Menopauza to nieunikniony etap w życiu każdej kobiety, który wiąże się nie tylko z fizycznymi, ale także psychicznymi przeobrażeniami. To okres, który można przyrównać do przejścia przez górską przełęcz – pełen wzlotów i upadków, niespodziewanych wyzwań i triumfów.
Czy wiesz, że chociaż objawy fizyczne, takie jak uderzenia gorąca i nocne poty, są najczęściej kojarzone z menopauzą, jej skutki psychiczne mogą być równie oczywiste i nieprzyjemne? Wiele kobiet w okresie okołomenopauzalnym dostrzega u siebie objawy podobne do napięcia przedmiesiączkowego. Co je wyróżnia? Jak sobie z nimi radzić? Dowiedz się więcej.
Artykuł ten ma na celu głębsze zrozumienie psychicznych aspektów menopauzy i metody ich łagodzenia.
Spis treści:
Pierwsze objawy menopauzy: co warto wiedzieć?
Menopauza objawy psychiczne – co je wyróżnia?
Jak radzić sobie z objawami psychicznymi w okresie menopauzy?
Porady dla rodzin i bliskich kobiet przechodzących przez menopauzę
Czym jest menopauza?
Menopauza (z greckiego: „men – miesiąc, pausis – przerwa”) jest naturalnym stanem fizjologicznym, poprzedzonym stopniowym wygaszaniem funkcji hormonalnej jajników i występuje u wszystkich kobiet.
Definicja menopauzy
Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) menopauza oznacza ostatnie prawidłowe krwawienie miesiączkowe w życiu kobiety. Jest to okres ustania miesiączkowania, po którym przez 12 miesięcy nie wystąpiło już żadne krwawienie.
Miesiączka zatrzymuje się, ponieważ jajniki przestają wytwarzać hormony. Oznacza to koniec okresu rozrodczego kobiety. Wynika on z utraty aktywności wszystkich pozostałych pęcherzyków jajnikowych i braku wydzielania hormonów estrogenu i progesteronu. To one regulują cykl menstruacyjny i uwalniają komórki jajowe do zapłodnienia.
Klimakterium – co to takiego?
Menopauza bywa często nazywana klimakterium lub przekwitaniem. Jednak według literatury medycznej klimakterium to proces, który może trwać od 10 do 15 lat. Składa się z 3 faz.
- Okres przedmenopauzalny: występuje od 5 do 7 lat przed menopauzą. W tym czasie stopniowo obniża się poziom estrogenów i progesteronu, a wzrasta poziom gonadotropin przysadkowych (FSH). Mogą wystąpić większe upławy oraz krótsze lub dłuższe okresy krwawienia miesiączkowego.
- Menopauza: data ostatniej miesiączki;
- Postmenopauza: wszystko, co następuje po, przez 12 kolejnych miesięcy bez miesiączki. Krwawienia się nie pojawiają, a w badaniach hormonalnych obserwuje się bardzo niski poziom progesteronu i estrogenów, ale wysoki LH i FSH.
Menopauza: w jakim wieku zaczyna się pojawiać?
Zwykle występuje w wieku od 45 do 55 lat. Na kilka lat przed menopauzą miesiączki mogą pojawiać się częściej lub rzadziej niż zwykle, a ilość krwawień może się zmieniać. Najczęściej zaczynają się około 47. roku życia i trwają około 4 lat.
Etapy menopauzy
Menopauza to naturalny okres w życiu każdej kobiety, który niesie ze sobą wiele zmian fizjologicznych i emocjonalnych. Rozumienie jej etapów pomoże Ci lepiej przystosować się do tych zmian i znaleźć skuteczne metody łagodzenia objawów, zwłaszcza tych o charakterze psychicznym. Oto główne etapy menopauzy:
Premenopauza:
- Często rozpoczyna się w wieku 40-45 lat, ale może wystąpić wcześniej.
- Poziomy estrogenów zaczynają się wahać, prowadząc do nieregularnych cykli menstruacyjnych.
- Mogą wystąpić pierwsze objawy, takie jak zmienne nastroje czy bezsenność.
Menopauza:
- Średnio rozpoczyna się w wieku 51 lat.
- Oznacza brak miesiączki przez 12 kolejnych miesięcy.
- Spadek poziomu estrogenów jest bardziej wyraźny, co może prowadzić do intensyfikacji objawów, w tym problemów emocjonalnych.
Postmenopauza:
- Zaczyna się po ostatniej miesiączce i trwa przez resztę życia.
- Poziomy estrogenów stabilizują się na niskim poziomie.
- Objawy menopauzy mogą ustąpić, ale ryzyko pewnych problemów zdrowotnych, takich jak osteoporoza czy choroby serca, może wzrosnąć.
Zrozumienie tych etapów jest kluczem do odpowiedniego dbania o swoje zdrowie psychiczne w trakcie menopauzy. W kolejnych częściach artykułu omówimy, jakie objawy psychiczne mogą się pojawić w każdym z tych etapów oraz jakie metody możemy zastosować, aby je złagodzić.
Czym jest okres okołomenopauzalny?
Menopauza to nie tylko okres, w którym kobieta przestaje miesiączkować. To cała faza przejściowa, a okres okołomenopauzalny odgrywa w niej kluczową rolę. Zrozumienie tego etapu oraz jego wpływu na zdrowie psychiczne kobiety może przynieść ulgę i pomóc w skutecznym radzeniu sobie z objawami.
Okres okołomenopauzalny:
- To faza poprzedzająca menopauzę oraz kilka lat po niej.
- Obejmuje on nieregularne cykle menstruacyjne, wahania poziomu hormonów oraz pierwsze objawy menopauzy.
Pierwsze objawy menopauzy: co warto wiedzieć?
Niezwykle często zdarza się, że kobiety są zaskoczone odkryciem, jak wiele istnieje objawów menopauzy. Zwłaszcza gdy uświadomią sobie, że konsekwencje tego okresu wpływają na kilka różnych układów ich organizmu.
Jakie są pierwsze objawy menopauzy?
Główną oznaką tego okresu są nieregularne miesiączki, rzadsze miesiączki lub mniej obfite. Jednak u niektórych kobiet zatrzymanie miesiączki może nastąpić nagle. Menopauzie towarzyszy szereg objawów klinicznych. Obserwuje się przyrost masy ciała, włosy stają się cieńsze, paznokcie bardziej łamliwe, skóra bardziej sucha i tak dalej.
Inne podstawowe objawy tego, że zbliża się menopauza, obejmują:
- uderzenia gorąca: to bardzo częste oznaki, występujące u ponad 80% kobiet w okresie klimakterium i menopauzy.
- nocne poty: u niektórych kobiet uderzenia gorąca występują głównie w nocy. Powoduje to intensywne pocenie się podczas snu.
- zaburzenia snu: uderzenia gorąca i nocne poty są ważnymi przyczynami zaburzeń snu. Jednak wiele kobiet ma trudności ze snem, nawet jeśli nie mają problemów z potliwością.
- suchość pochwy: spadek poziomu estrogenów skutkuje atrofią pochwy, jej skróceniem i zwężeniem oraz objawami suchości, swędzenia i bólu podczas stosunku.
Oczywiście rodzaj, jakość i ilość tych objawów to sprawa bardzo indywidualna i będą się różnić w zależności od kobiety. Jednak bardzo ważna jest świadomość zachodzących zmian.
Dlaczego objawy psychiczne menopauzy są często pomijane lub mylone z innymi schorzeniami?
Z racji tego, że menopauza jest traktowana jako naturalna, fizjologiczna reakcja organizmu, jej objawy psychiczne często są pomijane lub bagatelizowane. Lekarze rzadko łączą uczucie przygnębienia z okresem przekwitania. Raczej traktują je jako początkowy objaw depresji. Tymczasem fizyczne oznaki menopauzy, takie jak nocne poty, bezsenność, uderzenia gorąca, utrata pamięci i napięcie mięśniowe, męczą i mogą powodować uczucie przygnębienia.
W okresie menopauzy często występują wahania nastroju, takie jak drażliwość, smutek, brak motywacji, agresja, problemy z koncentracją, stres i depresja. Występowanie tych dolegliwości naprzemiennie z okresami radości czy aktywności może być mylone z chorobą afektywną dwubiegunową.
Podobnie jak w przypadku zespołu napięcia przedmiesiączkowego (PMS), skutki menopauzy mogą powodować napięcie emocjonalne. To, że kobieta chodzi poddenerwowana, ma zachcianki, raz się śmieje, a raz płacze, nie oznacza, że „zwariowała”. Nierównowaga hormonalna, która zachodzi w jej organizmie w okresie klimakterium, może wpływać na zdrowie psychiczne i emocjonalne, dlatego nie wolno skupiać się jedynie na objawach fizycznych.
Menopauza objawy psychiczne – co je wyróżnia?
Ponieważ menopauza jest spowodowana problemami hormonalnymi, związanymi głównie ze spadkiem ich produkcji, w okresie klimakterium kobiety są bardziej podatne na różne problemy psychiczne. W tym na depresję, stany lękowe, drażliwość, nerwowość, smutek, niepokój, problemy z pamięcią, brak pewności siebie i słabą koncentrację.
Jakie są najczęstsze objawy psychiczne związane z menopauzą?
Problemy psychiczne i emocjonalne w tym okresie życia kobiety mogą być bardzo zróżnicowane. Jakie są najczęstsze?
- Smutek – w wielu momentach kobieta w okresie menopauzy czuje się smutna bez powodu. Jeśli uczucie smutku jest bardzo intensywne i ciągłe, wręcz przeszkadza w codziennym życiu, może to wskazywać, że cierpi ona na zaburzenie emocjonalne, które można i należy leczyć.
- Zniechęcenie – bez woli zrobienia czegokolwiek, a kiedy nadejdzie taka wola, nie ma chęci do jej wykonania. Ważna jest tu kwestia tego, że wraz z wiekiem zmniejsza się energia do działania, więc częściej kobiety odczuwają brak chęci do wykonywania obowiązków zawodowych, albo rzeczy, które kiedyś sprawiały im przyjemność.
- Drażliwość – nie jest związana z żadnym konkretnym wydarzeniem, po prostu występuje, często równocześnie z wahaniami nastroju. Najczęściej kobieta zaczyna ulegać irytacji i stawać się nieprzyjemną osobą nie tylko w stosunku do innych, ale także w stosunku do samej siebie.
- Lęki – umysł kobiet w okresie menopauzy zaczyna wierzyć, że zawsze istnieje zagrożenie utraty zdrowia i pojawiają się negatywne myśli związane ze starzeniem się i śmiercią. Odczuwanie stanów lękowych często mylone jest z innymi objawami menopauzy, takimi jak duszność, ból w klatce piersiowej, pocenie się, bóle brzucha, zawroty głowy i bezsenność.
- Depresja – jest jednym z najczęstszych nawracających objawów psychicznych towarzyszących menopauzie. Okazuje się nawet, że kobiety w okresie menopauzy są dwukrotnie bardziej narażone na depresję niż panie na innych etapach życia. Ryzyko to jest jeszcze większe u osób z silniejszymi objawami fizjologicznymi zachodzących zmian.
- Mgła mentalna (mózgowa) – to mało znany lub często pomijany objaw psychiczny menopauzy. Nie jest stanem trwałym, a jej intensywność różni się w zależności od kobiety. Daje o sobie znać w postaci zmniejszonej szybkość rozumowania i rozwiązywania problemów, wolniejszym wykonywaniu czynności, trudności w ich ukończeniu, kłopotach z pamięcią i skupieniem.
- Niestabilność emocjonalna – związana z doświadczaniem nagłych wahań nastroju z dużą intensywnością i częstotliwością.
Dlaczego menopauza wpływa na zdrowie psychiczne kobiety?
Menopauza ma silny związek z hormonami, w tym z serotoniną, neuroprzekaźnikiem działającym w mózgu, dobrze znanym jako tzw. hormon szczęścia. Jej zadaniem jest regulacja nastroju, snu, apetytu, tętna, temperatury ciała, wrażliwości i funkcji poznawczych, dlatego też występująca w niskim stężeniu może powodować zły nastrój, trudności ze snem, stany lękowe, a nawet depresję.
Spadek estrogenów, żeńskich hormonów płciowych, również źle wpływa na nastrój kobiet. Organizm w okresie menopauzy zaczyna wytwarzać także mniej dopaminy, co bezpośrednio wiąże się z takimi objawami jak smutek, melancholia i depresja.
Jednak nie same wahania hormonalne w okresie menopauzy mogą wpłynąć na zdrowie psychiczne kobiety. Należy patrzeć na życie w okresie okołomenopauzalnym jako całość, aby określić, które czynniki mogą przyczyniać się do burzliwych doświadczeń emocjonalnych. Często są to bodźce psychospołeczne, do których zalicza się m.in.:
- odejście dzieci z domu (syndrom pustego gniazda);
- trudności w relacji małżeńskiej;
- śmierć starszych rodziców;
- poważne choroby w rodzinie;
- problemy związane z życiem seksualnym;
- separację lub rozwód;
- przejście na emeryturę lub utratę dotychczasowego poziomu finansów.
Reakcja kobiety na te zjawiska zależy od jej wewnętrznych zasobów psychologicznych. Dlatego w niektórych przypadkach może przyczyniać się do wystąpienia objawów psychicznych często kojarzonych z okresem okołomenopauzalnym.
Jak radzić sobie z objawami psychicznymi w okresie menopauzy?
Istnieją bardzo proste rzeczy, które każda kobieta może zrobić w swoim codziennym życiu, aby złagodzić rozdrażnienie, nerwowość, lęki lub inne objawy psychiczne menopauzy.
Metody łagodzenia objawów psychicznych menopauzy:
- Naucz się lepiej zarządzać stresującą dla siebie codziennością. Rób cotygodniową listę zadań, wykonuj tylko jedną czynność naraz, zrób tyle, ile możesz w ustalonym czasie.
- Ćwicz codziennie, ponieważ aktywność fizyczna uwalnia endorfiny, dodaje życiowej energii oraz pomaga się zrelaksować.
- Zadbaj o higienę snu. Idź spać zawsze o tej samej porze, unikaj ciężkostrawnych potraw przed snem, weź relaksującą kąpiel i wyłącz telewizor.
- Zwróć uwagę na to, co jesz. Unikaj żywności przetworzonej. Wybieraj produkty odżywiające dobre bakterie jelitowe, bo jelita uważane są za nasz drugi mózg.
- Zacznij medytować lub ćwiczyć jogę. Dzięki nim zyskujesz kontrolę nad teraźniejszością, większą świadomość oraz uczysz się samokontroli.
- Korzystaj z technik oddechowych, które pomagają przywrócić równowagę w kryzysach lękowych.
- Unikaj spędzania czasu wśród ludzi pesymistycznych i negatywnie nastawionych do życia.
- Korzystaj z treści, które uspokajają i redukują stres. Może to być dobra książka, ciekawy film, lub relaksująca muzyka.
- Idź na spacer. Kontakt z przyrodą dobrze działa na samopoczucie psychiczne.
- Zgłoś się do lekarza, który ma doświadczenie w leczeniu menopauzy. Jeżeli rzeczywiście problem ma podłoże hormonalne, pomocna będzie terapia zastępcza.
Oto diagram pająkowy przedstawiający intensywność objawów psychicznych związanych z menopauzą
Na diagramie przedstawiono dwa zestawy danych:
- Intensywność objawów bez żadnych metod łagodzenia.
- Intensywność objawów po zastosowaniu pewnych metod łagodzenia.
Jak widać, metody łagodzenia znacząco zmniejszają intensywność objawów.
Kiedy warto poszukać pomocy u specjalisty od zdrowia psychicznego?
Okres okołomenopauzalny to proces fizjologiczny, dlatego wiele kobiet zwraca się po pomoc do ginekologa. Zapominają o wizycie u specjalisty zajmującego się zdrowiem psychicznym, nawet jeśli doświadczają wyraźnych objawów psychicznych lub emocjonalnych. Oczywiście częste wahania nastroju czy smutek odczuwany w tym okresie może nie wymagać specjalistycznej opieki. Jeśli jednak objawy te staną się bardzo intensywne i zakłócają codzienne funkcjonowanie, niezwykle ważna jest wizyta u psychologa lub psychoterapeuty. Są to przypadki, w których smutek jest tak intensywny, że kobieta traci radość życia i chęć do działania. Nawet to, co lubi, nie sprawia jej już przyjemności. Lub gdy wahania nastroju są tak intensywne i częste, że zaczynają utrudniać wykonywanie codziennych zadań. Lub nawet wtedy, gdy drażliwość jest tak duża, że szkodzi relacjom międzyludzkim.
Menopauza to nie tylko proces fizjologiczny, ale także zmiany psychiczne związane z czynnikami psychospołecznymi, które wpływają między innymi na nastrój, zachowanie i poczucie własnej wartości kobiety. Dlatego sama pomoc ginekologa może nie wystarczyć, aby uporać się ze wszystkimi wymaganiami, jakie niesie ze sobą ten etap życia. Zwrócenie się o pomoc do psychologa lub psychoterapeuty jest dla niej niezbędne, aby móc mieć w tym okresie lepszą jakość życia.
Porady dla rodzin i bliskich kobiet przechodzących przez menopauzę
Wsparcie rodziny i przyjaciół w czasie menopauzy jest tak samo ważne, jak korzystanie z wielu możliwości łagodzenia objawów psychicznych.
Dlaczego zrozumienie i wsparcie są tak ważne?
Bardzo trudna sytuacja ma miejsce, gdy kobiety w domu nie mają oczekiwanego zrozumienia okresu, przez który przechodzą. Dzieje się tak głównie ze strony partnerów płci męskiej, którzy czasami nie dowiadują się więcej o menopauzie lub wręcz bagatelizują objawy swojej partnerki. Ważne jest, aby kobiety przechodzące przez menopauzę, miały wsparcie ze strony partnera, dzieci, przyjaciół i innych członków rodziny.
Przeżywane w tym okresie rozterki, poczucie zagubienia, utrata sensu życia, postrzeganie siebie jako osoby nieatrakcyjnej dla partnera czy nieciekawej i niepotrzebnej dla otoczenia, są dla kobiety wyzwaniem. Trudniej jej sobie z nim poradzić, jeśli brakuje w tym wszystkim zrozumienia najbliższych. Wsparcie rodziny i przyjaciół jest więc niezastąpione w procesie dbania o dobrą kondycję psychiczną. Przy dozie wyrozumiałości, cierpliwości i dawania radości ze strony bliskich, menopauza może minąć znacznie przyjemniej i szybciej.
Jak wspierać kobiety w okresie menopauzy?
Partner, dzieci, rodzina, przyjaciele kobiety, która przechodzi przez okres menopauzy, nie powinni zapominać o wspieraniu jej na tym etapie życia. Mogą trzymać się kilku ważnych zasad.
- Dokształcanie się w temacie menopauzy. Im więcej bliscy wiedzą o tym, przez co przechodzi kobieta, tym lepiej.
- Zachęcanie do szukania pomocy u specjalisty i w miarę możliwości towarzyszenie jej na konsultacji.
- Niewywieranie presji i unikania zadawania pytań typu „ile to jeszcze potrwa”.
- Otwartość na spokojny i szczery dialog.
- Okazywanie czułości, zwłaszcza w przypadku partnera, który powinien pracować nad odbudowaniem więzi uczuciowej i seksualnej. Czasami trzeba przekształcić swoje życie seksualne w coś przyjemnego dla obojga partnerów.
- Angażowanie we wspólne aktywności. Wyjście do kina, teatru, na tańce, ćwiczenia, wystawę itp. to dobry pretekst, by wyjść z domu i miło spędzić czas w gronie innych ludzi.
- Akceptowanie nowych zaleceń żywieniowych czy rozkładu dnia. Okres, w którym kobieta potrzebuje większego wsparcia, może być okazją do obserwacji własnych nawyków i lepszej dbałości o siebie.
Zmiany w okresie menopauzy dotyczą nie tylko kwestii zdrowia fizycznego, ale także psychicznego i jakości życia. Zatem ich zrozumienie i lepsze zarządzanie nimi mogą mieć ogromne znaczenie dla poprawy samopoczucia. Jeśli w tym wszystkim towarzyszy kobiecie wsparcie psychologa oraz bliskich i rodziny, proces ten na pewno minie przyjemniej.
Zachęcamy kobiety w okresie menopauzy do skorzystania z pomocy psychologicznej u specjalistów z poradni Spokój w Głowie. Wizytę możesz zarezerwować przez Internet!
? Jeżeli potrzebujesz pomocy, wsparcia psychologicznego placówki naszych poradni znajdują się w:
- Warszawie, Zobacz: Psycholog Warszawa
- Wołominie, Zobacz: Psycholog Wołomin
Wpis blogowy nie jest artykułem naukowym. Ma jedynie charakter informacyjny i nie zastąpi konsultacji ze specjalistą.
