych gabinetów stomatologicznych. W takich miejscach będziesz nie tylko czuć się bezpieczniej, ale także możesz liczyć na dostęp do nowoczesnych metod leczenia.
- Poproś kogoś bliskiego, by towarzyszył Ci w tej stresującej dla Ciebie sytuacji. Czasami to sam gabinet stomatologiczny wywołuje lęk, więc wsparcie zaufanej osoby jest bardzo wskazane.
- Kontroluj swój oddech w poczekalni. Moment oczekiwania może być straszny dla Twojego niepokoju, ponieważ obawy narastają. Twoja wyobraźnia może tworzyć absurdalne i przerażające scenariusze. Naucz się technik relaksacyjnych świadomego i głębokiego oddechu, który pozwoli Ci się uspokoić.
- Jedną z największych przyczyn dyskomfortu w gabinecie dentystycznym jest budzący postrach dźwięk wiertła. Hałas tego narzędzia może brzmieć o wiele bardziej zastraszająco, niż jest w rzeczywistości. Dlatego dobrym sposobem na uniknięcie tego problemu jest skorzystanie ze słuchawek i słuchanie muzyki, której lubisz.
- Jeśli jest to pierwsza wizyta dziecka u dentysty, możesz połączyć ją z czymś przyjemnym. Na przykład umów się ze swoją pociechą, że później pójdziecie do kina lub na trampoliny. Niech dziecko kojarzy wizytę w gabinecie z czymś przyjemnym.
- Skorzystaj z nowoczesnych sposobów poprawienia samopoczucia na fotelu dentystycznym (na przykład z gazu rozweselającego).
Jak jeszcze pokonać strach przed dentystą?
Zawsze dopuszczalne jest umówienie się na wstępną konsultację bez pełnego badania. Dzwoniąc na wizytę, wyjaśnij, że cierpisz na dentofobię i nie jesteś gotowy, aby od razu skorzystać z leczenia. Ta wstępna konsultacja pozwoli Ci na nawiązanie relacji z dentystą i oswojenie się z gabinetem. Stomatolog, który zrozumie sytuację lęku pacjenta, dobierze metodę leczenia, która będzie najmniej dotkliwa.
Kwestia leczenia dentofobii stanowi ważny krok w zadbaniu o swoje zdrowie i pokonanie lęków. Jeśli mimo zastosowanych wyżej wskazówek, nie radzisz sobie z panicznym strachem, skorzystaj z pomocy psychologicznej lub umów się na wizytę z psychologiem online. Dzięki współpracy ze specjalistą lepiej poradzisz sobie z ustaleniem przyczyn własnych lęków i ich pokonaniem.
Teksty na stronie mają charakter informacyjny i nie zastępują usług świadczonych przez profesjonalistów.
