Wstyd – skąd się bierze? Jak pokonać wstyd?

Czy kiedykolwiek w Twojej głowie pojawiła się myśl, czym jest wstyd i dlaczego tak często odczuwasz tę emocję? Tak naprawdę jest jedną z najbardziej destrukcyjnych i demotywujących ludzkich emocji. Występuje głównie wtedy, gdy ludzie źle się czują, porównując się ze społeczeństwem. Skąd jeszcze bierze się wstyd? Jak go pokonać? Dowiedz się więcej.

Spis treści:

Czym jest wstyd i poczucie winy?

Jakie emocje czuje człowiek przeżywający wstyd?

Skąd się bierze poczucie wstydu?

Jak czuje się człowiek przeżywający wstyd?

Dlaczego poczucie wstydu utrudnia bycie sobą?

Funkcje wstydu – czy zawsze jest zły?

Co może podnieść poczucie wartości i jak przestać się wstydzić?

Radzenie sobie z nieśmiałością – jak się nie wstydzić ludzi?

Co robić, gdy wrodzony wstyd nie znika?

Czym jest wstyd i poczucie winy?

W kwestii wstydu można mówić o trzech podstawowych założeniach.

1. Każdy go odczuwa w jakimś stopniu – jest to emocja uniwersalna i pierwotna.
2. Ludzie boją się o nim mówić.
3. Im mniej mówi się o wstydzie, tym większą kontrolę ma on nad życiem.

Do tego pojawia się jeszcze wszechogarniające poczucie winy. Razem ze wstydem są świadomymi emocjami, które stają się częścią systemu moralnego i motywacyjnego każdego człowieka. Są uważane za negatywne ze względu na cierpienie, które zazwyczaj powodują. Jednak w przeciwieństwie do poczucia winy wstyd jest uważany za bardziej bolesną emocję, ponieważ implikuje negatywną ocenę samego siebie, a nie skupia się na konkretnej, dokonanej czynności.

Oczywiście to naturalne, że każdy od czasu do czasu ma poczucie winy lub to, że niekiedy odczuwamy wstyd, zwłaszcza w pewnych okolicznościach. Są jednak ludzie (i może Ty też zaliczasz się do ich grona), którzy zwykle czują się bardziej zawstydzeni niż inni w większości sytuacji społecznych. Problem polega na tym, że uczucie to powoduje udrękę z powodu powstrzymywania Cię przed robieniem tego, co lubisz.

Jakie emocje czuje człowiek przeżywający wstyd?

Uczucia, które zwykle towarzyszą wstydowi to:

• spadek poczucia wartości;
• bezmoc;
• poczucie nieadekwatności;
• niska samoocena.

Te odczucia wynikają z faktu, że człowiek czuje się wycofany i nie potrafi odnaleźć się w prawdziwej rzeczywistości. Te doznania z kolei motywują osobę do ochrony siebie, co zwykle przekłada się na próbę ucieczki od sytuacji i ukrywanie własnych słabości lub „wad”. Mogą pojawić się także zachowania agresywne i uczucie gniewu, które wynika z osłabienia przyjmowanego jako postawa obronna.

Skąd się bierze poczucie wstydu?

Można wyróżnić kilkanaście kategorii, które obejmują różne obszary życia i sprawiają, że ludzie czują się zawstydzeni oraz boją się osądu innych. Należą do nich:

• wygląd i obraz ciała;
• pieniądze i praca;
• macierzyństwo i ojcostwo;
• rodzina;
• wychowywanie dzieci;
• zdrowie psychiczne i fizyczne;
• uzależnienia;
• płeć i orientacja seksualna;
• starzenie się i starość;
• wyznanie;
• urazy;
• stygmaty lub etykiety.

Wstyd to uczucie związane z nieadekwatnością lub przynajmniej z indywidualnym poglądem na to, co jest, a co nie jest nieadekwatne. Dlatego jednostka, która zmaga się z tematem trudnych emocji, często uważa, że ​​nie zachowuje się właściwie w sytuacjach społecznych.  Ludzie chcą czuć się kochani i doceniani przez innych. Ci „inni” mogą być nieznajomymi lub osobami z Twojego kręgu znajomych i rodziny. Kiedy zachowujesz się w ich obecności wbrew temu, co uważają za właściwe, odczuwasz zawstydzenie. Tracisz swoją wartość.

Poczucie wstydu związane może być także z dzieciństwem. Dzieci mają trudności z oddzieleniem tego, co czują, od własnego obrazu siebie. Kiedy więc doświadczają negatywnych uczuć, a ich rodzice (lub inne osoby) lekceważą to, jak się czują, dochodzą do wniosku, że coś jest z nimi nie tak. Zaczyna je przykrywać płaszcz wstydu, pod którym się skrywają, by kolejnym razem nie uzewnętrzniać swoich emocji.

Poczucie wstydu – skąd jeszcze się bierze?

Inną okazją, która ma podobny skutek, jest sytuacja, w której dzieci są dumne z fantazyjnego rysunku, tańca lub dzieła. Następnie pokazują je rodzicom. Kiedy ich reakcją jest brak zainteresowania lub akceptacji, wywołuje to wstyd. Zawstydzone dziecko może porzucić tę umiejętność twórczą na lata. Dopóki się z tym nie upora i nie da sobie drugiej szansy.

Podobnie jest w dorosłym życiu, kiedy człowiek może doznawać poczucia wstydu. Na przykład ci, którzy są nadmiernie zaniepokojeni swoim publicznym wizerunkiem, częściej wstydzą się swoich działań, słów, ubioru lub postawy. Taka osoba godzinami analizuje swoje zachowanie w poszukiwaniu wad, a gdy je znajdzie, wstydzi się, że nie jest idealna. Strach przed oceną czy rozpoznaniem jej słabości jest tak duży, że zamyka się w kokonie.

Doświadczenie wstydu jest zatem bezpośrednio związane z osądami innych. Każdy, kto dorasta, wstydząc się siebie, swoich umiejętności, warunków bytowych lub jakiejkolwiek innej cechy osobistej, blokuje się na świat. Czuje się odrzucony, bo sam skrywa się pod skorupą, która ma go chronić przed wyśmianiem lub kompromitacją.

Jak czuje się człowiek przeżywający wstyd?

Ktoś Cię zawstydził i co teraz? Zapewne masz ochotę ukryć się pod ziemią albo schować głowę w piasek. Zalewa Cię fala gorąca, policzki „płoną” i oblewają się rumieńcem. Pocisz się intensywnie lub zupełnie odwrotnie, targają Tobą drgawki z zimna.

Psychologowie twierdzą, że osoby, które łatwo się zawstydzają, mają też niskie poczucie własnej wartości. Za bardzo się oceniają, negatywnie podchodzą do siebie, co szkodzi ich samoocenie. Nadmierna dewaluacja „ja” skutkuje depresją, lękiem, stresem i innymi problemami psychologicznymi.

Inne cechy osoby, która ma intensywną zdolność odczuwania wstydu to:

• ucieczka od sytuacji, które sprzyjają publicznemu wystąpieniu;
• negatywne myśli;
• trudność w utrzymaniu kontaktu wzrokowego podczas rozmowy;
• ekstremalne skupienie się na sobie;
• szybka mowa z wieloma przerwami w rozumowaniu;
• zachowanie unikowe, charakteryzujące się próbami stronienia od sytuacji społecznych;
• niska samoocena;
• strach przed osądami innych ludzi;
• przekonanie o swojej wadliwości, nieadekwatności i niezdolności do przestrzegania zasad społecznych.

Dlaczego poczucie wstydu utrudnia bycie sobą?

Wstyd ma ogromny wpływ na pozostawanie w zgodzie z samym sobą. To dlatego, że jest również powiązany ze strachem przed pokazaniem swojego prawdziwego ja. Zamiast żyć tak, jak tego chcesz, wolisz poddać się presji społecznej. Z kolei, gdy chcesz się „zbuntować” i żyć po swojemu, zażenowanie i poczucie winy przychodzą szybciej, niż myślisz. W ten sposób wpadasz w błędne koło i czujesz wstyd na każdym kroku.

Osoby o niskim poczuciu własnej wartości boją się pokazać, kim naprawdę są. Przeraża ich osąd innych i krytyka bliskich. Przede wszystkim obawiają się odkrycia, że ​​nie będą „odpowiadać” wymaganiom rzeczywistości. Dlatego ukrywają swoje prawdziwe ja, aby dopasować się do wzorca, który ich zdaniem powinni naśladować.

Najprostszy przykład: kobiety, zwłaszcza młode, masowo porównują się z tym, co widzą w sieci. Inspiracją jest dla nich „idealny” świat celebrytek. Kiedy im nie dorównują, wstyd zaczyna mieć nad nimi kontrolę. Czują się nijakie albo gorsze. Mają kompleksy i spada ich poczucie wartości. Próbują za wszelką cenę stać się kopią wyimaginowanych wymagań.

Tymczasem życie za maską nikogo nie uszczęśliwia. Zakłopotana osoba w końcu rozwija więcej problemów psychologicznych, hamując się tak radykalnie, że przestaje być sobą. Toksyczny wstyd niszczy jej samoocenę, a ona staje się nie do poznania nawet dla siebie. Przy takich zachowaniach indukujących poczucie wstydu, tylko dzięki poradom psychologicznym można ponownie połączyć się ze sobą i odnaleźć własne poczucie „ja”.

Funkcje wstydu – czy zawsze jest zły?

Rozważając kwestie wstydu, trzeba pamiętać, że nie zawsze jest on toksyczny. Wiążą się z poczuciem wstydu również dobre rzeczy, takie jak ochrona prywatności siebie i innych, zwłaszcza bliskich osób. Jeśli na przykład natrafisz na czyjś pamiętnik lub prywatną korespondencję, powinno obudzić się w Tobie nieswoje uczucie, że trzymasz w swoich dłoniach cudzą rzecz, do której nie masz prawa. Poczucie wstydu pojawia się natychmiast i nie pozwalasz sobie na przeczytanie zawartości. Wstyd spaja normy społeczne. Ustanawia kluczowe mechanizmy utrzymywania współpracy w grupach. To przez wstyd przestrzegasz pewnych praw i zasad. Jeśli będziesz się ich trzymać, zapewnisz sobie pozostanie w społeczeństwie, a tym samym zasadniczo przetrwanie.

Zdrowy wstyd chroni sferę prywatną i jasno pokazuje, że zachowanie lub działanie nie jest w porządku. Może być impulsem do zmiany sytuacji osobistej. Niestety istnieje również sytuacja odwrotna: gdy odczuwamy uczucie wstydu toksycznego, niezdrowego, który może mieć znaczący wpływ na życie. Mianowicie ludzie masowo unikają badań lekarskich, ponieważ czegoś się krępują. Kobiety nie chodzą do ginekologa, a mężczyźni stronią od urologa. Nastolatki ryzykują choroby weneryczne i niechciane ciąże, ponieważ nie kupują prezerwatyw, bo chcą uniknąć poczucia wstydu. Ludzie nie są sobą, bo boją się opinii innych. W tym zakresie ta emocja staje się toksyczna.

Co może podnieść poczucie wartości i jak przestać się wstydzić?

Nikt nie jest doskonały i każdy człowiek ma coś, z czym nie czuje się komfortowo, fizycznie lub emocjonalnie. W przypadku nadmiernego poczucia wstydu dochodzi do zachwiania poczucia własnej wartości. Nie da się ukryć, że trzeba umieć pozbyć się tego uczucia i odłożyć na bok wszystkie osądy, aby żyć pełniej. Twój poziom poczucia wstydu zmaleje, aż dotknie zera, gdy zastosujesz poniższe wskazówki.

Rozpoznaj źródło wstydu

Dlaczego boisz się osądu ludzi? Czego nie chcesz, żeby ludzie się o Tobie dowiedzieli? Co jest w Tobie takiego, co czyni Cię „gorszym” człowiekiem? Jak myślisz, co się stanie, jeśli ktoś powie o Tobie źle? Zadaj sobie pytanie o pochodzenie strachu i tego, co może potęgować poczucie wstydu. Czasami potrzebna jest konsultacja u psychologa, by w końcu dowiedzieć się, że zrodziło się to z traumy z dzieciństwa lub nieprzyjemnego czasu spędzonego z nieodpowiednimi ludźmi. Może to być również wynikiem Twojej niepewności i niskiej samooceny. Jeśli zabraknie Ci ustalenia źródeł wstydu, nieosiągalna będzie możliwość poprawy samopoczucia.

Zrozum, że nikt nie jest idealny

Nie jesteś jedyną osobą, która popełnia błędy lub doświadcza krępujących sytuacji. Jeśli wstydzisz się przed innymi, pamiętaj, że oni też mogli być kiedyś w takiej samej sytuacji. W końcu krępujące wydarzenia są częścią życia. Jednak, gdy kiedykolwiek spotkasz kogoś, kogo reakcją będzie wyśmiewanie się z Ciebie, po prostu go zignoruj. Poczucie wstydu zaczyna się w Twojej głowie. Jeżeli nie weźmiesz osądu do siebie, nic złego się nie wydarzy. Ktoś, kto się naśmiewa z innych, ma w rzeczywistości problem sam ze sobą.

Naucz się doceniać siebie za to, kim jesteś

Osoby przeżywające wstyd mają problem z zaakceptowaniem siebie takimi, jacy są. Tymczasem samoakceptacja jest kluczem do zrozumienia tego, że jest się wartościowym człowiekiem. Nie ma znaczenia, czy inni ludzie mają o Tobie negatywną opinię. Czy jąkasz się, cierpisz z powodu otyłości, alergii na skórze lub zapominasz kwestii podczas prezentacji. Gdy odbudujesz poczucie wartości, zyskasz wiedzę, jak zachować się w najbardziej niekomfortowych momentach.

Ponadto nie będziesz już odczuwać strachu, by pokazać, kim jesteś. Jedyną osobą, która musi Cię zaakceptować bezwarunkowo, jesteś Ty. Jeśli tego nie zrobisz, spędzisz życie, ukrywając się pod maską. W konsekwencji utracisz swoją prawdziwą osobowość. Poza tym ukrywanie tego, kim się jest, pochłania dużo energii i jest bardzo bolesne. Ćwicz samoakceptację, by więcej się nie wstydzić.

Konfrontuj się z przeszkodami

Życie z poczuciem wstydu prowadzi do niezadowolenia z codzienności. Dlatego, mimo że może to być na początku nieprzyjemne, musisz stawić czoła przeszkodom. Konfrontacja z lękami i negatywnymi nawykami wymaga odwagi, dyscypliny i cierpliwości. Jednak stawiając się wielokrotnie w sytuacji skrajnego dyskomfortu, stopniowo będziesz w stanie postępować asertywnie i nie ulegać presji. Zidentyfikuj więc sytuacje, które najmocniej wywołują poczucie wstydu i stwórz strategie, aby im sprostać.

Przyznaj się do tego, co czujesz

Nie uciekaj od swoich uczuć. Rozpoznaj te negatywne, aby zdusić je, zanim przejmą nad Tobą kontrolę. Kiedy ukrywasz to, co czujesz, tworzysz dystans w zrozumieniu siebie. Udawanie, że wstyd nie istnieje, a także negatywne emocje, które on wywołuje, nie powodują, że to uczucie się zmniejsza lub znika. Wręcz przeciwnie: w ciszy rośnie w siłę. Dlatego głośno nazwij to, co czujesz. Od razu będzie Ci lepiej. Krokiem po akceptacji tego jest podjęcie działań ukierunkowanych na Twoje dobro, a nie na to, czego oczekują od Ciebie inni.

Pozwól przeszłości odejść

Jeśli Twoje głębokie poczucie wstydu zrodziło się z wydarzeń z przeszłości, z dzieciństwa lub okresu dojrzewania, kiedy ktoś zachwiał Twoim poczuciem wartości, lepiej postaw temu czoła. Czas zostawić przeszłość za sobą! Niestety, od młodych lat, ludzie mają tendencję do przyjmowania wielu „rad”, które powodują, że rezygnują z czegoś, co ich pasjonowało lub sprzyjają negatywnemu postrzeganiu tego, kim są. Ponieważ jesteśmy niedoświadczeni, wierzymy w to, co mówią o nas inni.

Jest wiele przypadków ludzi, którzy z tego powodu rezygnują ze swoich marzeń i nie rozumieją, dlaczego czują się sfrustrowani i niepewni w teraźniejszości. Dla nich nic nie wydaje się zadowalające. Jeśli chcesz raz na zawsze odczuć zanik wstydu, zostaw za sobą złe rady otrzymane w przeszłości i rób to, co było i jest w zasięgu Twoich marzeń. Ta wskazówka dotyczy wielu dziedzin życia: osobowości, związków, mody, edukacji, pracy, relacji z innymi itp.

Radzenie sobie z nieśmiałością – jak się nie wstydzić ludzi?

Czasami odczuwamy wstyd z powodu własnej nieśmiałości. To uczucie może mocno Cię ograniczać, zwłaszcza gdy musisz poznać nowych ludzi. Pomyśl jednak, że każde spotkanie z innymi, udział w konferencji, prezentacja na forum publicznym itp. to świetna okazja do nawiązania kontaktów. Możesz poszerzyć swoje możliwości i otworzyć drzwi na nowe doświadczenia.

Jednak, aby nie wstydzić się innych ludzi, przede wszystkim naucz się ponosić porażki bez paniki. Ci, którzy się wstydzą, cierpią z powodu każdej pomyłki. Jednak w życiu nikt nie ma prawa nie popełniać błędów. Nie ma potrzeby czuć się okropnie i zmagać się z własnym poczuciem winy, gdy nie ma ku temu podstaw.

Twoją pewność siebie i zniwelowanie wstydliwości wobec ludzi, wzmocnią kontakty interpersonalne z tymi, którym ufasz. Dużo rozmawiaj, dziel się poglądami, opowiadaj o swoich zainteresowaniach. Wzmacniaj swoje poczucie bezpieczeństwa, a tym samym poprawisz swoją pewność siebie. Ona z kolei odsunie na bok niepotrzebne uczucie strasznego wstydu.

Co robić, gdy wrodzony wstyd nie znika?

Walka ze wstydem może nie być tak prosta, jak myślisz. Zwłaszcza gdy jest on wrodzony lub mocno w Tobie zakorzeniony. Dlatego może być Ci potrzebna profesjonalna pomoc psychologa. Terapia pomoże Ci zidentyfikować źródło nadmiernego lęku przed oceną, zwiększyć poczucie własnej wartości i podjąć niezbędne działania, aby żyć bez wstydu. Samo przejście przez ten proces może być bardzo bolesne z powodu związanych z nim wspomnień i uczuć.

Z pomocą psychologa będziesz w stanie uchronić się przed przeciążeniem negatywnymi emocjami. Ponadto jest on wyszkolonym profesjonalistą, który wysłucha Twoich skarg, niezależnie od tego, czy są one niewłaściwe, czy też nie. Terapia to chwila wolności i nadzieja na lepsze jutro skierowana specjalnie do Ciebie.

👉 Jeżeli potrzebujesz pomocy, wsparcia psychologicznego placówki naszych poradni znajdują się w:

• Warszawie, Zobacz: Psycholog Warszawa
• Wołominie, Zobacz: Psycholog Wołomin