Paranoja co to jest? Paranoja objawy

Paranoja, co to jest i po czym poznać paranoika? To słowo jest często używane w filmach, książkach i programach telewizyjnych, zwłaszcza w gatunkach kryminalnych i sensacyjnych. Ale czy te fikcyjne przedstawienia mają jakiś związek z rzeczywistością? Okazuje się, że tak, bo nadmierna nieufność, która charakteryzuje paranoików, powoduje niedogodności w ich życiu społecznym, zawodowym i uczuciowym.

Spis treści:

Co to jest paranoja?

Na czym polega paranoja?

Paranoja hipochondryczna, paranoja indukowana, czyli rodzaje paranoi

Główne objawy paranoi

Jakie są przyczyny paranoi?

Osobowość paranoiczna a paranoja

Jak odróżnić paranoję od zwykłej podejrzliwości?

Jak wygląda leczenie paranoi?

Co to jest paranoja?

Czy paranoja jest chorobą psychiczną? Tak, jest to przewlekły stan zaburzenia zdrowia psychicznego, które można opisać jako irracjonalne i uporczywe odczucia, jakie jednostka ma w stosunku do innych i świata. W klasyfikacji zaburzeń psychicznych ICD-10 znajduje się w grupie F22 „Uporczywe zaburzenia urojeniowe”. Paranoja to choroba psychiczna charakteryzująca się pojawianiem się utrwalonych, obsesyjnych i absurdalnych idei, opartych na fałszywych lub bezpodstawnych faktach. Głównie koncentrują się one na irracjonalnym strachu. Obawy mogą pojawiać się sporadycznie i nie mieć określonego „celu” lub występować po poznaniu kogoś nowego.

Nawet jeśli nie ma na to dowodów ani wskazań, że ktoś planuje zrobić krzywdę, osoba cierpiąca, osoba paranoiczna jest podejrzliwa w stosunku do drugiego człowieka. Do zaproszeń, słów wypowiadanych podczas rozmów i zachowania. Ocenia ludzi jako niesprawiedliwych, kłamców i oszustów na podstawie własnych zniekształconych wniosków, a nie ich prawdziwych osobowości.

Choroba zwykle uaktywnia się w średnim wieku. Paranoicy nie myślą, że są paranoikami. Dla nich wszystkie podejrzenia i zmartwienia mają jakiś cel. Członkowie rodziny mogą próbować ich przekonać, że nie ma się czego bać, ale zamiast słuchać ich racji, są przekonani, że bliscy również próbują ich oszukać.

Na czym polega paranoja?

Paranoja to myślenie i odczuwanie, że jesteś w jakiś sposób zagrożony, nawet jeśli nie ma na to dowodów lub jest ich bardzo mało. Myśli paranoiczne można również opisać jako urojenia i istnieje wiele różnych rodzajów zagrożeń, których możesz się obawiać.

Paranoja – test

Każdy ma inne doświadczenia z tą chorobą. Można wymienić kilka przykładów typowych typów myśli paranoicznych. Możesz potraktować je jako mini test i sprawdzić, czy pojawiają się one również w Twojej głowie.

• Ktoś obgaduje Cię za Twoimi plecami.
• Jesteś obserwowany przez osoby lub organizacje.
• Inni ludzie próbują wykluczyć Cię z udziału w ważnych przedsięwzięciach.
• Ktoś czyha na Twoje życie lub chce Ci zrobić krzywdę.
• Ludzie próbują potajemnie grozić Ci lub sprawić, że poczujesz się źle.
• Inni celowo próbują Cię zdenerwować lub irytować.
• Ktoś próbuje ukraść Ci pieniądze lub włamać się do domu.
• Twoje działania są zakłócane przez inne osoby.
• Jesteś stale kontrolowany i obserwowany przez organizacje rządowe.

Te bardzo silne myśli mogą występować przez cały czas lub tylko od czasu do czasu, gdy jesteś w stresującej sytuacji. Mogą sprawić Ci wiele przykrości lub możesz nie przejmować się nimi zbytnio.

Większość ludzi ma paranoiczne myśli o zagrożeniach lub krzywdzie dla siebie. Czasami jednak dotyczą także innych ludzi, kraju, kultury lub społeczeństwie jako całości.

Paranoja hipochondryczna, paranoja indukowana, czyli występujące rodzaje paranoi

Można wyróżnić kilka rodzajów paranoi. Oto kilka najpopularniejszych.

Paranoja prześladowcza

Uważana za jedną z najczęstszych. Osoba chora ma tendencję do uważania, że ​​inni chcą ją skrzywdzić, szpiegować, wykorzystywać lub spiskować przeciwko niej. Typowymi objawami paranoi prześladowczej są:

• silny lęk,
• niepokój,
• ciągłe poczucie zagrożenia,
• starach przed prześladowcami,
• poczucie braku bezpieczeństwa.

Pojawiają się urojenia prześladowcze, które ograniczają codzienną aktywność chorego. Boi się wychodzić z domu, przestaje chodzić do pracy, zasłania okna, sprawdza, czy drzwi są zamknięte. Wszystko przez to, że wierzy, iż jest w śmiertelnym niebezpieczeństwie ze strony innych.

Paranoja indukowana

Znana też jako obłęd udzielony, ponieważ dosłownie udziela się drugiej osobie, która z czasem zaczyna wierzyć w prawdziwość paranoi chorego. Co ciekawe, objawy paranoi udzielonej, indukowanej, w postaci zniekształconego obrazu rzeczywistości ustępują po odseparowaniu od osoby z zaburzeniem. Leczenie paranoi indukowanej w niektórych przypadkach obejmuje psychoterapię oraz farmakoterapię.

Paranoja hipochondryczna

To stan, w którym osoba dotknięta paranoją ma przekonanie, że zapada lub zapadła na ciężką, nawet śmiertelną chorobę. Paranoik nie uspokaja się nawet po otrzymaniu negatywnej diagnozy lekarskiej i dobrych wyników badań. Nie ufa specjalistom, ponieważ jest przekonany, że wszyscy są w zmowie przeciwko niemu.

Paranoja alkoholowa

U osób, które przez lata nadużywają alkoholu, występuje paranoja alkoholowa nazywana oraz znana także pod nazwą zespół Otella. Pojawia się zwykle u mężczyzn około 40. roku życia. Osoba chora ma zaburzenia psychotyczne, w którym pojawiają się urojenia paranoidalne związane z niedotrzymywaniem wierności przez partnera/partnerkę.

Paranoja zazdrości

Dotyczy osób, które są przekonane, że partner dopuścił się zdrady. Objawy paranoi zazdrości to np. kiedy chory szuka i zbiera „dowody” niewierności. Śledzi, sprawdza rzeczy osobiste, robi zdjęcia z ukrycia, przeszukuje telefon itp. Nawet paragon ze sklepu lub bilet autobusowy mogą być dla paranoika powodem posądzenia o zdradę.

Paranoja pieniacza

Są to zaburzenia paranoidalne, reakcje paranoiczne skierowane przeciwko instytucjom publicznym. Chory wierzy w to, że rząd, sąd lub urząd to miejsca, które działają na jego niekorzyść. Żądny zemsty popada w obłęd, zaczyna rządzić nim obsesja wykazania, że instytucje nie mają racji, a on sam musi wymierzyć sprawiedliwość.

Paranoja wynalazcza

W tym przypadku chory mocno wierzy we wspaniałość swoich pomysłów. Jest przekonany, że jego twórczości może pomóc ludzkości, zmieni bieg historii lub innych rzeczy, chociaż to wszystko jest fantazją i nie ma racji bytu.

Paranoja erotyczna

Pacjent jest przekonany, że inna osoba obdarza go wielkim uczuciem. Dlatego stara się być jak najbliżej, bywa w miejsca, w których ona jest, stara się podporządkować jej całe swoje życie.

Główne objawy paranoi. Charakterystyczne objawy paranoi

Każdy doświadcza małej paranoi w pewnym momencie swojego życia. Na przykład myślisz, że dwóch współpracowników szepcze o Tobie po kątach i odczuwasz niepokój za każdym razem, gdy znajdziesz się w ich obecności. Planują coś przeciwko Tobie? Próbują Cię ośmieszyć? Obgadują Cię przy innych współpracownikach lub przed przełożonym? Te myśli są podobne do tych, które zamieszkują umysł osoby paranoicznej, ale ze znacznie mniejszą intensywnością i nawrotami. Poszukiwanie złośliwości w zachowaniu innych, by usprawiedliwić to, co widzisz, to jeszcze nie jest paranoja. Charakterystyczne objawy paranoi są znacznie poważniejsze.

Inne objawy osobowości paranoidalnej to:

• dobrowolna izolacja od chwil społecznych;
• łatwość popadania w obrazę;
• zachowanie obronne i wrogie;
• nieumiejętność przyjęcia krytyki i przebaczenia tym, którzy rzekomo wyrządzili krzywdę;
• brak zaufania do innych ludzi;
• podejrzliwość wobec wszystkiego, co robią inni;
• przekonanie, że ludzie zawsze kłamią, planują zrujnować życie lub manipulują innymi, aby kogoś sabotować;
• niemożność zaangażowania się w jakiś projekt;
• trudności w relacjach miłosnych, rodzinnych i przyjacielskich;
• zakładanie, że ludzie spiskują i obmawiają;
• wiara w to, że ​​świat jest niebezpiecznym miejscem;
• uczucie ciągłego śledzenia przez kogoś;
• podejrzliwość nawet wobec bliskich osób;
• wiara w teorie spiskowe.

Jakie są przyczyny paranoi?

Z paranoicznymi myślami i zachowaniem wiąże się kilka czynników.

• Brak snu.

 Osoby doświadczające urojeń często mają poważne problemy ze snem. Kiedy źle sypiasz przez kilka czy kilkanaście nocy, możesz nie myśleć tak jasno jak kiedyś, ponieważ brak snu zaburza podstawowe funkcje poznawcze. W ten sposób możesz zacząć wierzyć, że ludzie planują Ci coś zrobić, podczas gdy w rzeczywistości wszyscy zachowują się tak, jak zawsze. W skrajnych przypadkach możesz nawet doświadczyć halucynacji wzrokowych i słuchowych.

• Stres

Długotrwały stres ma konsekwencje podobne do braku snu. Możesz zacząć mieć niezwykłe myśli na temat ludzi, z którymi mieszkasz lub nieznajomych. Stres w tym przypadku nie musi wiązać się wyłącznie z negatywnymi sytuacjami, takimi jak gorący okres w pracy. Zazwyczaj radosne okazje, takie jak ślub, mogą wywołać stres, który prowadzi do powstawania paranoicznych myśli.

• Choroba Alzheimera i inne patologie związane z demencją.

Mogą radykalnie zmienić mózg. Dlatego osoby starsze z tą chorobą często podejrzewają ludzi wokół nich, niezależnie od tego, czy są to krewni, czy opiekunowie. Zaczynają ukrywać kosztowności, takie jak biżuteria czy pieniądze, wierząc, że ktoś chce je ukraść. Chory może również odmówić rozmowy z osobami, które według niego spiskują przeciwko niemu, boi się wychodzić z domu, obserwuje pojazdy na ulicy, ponieważ wierzy, że jest śledzony.

Poza tym są trzy stany zdrowia psychicznego, które mogą powodować paranoję.

• Paranoiczne zaburzenia osobowości.  Osobowość paranoiczna jest w stanie normalnie funkcjonować pomimo objawów. Jednak jej postawy i zachowania z nią związane odznaczają się przede wszystkim brakiem zaufania do ludzi, ich zachowania, intencji i zamiarów.
• Zaburzenia urojeniowe. Fałszywe przekonania są cechą charakterystyczną tego stanu. Utrzymują się przez około miesiąc i pozostają niezmienione w obliczu wyraźnych dowodów na to, że nie są prawdziwe. Mimo to osoba z urojeniami nie wierzy w prawdę i nadal ulega swoim złudzeniom, np. o niewierności, zarażenia się chorobą, lub wystąpienia nieprawdopodobnych sytuacji, takich jak tajemnicze usunięcie narządów.
• Schizofrenia paranoidalna. Jest to najpoważniejszy stan, charakteryzujący się ogromnymi i nielogicznymi urojeniami, takimi jak przekonanie, że myśli chorego są udostępniane w radiu. Bardzo często występują również halucynacje. Osoba ze schizofrenią paranoidalną z trudem może prowadzić normalne życie bez odpowiedniego leczenia.

Osobowość paranoiczna a paranoja

Paranoja ma zestaw objawów, które pozwalają na postawienie diagnozy. Mimo to wśród osób wykazujących objawy paranoi są tacy, którzy jej nie mają. Diagnozuje się jednak u nich zaburzenia osobowości z obecnością objawów paranoicznych.

• Schizoidalne zaburzenie osobowości: brak zainteresowania czynnościami, które początkowo wymagały codziennej uwagi.
• Schizotypowe zaburzenie osobowości: ekscentryczne zachowania.
• Zaburzenie osobowości typu borderline: zależność emocjonalna.
• Narcystyczne zaburzenie osobowości: urojenia wielkościowe.
• Antyspołeczne zaburzenie osobowości: bezwzględność i brak empatii.
• Osobowość unikająca (lękliwa): ciągły strach przed odrzuceniem.

Jak odróżnić paranoję od zwykłej podejrzliwości?

Nie wszystkie podejrzane myśli są paranoiczne. Wszyscy mamy czasem powody, by być podejrzliwym. Uzasadnione podejrzenia to takie, na które masz dowody. Na przykład, jeśli wiele osób zostało napadniętych na Twojej ulicy, nie popadaj w paranoję, że i Ty możesz zostać ofiarą. Po prostu zachowaj ostrożność podczas chodzenia po okolicy. Uzasadnione podejrzenia mogą pomóc zachować bezpieczeństwo.

Dowodem i uzasadnieniem myśli paranoicznych może być wiele różnych rzeczy.

• Nikt inny nie podziela tej myśli.
• Nie ma ostatecznych dowodów na prawdziwość danej myśli.
• Istnieją dowody przeciwko tej myśli.
• Nadal wierzysz w swoje przekonania, pomimo zapewnień innych, że tak nie jest.
• Twoje podejrzenia opierają się na niejednoznacznych uczuciach i zdarzeniach.

Jak wygląda leczenie paranoi?

Leczenie paranoi zależy od przyczyny i nasilenia objawów, ale zwykle obejmuje farmakologię i psychoterapię. Każdy przypadek jest inny, a paranoja bywa bardzo uciążliwa. Pacjenci i członkowie ich rodzin powinni porozmawiać z psychologiem i psychiatrą, by zdecydować o najwłaściwszym leczeniu.

Terapia ma na celu pomóc osobom z paranoją rozpoznać i zaakceptować swoją niemoc, podnieść ich poczucie własnej wartości , nauczyć ufania innym oraz lepiej zarządzać swoimi emocjami. Ponadto terapia pomaga pacjentom rozwijać umiejętności społeczne i zdrowe sposoby komunikowania się. W ten sposób paranoik może stopniowo zacząć otwierać się na innych.

Jednak w zależności od stopnia paranoi pacjent może potrzebować czasu, by otworzyć się przed psychologiem. Jest podejrzliwy również wobec specjalisty. Sesje z członkami rodziny (terapia rodzinna) mogą być konieczne na wczesnym etapie leczenia, by wzbudzić zaufanie do terapeuty.

Jeśli psychoterapia nie przynosi dobrych rezultatów lub nie jest leczeniem odpowiednim do stanu klinicznego pacjenta, psycholog lub lekarz może zalecić hospitalizację.

Wpis blogowy nie jest artykułem naukowym. Ma jedynie charakter informacyjny i nie zastąpi konsultacji ze specjalistą.